13 - باب
مِيرَاثِ
السَّائِبَةِ
وَوَلاَءِ
مَنْ
أَعْتَقَ
الْيَهُودِيُّ
وَالنَّصْرَانِيُّ
13- EFENDİSİNİN AZAD
ETMEK NİYETİYLE SEN SERBESTSİN DEDİĞİ KÖLENİN MİRASI VE YAHUDİ VE HIRİSTİYAN'IN
AZAD ETTİĞİ KÖLENİN VELA HAKKI
وَحَدَّثَنِي
مَالِكٌ،
أَنَّهُ
سَأَلَ ابْنَ
شِهَابٍ عَنِ
السَّائِبَةِ
؟ قَالَ : يُوَالِي
مَنْ شَاءَ،
فَإِنْ مَاتَ
وَلَمْ يُوَالِ
أَحَداً،
فَمِيرَاثُهُ
لِلْمُسْلِمِينَ
وَعَقْلُهُ
عَلَيْهِمْ(
Malik (r.a)'den aktarıldığına
göre, kendisi İbn-i Şihab'a, Saibe adı verilen kölenin mirasını sordu. İbn-i
Şihab da şöyle cevap verdi: "İstediği kimse ile vela anlaşması yapar.
Ölürse velasını kimseye vasiyet edemez, mirası hazineye kalır. Suçlarının
diyetini hazine karşılar."
(Sadece İma-m-ı
Malik'in Muvatta'ında geçmektedir.)
قَالَ
مَالِكٌ :
إِنَّ
أَحْسَنَ مَا
سُمِعَ فِي
السَّائِبَةِ
: أَنَّهُ لاَ
يُوَالِي أَحَداً،
وَأَنَّ
مِيرَاثَهُ
لِلْمُسْلِمِينَ،
وَعَقْلَهُ
عَلَيْهِمْ.
* Malik dedi ki:
"Saibe ismi verilen köle hakkında duyduğum en güzel hüküm şudur:
"Saibe hiç kimseyle vela anlaşması yapamaz. Onun mirası hazineye kalır.
Suçlarının diyetin i de hazine öder."
قَالَ
مَالِكٌ فِي
الْيَهُودِيِّ
وَالنَّصْرَانِيِّ
يُسْلِمُ
عَبْدُ
أَحَدِهِمَا،
فَيُعْتِقُهُ
قَبْلَ أَنْ
يُبَاعَ
عَلَيْهِ :
إِنَّ
وَلاَءَ الْعَبْدِ
الْمُعْتَقِ
لِلْمُسْلِمِينَ،
وَإِنْ
أَسْلَمَ
الْيَهُودِيُّ
أَوِ النَّصْرَانِيُّ
بَعْدَ
ذَلِكَ، لَمْ
يَرْجِعْ إِلَيْهِ
الْوَلاَءُ
أَبَداً.
قَالَ : وَلَكِنْ
إِذَا أَعْتَقَ
الْيَهُودِيُّ
أَوِ
النَّصْرَانِيُّ
عَبْداً
عَلَى
دِينِهِمَا،
ثُمَّ
أَسْلَمَ
الْمُعْتَقُ
قَبْلَ أَنْ
يُسْلِمَ
الْيَهُودِيُّ
أَوِ
النَّصْرَانِيُّ
الَّذِي أَعْتَقَهُ،
ثُمَّ
أَسْلَمَ
الَّذِي
أَعْتَقَهُ،
رَجَعَ
إِلَيْهِ
الْوَلاَءُ،
لأَنَّهُ
قَدْ كَانَ
ثَبَتَ لَهُ
الْوَلاَءُ
يَوْمَ
أَعْتَقَهُ.
* Malik dedi ki:
"Kölesi kendisinden önce Müslüman olan bir Yahudi ve Hıristiyan, bu köleyi
satmaya zorlanmadan azad etse azad edilen kölenin velası Müslümanlara aittir.
Azad ettikten sonra Yahudi ve Hıristiyan Müslüman olsalar vela hakkı kendilerine
dönmez. Fakat Yahudi ve Hıristiyan kölelerini Müslüman olmadan önce azad
etseler sonradan köle Müslüman olsa sonra da azad edenler Müslüman olsalar
kölenin velası azad edene döner. Çünkü azad ettikleri gün vela hakkı
kendilerine ait idi."
قَالَ
مَالِكٌ :
وَإِنْ كَانَ
لِلْيَهُودِيِّ
أَوِ
النَّصْرَانِيِّ
وَلَدٌ
مُسْلِمٌ وَرِثَ
مَوَالِيَ
أَبِيهِ
الْيَهُودِيِّ
أَوِ
النَّصْرَانِيِّ،
إِذَا
أَسْلَمَ الْمَوْلَى
الْمُعْتَقُ
قَبْلَ أَنْ
يُسْلِمَ
الَّذِي أَعْتَقَهُ،
وَإِنْ كَانَ
الْمُعْتَقُ
حِينَ
أُعْتِقَ
مُسْلِماً،
لَمْ يَكُنْ
لِوَلَدِ
النَّصْرَانِيِّ
أَوِ
الْيَهُودِيِّ
الْمُسْلِمَيْنِ
مِنْ وَلاَءِ
الْعَبْدِ الْمُسْلِمِ
شَيْءٌ،
لأَنَّهُ
لَيْسَ لِلْيَهُودِيِّ
وَلاَ
لِلنَّصْرَانِيِّ
وَلاَءٌ،
فَوَلاَءُ
الْعَبْدِ
الْمُسْلِمِ
لِجَمَاعَةِ
الْمُسْلِمِينَ.
* Malik dedi ki:
"Köleleri kendilerinden önce Müslüman olan Yahudi ve Hıristiyan'ın,
Müslüman çocuğu bu köleye varis olur. Şayet köleleri kendilerinden sonra azad
edilirken Müslüman olmuş ise daha önce Müslüman olan Yahudi ve Hıristiyan bir
kişinin çocuğunun bu Müslüman kölenin velası hakkında hiçbir hakkı yoktur.
Çünkü ne Yahudi ne de Hıristiyan'ın vela hakkı olmaz. Bu Müslüman kölenin
velası Müslüman cemaatine aittir."