|
SAHİH-İ MÜSLİM |
İMAN |
باب بيان
أنه سبحانه
وتعالى لم
يكلف إلا ما
يطاق
57- ŞANI YÜCE ALLAH'IN
GÜÇ YETİRİLEMEYEN ŞEYLE MÜKELLEF TUTMADIĞINI BEYAN BABI
199 - (125) حدثني
محمد بن منهال
الضرير،
وأمية بن
بسطام العيشي،
(واللفظ
لأمية) قالا:
حدثنا يزيد بن
زريع. حدثنا
روح (وهو ابن
القاسم) عن
العلاء، عن أبيه،
عن أبي هريرة،
قال: لما
نزلت على رسول
الله صلى الله
عليه وسلم: {لله
ما في
السماوات وما
في الأرض وإن
تبدوا ما في
أنفسكم أو
تخفوه
يحاسبكم به
الله فيغفر لمن
يشاء ويعذب من
يشاء والله
على كل شيء
قدير} [ 2/البقرة/
آية 284] قال
فاشتد ذلك على
أصحاب رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
فأتوا رسول
الله صلى الله
عليه وسلم. ثم
بركوا على
الركب.
فقالوا: أي
رسول الله!
كلفنا من
الأعمال ما
نطيق. الصلاة
والصيام والجهاد
والصدقة. وقد
أنزلت عليك
هذه الآية. ولا
نطيقها. قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم
"أتريدون أن
تقولوا كما
قال أهل
الكتابين من
قبلكم: سمعنا
وعصينا؟ بل
قولوا: سمعنا
وأطعنا
غفرانك ربنا
وإليك المصير.
فلما اقترأها
القوم ذلت بها
ألسنتهم.
فأنزل الله في
إثرها: {آمن
الرسول بما
أنزل إليه من
ربه والمؤمنون
كل آمن بالله
وملائكته
وكتبه ورسله
لا نفرق بين
أحد من رسله
وقالوا سمعنا
وأطعنا
غفرانك ربنا
وإليك المصير}
[2 /البقرة/ آية 285]
فلما فعلوا
ذلك نسخها
الله تعالى.
وأنزل الله عز
وجل: لا يكلف
الله نفسا إلا
وسعها لها ما
كسبت وعليها
ما اكتسبت
ربنا لا
تؤاخذنا إن
نسينا أو
أخطأنا (قال:
نعم) ربنا ولا
تحمل علينا
إصرا كما
حملته على
الذين من قبلنا
(قال: نعم) ربنا
ولا تحملنا ما
لا طاقة لنا به
(قال: نعم) واعف
عنا واغفر لنا
وارحمنا أنت مولانا
فانصرنا على
القوم
الكافرين
(قال: نعم) [ 2/ البقرة/
آية 286].
325- Bana Muhammedi b. Minhâl
ed-Darîr ile Ümeyyetü'bnü Bistâm el-Ayşî rivayet ettilea:. Lâfız Ümeyye'nindir.
Dediler ki: Bize Yezil b. Zürey' rivayet etti. (Dedi ki): Bize Ravh —ki
Îbnü'l-Kaasım'dır—, Alâ'dan, o da babasından, o da Ebu Hureyre'den işitmiş
olmak üzere rivayet etti. Ebu Hureyre (r.a.) dedi
ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e: "Göklerde ne var, yerde ne
varsa Allah'ındır. İçinizdekini açıklasanız da, gizleseniz de Allah onunla sizi
hesaba çeker. Kimi dilerse bağışlar, kimi dilerse azaplandırır. Allah her şeye
gücü yetendir. " (Bakara, 284) ayeti nazil olunca bu Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ashabına ağır geldi. Bunun üzerine Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e gittiler. Sonra huzurunda dizleri üzere
çöktüler ve: Ey Allah'ın Resulü, namaz, oruç, cihad, sadaka gibi gücümüz yeten
amellerle mükellef kılındık. Fakat üzerine şu ayet nazil oldu, ona gücümüz
yetmiyor, dediler.
-
Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Sizden önceki iki kitap ehlinin
söylediği gibi dinledik ve isyan ettik mi diyorsunuz? Hayır, siz:
Dinledik, itaat ettik,
bize mağfiret buyur Rabbimiz, dönüş yalnız sanadır, deyiniz" buyurdu. Onlar
da: Dinledik, itaat ettik, bize mağfiret buyur. Rabbimiz, dönüş yalnız sanadır,
dediler. Onlar bunu okuyunca dilleri de ona yatıştı, bunun akabinde Allah
Teala: "O Resul kendisine Rabbinden indirilene iman etti, müminler de.
Onların her biri Allah'a, onun meleklerine, kitaplarına, Resullerine inandı.
