İBNÜ’L-ESİR

1. CİLT İSLAM ÖNCESİ ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

YUŞA BİN NUN (A.S.) VE ONUN CEBBARLARIN ŞEHRİNİ FETHETMESİ

Hz. Musa vefat edince, Allah (C.C.) Yuşa bin Nun bin Efraim bin Yusuf bin Ya'kub bin İshak bin İbrahim'i İsrailoğulları'na peygamber olarak gönderdi ve ona cebbarlar (zorbalar)ın şehri Eriha'ya gitmesini emretti.

Alimler Eriha'nın kimin tarafından fethedildiği konusunda ihtilaf etmişlerdir. İbn Abbas bu konuda şunları söylüyor: "Yuşa bin Nun ile Kalib bin Yufenna hariç, Hz. Musa ile kardeşi Harun (A.S.) ve bunlarla birlikte Tih Çölü'ne gelen herkes, aradan yirmi yıl geçtikten sonra burada vefat etmişlerdir. Sonra aradan kırk yıl geçince Allah (C.C.) Yuşa bin Nun'a vahiy yoluyla Eriha'ya gitmesini ve orasını fethetmesini emretmiştir. Neticede Yuşa bin NUn Allah'tan aldığı emir üzerine buraya gelip Eriha'yı fethetmiştir." Katade, es-Süddi ve İkrime de aynı görüşü kabul etmektedirler.

Diğer alimler ise, Hz. Musa'nın Tih çölünden ayrıldıktan sonra da yaşadığını, öncü kuvvetlerin başında bulunan Yuşa bin Nun ile birlikte cebbarların şehrine gittiğini ve burasını fethettiğini söylüyorlar. Bu görüş aynı zamanda İbn İshak'ın görüşüdür.

İbn İshak ise bu konuda şöyle diyor: "İmran'ın oğlu Hz. Musa cebbarlarla savaşmak üzere Ken'an toprakları üzerine hareket etti ve Yuşa bin Nun ile İmran'ın kızı Meryem'in yani kız kardeşinin kocası ve eniştesi Kalib bin Yufenna'yı öncü birlik olarak gönderdi. Nihayet onlar cebbarların ülkesine geldiklerinde, buranın ahalisi Hz. Lut'un oğullarından olan Bel'am bin Ba'ur'un (Ba'ura'nın) yanında toplandılar ve ondan: ''Musa bizi öldürmeğe ve yurdumuzdan çıkarıp sürmeğe geldi. Bizim yerlerimize İsrailoğulları'nı yerleştirmek istiyor. Ne olur onların aleyhine bedduada bulun.'' diyerek ricada bulundular. Bel'am bin Ba'ura ise Cenab-ı Hakk'ın en büyük ismi olarak bilinen ''İsm-i a'zam''ı biliyordu. Bunun üzerine Bel'am onlara: ''Yanlarında melekler bulunan Allah'ın peygamberine ve O'na inanan mü'minlere ben nasıl beddua ederim?'' dedi. Bel'am tarafından ricaları reddedilmesine rağmen onlar tekrar gelip beddua etmesini istediler. Nihayet Bel' am' dan ümitlerini kesince, bu defa onun hanımının yanına geldiler ve ona bir hayli hediyeler takdim ettiler. O da verilen hediyeleri kabul etti. Bundan sonra onlar, bu hanımdan, kocasına İsrailoğulları'nın aleyhine dua etmesini şiringösterip bunu temin etmesini istediler. Bel'am'ın karısı onların bu isteklerini kabul etti ve kocasından İsrailoğulları'nın aleyhine dua etmesini istedi; fakat Bel'am karısının bu isteğini reddetti. Hatta karısının ısrarı üzerine O: ''Allah'tan bir istiharede bulunayım.'' demek zorunda kaldı. Bunun üzerine Bel'am bin Ba'ur Allah'tan istiharede bulundu, fakat Allah (C.C.) rüyasında böyle bir şekilde dua etmekten menetti. Bel'am bu durumu karısına söyleyince, o: ''Rabb'ine tekrar müracaat et.'' dedi. Bunun üzerine Bel'am Allah'tan tekrar istiharede bulundu; fakat kendisine cevap verilmedi. Bu durum karşısında karısı: ''Eğer Rabb'in dileseydi, İsrailoğulları'nın aleyhine dua etmeni yasaklardı.'' dedi. Nihayet Bel'am karısının devamlı surette hileli yollarla başvurması üzerine mağlup oldu ve İsrailoğulları'nın aleyhine dua etmeyi kabul etti."

