16 - باب
النَّذْرِ
فِي
الصِّيَامِ
وَالصِّيَامِ
عَنِ
الْمَيِّتِ
16.
Oruç Nezri Olanın Nafile Tutabilmesi, Ölünün Yerine Oruç Tutulması
حَدَّثَنِي
يَحْيَى،
عَنْ
مَالِكٍ،
أَنَّهُ
بَلَغَهُ،
عَنْ سَعِيدِ
بْنِ
الْمُسَيَّبِ،
أَنَّهُ
سُئِلَ عَنْ
رَجُلٍ
نَذَرَ
صِيَامَ
شَهْرٍ، هَلْ
لَهُ أَنْ
يَتَطَوَّعَ
؟ فَقَالَ :
سَعِيدٌ لِيَبْدَأْ
بِالنَّذْرِ
قَبْلَ أَنْ
يَتَطَوَّعَ.
قَالَ
مَالِكٌ :
وَبَلَغَنِي
عَنْ
سُلَيْمَانَ
بْنِ يَسَارٍ
مِثْلُ
ذَلِكَ.
قَالَ
مَالِكٌ :
مَنْ مَاتَ
وَعَلَيْهِ
نَذْرٌ، مِنْ
رَقَبَةٍ
يُعْتِقُهَا،
أَوْ صِيَامٍ،
أَوْ
صَدَقَةٍ،
أَوْ
بَدَنَةٍ،
فَأَوْصَى
بِأَنْ
يُوَفَّى
ذَلِكَ
عَنْهُ مِنْ
مَالِهِ،
فَإِنَّ
الصَّدَقَةَ
وَالْبَدَنَةَ
فِي
ثُلُثِهِ،
وَهُوَ
يُبَدَّى
عَلَى مَا سِوَاهُ
مِنَ
الْوَصَايَا،
إِلاَّ مَا
كَانَ
مِثْلَهُ،
وَذَلِكَ
أَنَّهُ
لَيْسَ الْوَاجِبُ
عَلَيْهِ
مِنَ
النُّذُورِ
وَغَيْرِهَا،
كَهَيْئَةِ
مَا
يَتَطَوَّعُ
بِهِ مِمَّا
لَيْسَ بِوَاجِبٍ،
وَإِنَّمَا
يُجْعَلُ
ذَلِكَ فِي
ثُلُثِهِ
خَاصَّةً
دُونَ رَأْسِ
مَالِهِ، لأَنَّهُ
لَوْ جَازَ
لَهُ ذَلِكَ
فِي رَأْسِ مَالِهِ،
لأَخَّرَ
الْمُتَوَفَّى
مِثْلَ ذَلِكَ
مِنَ
الأُمُورِ
الْوَاجِبَةِ
عَلَيْهِ،
حَتَّى إِذَا
حَضَرَتْهُ
الْوَفَاةُ،
وَصَارَ
الْمَالُ
لِوَرَثَتِهِ،
سَمَّى
مِثْلَ
هَذِهِ الأَشْيَاءِ،
الَّتِي لَمْ
يَكُنْ
يَتَقَاضَاهَا
مِنْهُ
مُتَقَاضٍ،
فَلَوْ كَانَ
ذَلِكَ
جَائِزاً
لَهُ،
أَخَّرَ
هَذِهِ
الأَشْيَاءَ،
حَتَّى إِذَا
كَانَ عِنْدَ
مَوْتِهِ
سَمَّاهَا،
وَعَسَى أَنْ
يُحِيطَ
بِجَمِيعِ
مَالِهِ،
فَلَيْسَ
ذَلِكَ لَهُ(
İmam Malik'den:
Said b. Müseyyeb'e:
«— Bir ay oruç
tutmayı adayan kimse nafile oruç tutabilir mi?» diye soruldu. Saîd:
«— Nafileden önce
adağını tutsun» cevabını verdi.
İmanı Malikten:
Süleyman b.
Yesar'ın da böyle bir fetvasını duymuştum.
Bir kimse köle
azat etmeyi, oruç tutmayı, sadaka vermeyi veya eve fidye vermeyi adamış olarak
ölse, adağının malından yerine etirilmesini vasiyet etse, sadaka ve deve
fidyesi malının üçte irinden verilir. Bunun gibi onlara diğerlerinden öncelik
tanınır, lünkü farz olan adaklar nafileler gibi değildir, bu yüzden özellik-i
terekenin tamamından değil üçte birinden ödenir. Çünkü bu işinin malının
tamamından ödenmesi mümkün olsa o zaman üzerine bir ömür boyu farz olan
ibadetleri ölünceye, mal varislerin oluncaya ve bu ibadetleri artık eda etme
imkanı kalmayıncaya kadar geciktirirdi. Belki de bu ödemeler bütün malını
kapsardı. Kişinin böyle bir yetkisi yoktu.