SAHİH-İ MÜSLİM

ŞİİR

1- ŞİİR OKUMAK EN ŞAİRCE SÖYLENMİŞ SÖZ İLE ŞİİR'İN YERİLMESİ BEYANI HAKKINDA BİR BAB

5846-1/1- Bize Amr en-Nakid ve İbn Ebu Ömer birlikte İbn Uyeyne'den tahdis etti. İbn Ebu Ömer dedi ki: Bize Süfyan, İbrahim b. Meysere'den tahdis etti, o Amr b. Şerrid'den, o babasından şöyle dediğini rivayet etti: Bir gün Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in terkisine bindim. O: "Umeyye b. Ebu Salt'ın şiirinden ezbere bildiğin bir şey var mı" buyurdu. Ben, evet dedim. O: "hih (onu oku)" buyurdu. Ben de O'na bir beyit okudum. Yine: "hih" buyurdu, O'na bir beyit daha okudum. Tekrar: "hih" buyurdu ve sonunda O'na yüz beyit okudum.

Diğer tahric: İbn Mace, 3758

5846m- .. ./2- Bunu bana Zuheyr b. Harb ve Ahmed b. Abde de birlikte İbn Uyeyne’DEN tahdis etti, o İbrahim b. Meysere'den, o Amr b. eş-Şerrid yahut Yakub b. Asım’DAN rivayet etti, o eş-Şerrid’DEN şöyle dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) beni terkisine bindirdi. Sonra hadisi aynen zikretti.

5847- .. ./3- Bize Yahya b. Yahya da tahdis etti, bize el-Mu'temir b. Süleyman haber verdi. (H.) Bana Zuheyr b. Harb da tahdis etti, bize Abdurrahman b. Mehdi tahdis etti, ikisi Abdullah b. Abdurrahman et-Taifi'den, o Amr b. eş-Şerrid'den, o babasından şöyle dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) benden şiir okumamı istedi deyip İbrahim b. Meysere'nin hadisini aynı şekilde rivayet etti ve şunları ekledi: (Allah Resulü): "Nerede ise müslüman olacakmış" buyurdu.

İbn Mehdi'nin hadisi rivayetinde ise: "Şiirinde nerede ise müslüman olacakmış" buyurdu denilmektedir.

AÇIKLAMA: "Amr b. eş-Şerrid'den, o babasından ... az kalsın müslüman olacaktı" diğer rivayette: "az kalsın şiirinde müslüman olacakmış" buyurulmaktadır.

"eş-Şerrid" fethalı şin ve kesreli şeddesiz re iledir. Adı eş-Şerrid b. Suveyd es-Sakafi olup sahabidir. Allah ondan razı olsun.

Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Hih" de birinci he kesreli ye sakin (med harfi) ikinci ye de kesrelidir. Dilcilerin dediklerine göre birinci he hemzeden bedeldir. Bunun aslı "ihi" dir. Bu da alışılmış bir sözün daha da fazla söylenmesi için kullanılan bir kelimedir. İbnu's-Sikkit dedi ki: Bu alışılmış bir sözün ya da bir davranışın daha da yapılmasını istemeyi ifade eder. Dil bilginleri der ki: Bu kelime kesr üzere (hihi veya ihi) şeklinde menbidir.

Eğer bundan sonraki söze bitiştirilecek olursa tenvinli söylenir. Bu durumda:

"İyhin haddisna" denilir. Yani bu sözden bize daha fazlasını söyle demek olur. Şayet alışılmadık bir şeyin daha fazla söylenmesi kastedilirse yine teflvinli olarak "iyhin" denilir. Çünkü tenvin nekirelik (belirsizlik) içindir. Nasb ile "iyhen" denilmesi ise vazgeç anlamında olup, susmak emrini ihtiva eder.

Hadisten maksat da şudur: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Umeyye'nin şiirini güzel bulmuş ve onun bu şiirinde vahdaniyet ve ölümden sonra dirilişi kabul ettiğini ifade eden beyitlerini okumasını takrirde bulunarak daha fazlasını istemiştir.

Bundan da muhtevasında hayasızlık ve çirkinlik bulunmayan şiir okuyup, onu dinlemenin caiz olduğu hükmü anlaşılmaktadır. Cahiliye şiirleri ile başkaları arasında bu hususta bir fark yoktur. Çirkinlik ve hayasızlık ihtiva etmeyen şiirin yerilen kısmı ise bunu çokça okumak ve insanın çoğunlukla görülen halinin o olması takdiri iledir. Az miktarda şiir okuyup, dinleyip ezberlemekte ise bir sakınca yoktur.

Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Umeyye b. Ebu Salt'ın şiirinden ezbere bildiğin bir şey var mı" buyruğu nüshaların bir çoğunda "şey'a" lafzı bu şekilde nasb ile kaydedilmiştir. Bazılarında ise ref ile "şey'ün" diye kaydedilmiştir. Nasb ile rivayeti ile ilgili olarak hazfedilmiş bir mı takdir edilir. Yani "şiirinden bana bir şeyler okuman için ezbere bildiğin bir miktar var mı anlamında olur.

5848-2/4- Bana Ebu Cafer Muhammed b. es-Sabbah ve Ali b. Hucr esSadi birlikte Şerik’DEN tahdis etti. İbn Hucr dedi ki: Bize Şerik, Abdulmelik b. Umeyr'den haber verdi, o Ebu Seleme'den, o Ebu Hureyre'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den rivayet ettiğine göre: ''Arapların söylediği en şairane söz Lebid'in: "Haberin olsun Allah'tan başka her şey batıldır" sözüdür" buyurdu.

Diğer tahric: Buhari, 3841, 6146, 6489; Tırmizi, 2850; İbn Mace, 3757

5849-3/5- Bana Muhammed b. Hatim b. Meymun da tahdis etti... Bize Ebu Seleme, Ebu Hureyre’DEN şöyle dediğini tahdis etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Bir şairin söylediği en doğru söz Lebid'in: "Haberin olsun Allah'tan başka her şey batıldır" sözüdür. Umeyye b. Ebu Sa'd da neredeyse müslüman olacaktı" buyurdu.

5850-4/6- Bana İbn Ebu Ömer de tahdis etti... Ebu Hureyre, Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Şairin söylediği en doğru bey it: "Haberin olsun Allah'tan başka her şey batıldır" sözüdür. İbn Ebu Said da nerede ise müslüman olacaktı."

5851-5/7- Bana Muhammed b. el-Müsenna da tahdis etti... Ebu Hureyre, Nebi {Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den: "Şairlerin söylediği en doğru beyit:

"Haberin olsun Allah'tan başka her şey batıldır" sözüdür" buyurduğunu rivayetetti.

5852-6/8- Bize Yahya b. Yahya da tahdis etti ... Ebu Seleme b. Abdurrahman dedi ki: Ebu Hureyre'yi şöyle derken dinledim: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i: "Bir şairin söylediği en doğru söz şüphesiz Lebid'in: "Haberin olsun Allah'tan başka her şey batıldır" sözüdür." buyururken dinledim.

(Ravi) Buna daha başka bir şeyeklemedi.

AÇIKLAMA: (5848) Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Arapların söyledikleri en şairane söz Lebid'in: ... sözüdür" bir rivayette (5849) "bir şairin en doğru söz ... sözüdür" diğer rivayette (5850) "şairin söylediği en doğru beyiL" başka bir rivayette (5851) "şairlerin söyledikleri en doğru beyit" denilmektedir.

Burada "kelime: söz" den kasıt bir söz bölüğüdür. Batıldan kasıt ise fani ve yok olandır.

Bu hadiste, Lebid'e dair bir menkıbe vardır. O bir sahabidir. Adı Lebid b. Rabia (radıyallahu anh)'br.

5853-7/9- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe tahdis etti, bize Hafs ve Ebu Muaviye tahrlis etti. (H.) Bize Ebu Kureyb de tahdis etti, bize Ebu Muaviye tahdis etti. İkisi A'meş'den rivayet etti. (H.) Bize Ebu Said el-Eşec de tahdis etti, bize Veki' tahdis etti, bize A'meş, Ebu Salih'den tahdis etti, o Ebu Hureyre'den şöyle dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Adamın karnının onu bozacak irinle dolması şiir ile dolmasından hayırlıdır" buyurdu.

Ebu Bekr dedi ki: Ancak Hafs: Onu bozacak" lafzını söylemedi.

Diğer tahric: Ebu Bekr b. Ebu Şeybe'nin Hadisini, Buhari, 6155; İbn Mace, 3759; Ebu Sald el-Eşec'in hadisini, İbn Mace, 3760

5854-8/10- Bize Muhammed b. el-Müsenna ve Muhammed b. Beşşar tahdis edip dedi ki: ... Muhammed b. S'ad, S'ad'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den: "Birinizin karnının onu bozacak irinle dolması şüphesiz şiir ile dolmasından hayırlıdır" buyurduğunu rivayet etti.