''Bunun üzerine Bel'am bin Ba'ur bir eşeğe binip İsrailoğulları'nın bulunduğu yerin üzerindeki bir dağa yönelerek hareket etti, maksadı ise bu dağın üzerinde durup İsrailoğulları'nın aleyhine dua etmekti. Fakat Bel'am biraz yol alınca bindiği eşek tökezleyip durdu. Bel'am yere indi ve eşeğine vurup onu kaldırdı, sonra ona binip yoluna devam etti, fakat çok geçmeden eşeğin ayağı tekrar tökezledi. Hulasa Bel'am'ın eşeği üç defa tökezledi ve her defasında eşeği ayağa kaldırıp yoluna devam etmeğe çalıştı. Ancak üçüncü tökezleyişinde eşeği fazla dövmesi üzerine Allah (C.C.) eşeği dile getirip konuşturdu ve eşek Bel'am'a: "Yazıklar olsun Bel'am sana! Nereye gidiyorsun? Meleklerin beni yoldan çevirdiklerini görmüyor musun?" dedi. Fakat Bel'am bu uyarıya rağmen geri dönmedi. Bunun üzerine Allah (C.C.) eşeğin yürümesine izin verdi; Bel'am da ona binip İsrailoğulları'nı görebileceği yüksek bir yere geldi. Bel'am bin Ba'ur, her ne zaman İsrailoğulları'nın aleyhine dua etmek için teşebbüse geçecek olsa, Allah onun dilini İsrailoğulları'nın lehine dua etmeğe çeviriyor, kendi kavminin lehine dua etmek istediği zaman ise onun dilini onların aleyhine duaya döndürüyordu. Bunun üzerine kendi kavmi ona bu durumu anlattılar. Bel'am onlara: "Bu benim elimde değil, Allah galebe çalıyor." dedi ve o anda dili uzayıp göğsünün üzerine sarktı. Bu duruma düşen Bel'am: "İşte şimdi hem dünyamı ve hem de ahiretimi kaybettim. Bundan sonra bana hile ve Hud'a yapmaktan başka bir şey kalmadı." dedi, sonra kavmine dönüp onlara, karılarını süslemelerini ve ellerine satmak için meta (ticaret eşyası) verip İsrailoğulları'nın askerlerine göndermelerini ve askerlerin istedikleri ile birleşmelerine hiçbir kadının engelolmamasını tavsiye etti. Sonra onlara: "Eğer İsrailoğulları 'ndan bir kişi zina ederse, siz onlara kafi gelirsiniz." dedi. Onlar da Bel'am'ın söylediklerini uyguladılar ve kadınları İsrailoğulları'nın askerlerinin arasına saldılar. Bunun üzerine Şem'un bin Ya'kub'un boyunun başkanı olan Zemra (Zümra?) bin Şelum bir kadın alıp Hz. Musa'nın yanına geldi ve ona: ''Benim bu kadınla cinsi temasta bulunmamın haram olduğunu söyleyeceğinizi samyorum. Allah adına and içerim ki, sana itaat etmeyeceğiz.'' dedi ve kadını alıp çadırına götürdü, onunla temasta bulundu. Bunun üzerine Allah (C.C.) onlara veba hastalığını indirdi. Bu sırada Hz. Musa'nın özel işleri ile görevli olan yeğeni Finhas bin el-Azar (Ayzar) bin Hafun ordugahta değildi. Finhas geldiği zaman İsrailoğulları'nın arasında veba hastalığı yayılmış bulunuyordu. Finhas iri gövdeli ve güçlü-kuvvetli bir kimseydi; olup bitenleri öğrenince hemen Zemra'nın çadırına yürüdü ve onun kadınla sarmaş dolaş yattığını görünce de elindeki mızrağını ikisine birden sapladı ve onları inci dizer gibi mızrağına diziverdi. Nihayet Zemra ile kadın öldürülünce veba hastalığı ortadan kalktı. Veba hastalığının yayıldığı gündüzün belli bir saatinde bir rivayette yirmi bin, diğer bir rivayette yetmiş bin kişi ölmüştü."

"Allah (C.C.) Bel'am bin Ba'ura hakkında: ''Ey Peygamber! Onlara şu adamın haberini de oku: Ona ayetlerimizi verdik de, onlardan sıyrıldı, çıktı; şeytan onu peşine taktı, böylece azgınlardan oldu. Elbette dileseydik onu, o ayetlerle yükseltirdik: fakat o, yere saplandı ve hevesinin peşine düştü. Onun durumu, tıpkı şu köpeğin durumuna benzer: Üstüne varsan da dilini sarkıtıp solur, bıraksan da dilini sarkıtıp solur. İşte ayetlerimizi yalanlayanların durumu budur. Bu kıssayı anlat, belki düşünürler (öğüt alırlar).'' (A'raf suresi, ayet 175, 176) buyurur."