Resullerinden hiçbirini diğerinden ayırmayız ve: Dinledik, itaat ettik.
Rabbimiz senden mağfiret dileriz ve dönüş ancak sanadır dediler." (Bakara,
285)
Onlar bu işi yapınca
Aziz ve Celil Allah da onu nesh etti, sonra Aziz ve Celil Allah: "Allah
hiçbir kimseye gücünün yeteceğinden başkasını yüklemez. (Herkesin) kazandığı (iyilik)
kendisine yaptığı (kötülük) de onun aleyhinedir. Rabbimiz unuttuk yahut
yanıldıysak bizi sorguya çekme." buyruklarını indirdi. (Onlar böyle dua
edince, O da): Peki, buyurdu. "Rabbimiz bizden öncekilere yüklediğin gibi
üzerimize ağır yükler yükleme." (diye yalvardılar), Allah: Peki, buyurdu.
"Rabbimiz güç yetiremeyeceğimiz şeyi bize yükleme." (diye
yalvardılar), Allah: Peki, buyurdu. "Bizi affet ve bize mağfiret buyur.
Sen bizim mevlamızsın. Kafirler topluluğuna karşı da bize yardım et. "
(Bakara, 286) (diye yalvardılar), Rabbimiz: Peki buyurdu.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir; Tuhfetu'I-Eşraf, 14014
200 - (126) حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة وأبو
كريب وإسحاق بن
إبراهيم
واللفظ لأبي
بكر. (قال
إسحاق: أخبرنا.
وقال الآخران
حدثنا) وكيع
عن سفيان، عن
آدم بن سليمان،
مولى خالد؛
قال: سمعت
سعيد بن جبير
يحدث عن ابن
عباس قال لما
نزلت هذه
الآية: {وإن
تبدوا ما في
أنفسكم أو تخفوه
يحاسبكم به
الله} [2/ البقرة/
آية 284] قال، دخل
قلوبهم منها
شيء لم يدخل
قلوبهم من
شيء. فقال النبي
صلى الله عليه
وسلم "قولوا:
سمعنا وأطعنا وسلمنا"
قال، فألقى
الله الإيمان
في قلوبهم.
فأنزل الله
تعالى: لا
يكلف الله
نفسا إلا
وسعها لها ما
كسبت وعليها
ما اكتسبت
ربنا لا
تؤاخذنا إن نسينا
أو أخطأنا
(قال: قد فعلت)
ربنا ولا تحمل
علينا إصرا
كما حملته على
الذين من
قبلنا (قال: قد
فعلت) واغفر
لنا وارحمنا
أنت مولانا
(قال: قد فعلت) [2/ البقرة/
آية-286].
326- Bize Ebu Bekir b. Ebî
Şeybe ile Ebu Kureyb ve İshâk b. İbrahim rivayet ettiler. Lâfız Ebu
Bekir'indir. İshâk (Bize haber verdi) tâbirini kullandı. Ötekiler: Bize Vekî,
Süfyan'dan, o da Hâlid'in âzadlısı Âdem b. Süleyman'dan, naklen rivayet etti;
dediler. Âdem şöyle demiş: Said b. Cübeyr'i, İbni Abbas'dan naklen rivayet
ederken dinledim, İbn Abbas dedi ki: Şu:
"İçinizdekini açıklasanız da, gizleseniz de, Allah onunla sizi hesaba
çeker. " (Bakara, 284) ayeti nazil olunca bu ayet'ten dolayı kalplerine
hiçbir şeyden dolayı girmemiş şeyler girdi. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'de: "Dinledik, itaat ettik ve teslim olduk" deyiniz, buyurdu.
(İbn Abbas) dedi ki:
Allah imanı kalplerine yerleştirdi, sonra yüce Allah şu buyruğunu indirdi:
"Allah hiçbir kimseye gücünün yeteceğinden başkasını yüklemez. (Herkesin)
kazandığı (iyilik) kendisine, yaptığı (kötülük) de onun aleyhinedir. Rabbimiz
unuttuk yahut yanıldıysak bizi sorguya çekme. " Yüce Allah: Ben de yaptım,
buyurdu. "Bize mağfiret buyur ve bize merhamet eyle, sensin bizim
mevlamız" (Bakara, 286) (dediler),Yüce Allah da: Ben de yaptım, buyurdu.
Diğer tahric: Tirmizi,
2992; Tuhfetu'l-Eşraf, 5434
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
58- YER ETMEMEK ŞARTlYLA NEFSİN SÖYLEDİKLERİNİ VE GÖNÜLDEN GEÇENLERİ ALLAH'IN AFFETMESİ BABI
AÇIKLAMALAR 59. BAB’DA