Diğer tahric: Tırmizi, 2852; İbn Mace, 3760

5855-9/11- Bize Kuteybe b. Said es-Sakafi tahdis etti... Ebu Said elHudri dedi ki: Bizler el-Are denilen yerde Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte yürürken bir şair ortaya çıkıp şiir okumaya başladı. Bunun üzerine Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Bu şeytanı alın -yahut bu şeytanı yakalayın- şüphesiz bir adamın içinin irin ile dolması onun için şiirle dolmasından hayırlıdır" buyurdu.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

AÇIKLAMA: (5854) Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Sizden birinizin içinin onu bozacak irinle dolması ... " diğer bir rivayette: "bizler el-Are denilen yerde Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile yürürken ... " hadisi ile ilgili olarak dil bilginleri ile garibul hadis bilginlerinin dediklerine göre "yenhi: onu bozması" ye harfi fethalı kaf harfi kesreli "vera" kökünden gelen bir fiildir. Bu da karnı bozan bir hastalıktır. Yani karnını çürütecek, yeyip bitirecek bozacak kadar irinle dolması ... hayırlıdır demektir. Ebu Ubeyd dedi ki: Bazılarının dediklerine göre burada sözü geçen şiirden kasıt, Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in kendisi ile hicv edildiği şiirdir. Ebu Ubeyd ile genel olarak ilim adamları da:

Bu doğru olmayan bir açıklamadır. Çünkü bu durumda hicivler arasından yerilen şiirin az olan değil de içi dolduran kadar olmasını gerektirir. Oysa müslümanlar Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i hicv etmek mahiyetinde tek bir sözün dahi küfrü gerektirdiğini icma ile kabul etmişlerdir. Ayrıca derler ki: Aksine doğrusu kastedilenin şiirin o kimse hakkında baskın bir hal alması, onu Kur'an-ı Kerim'den ve diğer şer'i ilimlerden, yüce Allah'ı anmaktan meşgul edecek kadar onu kuşatmasıdır. Hangi türden olursa olsun şiir bu durumda yerilen bir şeyolur. Ama Kur'an, hadis ve onların dışındaki şer'i ilimler eğer kişi için daha ileri durumda ise bu hal ile birlikte az miktarda şiir ezberlemiş olmanın bir zararı yoktur. Çünkü böyle bir durumda karnı (içi) şiirle dolu olmaz. Allah en iyi bilendir.

Kimi ilim adamı bu hadisi, muhtevasında çirkin şeyler olmasa dahi mutlak olarak şiirin azı ile çoğu ile mekruh olduğuna delil göstermişler ve bunun için Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Bu şeytanı yakalayın" buyruğunu delil göstermişlerdir ..

genel olarak ilim adamları ise şöyle demişlerdir: Hayasızlık ve berızeri bir muhtevada olmadığı sürece şiir mübahtır. Şiir güzeli güzel, çirkini çirkin olan bir sözdür. Doğru olan budur. Çünkü Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şiir dinlemiş, kendisine şiir okunmasını istemiş ve müşrikleri hicv etmek üzere Hasan (b. Sabit) (radıyalli'ıhu anh)'ın şiir okumasını emir buyurmuştur. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ashabı yolculuklarda ve başka durumlarda O'nun huzurunda şiir okudukları gibi halifeler de ashabı kiramın ileri gelenleri de selefin faziletli olanları da şiir okunmasını istemişler, onlardan hiçbir kimse mutlak olarak şiire karşı çıkmamışlardır. Onlar ancakşiirin yerilen türüne karşI çıkmışlardır ki bu da hayasızlık ve berızeri hususlar ihtiva eden şiirlerdir.

Şiir okuduğunu işitliği bu adama şeytan demesine gelince, o kişinin kafir olma ihtimali vardır. Ya da ağırlıklı olarak şiir ezberlemiş birisi olabilir. Ya da onun okuduğu bu şiir yerilen şiirden olabilir. Özetle ona "şeytan" demesinin sebebi muayyen bir husus ile ilgilidir ve sözü edilen ihtimaller ve başka ihtimaller dolayısı ile böyle demiş olabilir. Bunun genel bir mahiyeti yoktur. Bu sebeple delil gösterilemez. Allah en iyi bilendir.

"el-Arc" el-Fer denilen yere bağlı Medine'den yetmiş sekiz mil kadar uzaklıkta büyükçe bir köyün adıdır.

"Yuhannis" ye harfi ötreli, ha fethalı, nun şeddeli ve kesreli -fethalı da olabilir- (yuhannes şeklinde) Allah en iyi bilendir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

2- NERDEŞiR OYNAMANIN HARAM OLDUGU BABI