"Bundan sonra Hz. Musa, Yuşa bin Nun'u İsrailOğulları ile birlikte Eriha'ya gönderdi ve Yuşa' Eriha'ya gelerek cebbarların büyük bir kısmını öldürdü; fakat onlardan öldürülmeyen pek az kimse kaldı. Bu arada güneşin batması yaklaştığından gece karanlığının bastırmasıyla onların kendisini aciz bırakıp zor duruma düşürmesinden endişe etti ve Allah'a yalvarıp güneşi durdurmasını istedi. Allah (C.C.) da onun duasını kabul etti ve Yuşa onların kökünü kazıyıncaya kadar güneşi durdurdu. İşte bundan sonra Hz. Musa Eriha'ya geldi ve burada Allah'ın dilediği kadar kaldı. Sonra Allah (C.C.) Hz. Musa'nın ruhunu kabzetti. Hz. Musa'nın mezarının nerede olduğunu hiçbir kimse bilmemektedir. "

Hz. Musa'nın bu hadiseden (Eriha'nın fethinden) önce vefat ettiğini ileri sürenler ise bu konuda şunları söylüyorlar: "Allah (C.C.), Yuşa bin Nun'a cebbarların şehri Eriha'ya gitmesini emretti; o da yanına İsrailoğulları'nı alarak Eriha'ya hareket etti. Bu sırada Allah'ın İsm-i a'zamını bilen Bel'am bin Ba'ur adındaki adam Yuşa'dan ayrıldı.

Bu iddiayı ileri sürenler, bundan sonrası için yukarıda bahsi geçen Bel'am hadisesini naklederek sözlerini devam ettirirler.

Hz. Yuşa bin Nun cebbarlara galip gelip zafer elde edince, cumartesi gecesinin akşam karanlığı onu bastırdı. Bunun üzerine Yuşa Allah'a dua etti; Allah da onun duasım kabul edip güneşi geri çevirdi ve gündüzü bir müddet daha uzattı. Böylece Hz. Yuşa bin Nun cebbarları hezimete uğratıp şehirlerine girdi ve ganimet mallarını bir araya topladı. Sonra Allah'a yaklaşmak maksadıyla bu malları kurban etmek istedi; fakat ateş gelip yakmadı. Bunun üzerine Hz. Yuşa onlara: "İçinizde ganimet mallarına hıyanet eden birisi var, gelip bana bey'at ediniz." dedi. Onlar da Yuşa'ın tavsiyesine uyarak ona bey'at ettiler. Bey'at esnasında Hz. Yuşa'ın eli ganimete hıyanet eden adamın eline yapışıp kaldı. Bunun üzerine o adam yakutla süslenmiş altından bir öküz başını getirip Yuşa'ın önüne bıraktı. Hz. Yuşa altından yapılmış olan bu öküz başıyla birlikte ganimet malına hıyanet eden adamı kurbanlık malların içerisine koydu, sonra bir ateş gelip her ikisini birden yaktı.

Rivayet edildiğine göre, Hz. Yuşa Eriha'yı altı ay müddetle muhasara etti, yedinci ayın içerisinde Hz. Yuşa İsrailoğulları ile birlikte Eriha şehrine gelerek hep birlikte bir nara atınca sur düştü. Bunun üzerine onlar şehre girdiler ve cebbarları hezimete uğrattılar. Bu arada onlardan pek çok kimseyi de öldürdüler. Bu hadiseden sonra Şam (Suriye) bölgesinde bulunan bir gurup hükümdar bir araya gelerek Hz. Yuşa'nın üzerine yürüdüler; fakat Hz. Yuşa savaşarak onları hezimete uğrattı. Neticede bu hükümdarlar kaçarak bir mağaraya sığındılar ve Hz. Yuşa'ın emriyle öldürülüp asıldılar. Bundan sonra Yuşa bin Nun bütün Şam bölgesine hakim oldu, bundan böyle burası İsrailoğulları'nın yurdu oldu. Sonra Yuşa (A.S.) valilik merkezlerine kendi valilerini tayin etti. Nihayet Yuşa bin Nun'un ruhu Allah tarafından kabzedildikten sonra İsrailoğulları'nın başına onun yerine halef olarak Kalib bin Yufenna geçti.

Hz. Yuşa yüz yirmi altı yıl yaşadı, Hz. Musa'dan sonraki peygamberlik görevi ise yirmi yedi yıl devam etti.

Cebbarlardan hayatta kalanlara gelince, İfrikış bin Kays bin Sayfi bin Sebe' bin Ka'ab bin Zeyd bin Hımyer bin Sebe' bin Yeşcub bin Ya'rub bin Kahtan İfrikiyye'ye giderken onların yanına uğradı ve onları Şam sahillerinden alarak onlarla birlikte İfrikiyye'ye geldi. Ayrıca İfrikış, İfrikiyye'yi fethetti ve buranın hükümdarı olan Circir'i öldürdü, yanında getirdiği cebbarları buraya yerleştirdi. Bugün Berberi denilen halk buraya yerleşen bu kimselerdir. Himyerlilerden Berberilerin arasında ikamet edenler ise İfrikış bin Sayfi'nin soyundan gelen Sinhace ve Kütame boyları olup, bugün dahi onlar Berberilerin arasında hayatlarını sürdürmektedirler.

BİR SONRAKİ SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA

KARUN'UN KlSSASI