بَاب
فِي
التَّفَاخُرِ
بِالْأَحْسَابِ
110-111. Soy-Sop İle
Övünme(Nin Haramlığı) Hakkında Gelen Hadisler
حَدَّثَنَا
مُوسَى بْنُ
مَرْوَانَ
الرَّقِّيُّ
حَدَّثَنَا
الْمُعَافَي
ح و حَدَّثَنَا
أَحْمَدُ
بْنُ سَعِيدٍ
الْهَمْدَانِيُّ
أَخْبَرَنَا
ابْنُ وَهْبٍ
وَهَذَا
حَدِيثُهُ
عَنْ هِشَامِ
بْنِ سَعْدٍ
عَنْ سَعِيدِ
بْنِ أَبِي
سَعِيدٍ عَنْ
أَبِيهِ عَنْ
أَبِي هُرَيْرَةَ
قَالَ قَالَ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
إِنَّ اللَّهَ
عَزَّ
وَجَلَّ قَدْ
أَذْهَبَ
عَنْكُمْ عُبِّيَّةَ
الْجَاهِلِيَّةِ
وَفَخْرَهَا
بِالْآبَاءِ
مُؤْمِنٌ
تَقِيٌّ
وَفَاجِرٌ
شَقِيٌّ
أَنْتُمْ
بَنُو آدَمَ
وَآدَمُ مِنْ
تُرَابٍ لَيَدَعَنَّ
رِجَالٌ
فَخْرَهُمْ
بِأَقْوَامٍ إِنَّمَا
هُمْ فَحْمٌ
مِنْ فَحْمِ
جَهَنَّمَ
أَوْ
لَيَكُونُنَّ
أَهْوَنَ
عَلَى اللَّهِ
مِنْ
الْجِعْلَانِ
الَّتِي
تَدْفَعُ
بِأَنْفِهَا
النَّتِنَ
Ebû Hureyre'den (rivayet
edildiğine göre) Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "(Aziz ve Celil
olan) Allah, cahiliyye (döneminin) kibrini ve övünme adetini sizden giderdi.
(İnsanlar iki kısımdır: Birincisi Allah katında övülmüş olan) takva sahibi
mu'min (kimseler, ikincisi de Allah katında yerilmiş olan) bedbaht ve Allah'ın
yolundan çıkmış (kimseler. Binaenaleyh) siz (hepiniz) Ademoğlusunuz. Adem
topraktan (yaratılmış)tır. (Allah'a yemin olsun ki) insanlar (ya bu)
kavimler(i) ile övünmeyi bırakırlar -ki o kavimler (böyle cahiliyye adeti üzere
yaşadıkları için şimdi) cehennem kömürlerinden bir kömürdürler- yahud da Allah
katında burnuyla dışkı yuvarlayan bok böceğinden (mayıs böceğinden) daha
değersiz bir hale düşerler."
İzah:
Tirmizî. menakıb; Ahmed
b. Hanbel, II, 361, 524.
Şafiî ulemasından
Kemalüddin Dümeyrî'nin, Hayatü'I-Hayvanisimli eserindeki açıklamaya göre cual,
(çoğulu; ci'lân); kurumuş tersleri toplayıp yuvasında depo eden bir böcektir.
Özellikle hayvanların dışkılığında kalmış olan kurumuş dışkı kırıntılarını
ararken hayvanların ferclerini ısırıp kaçmakla meşhurdur. Karnında kırmızı bir
nokta olur. Daha ziyade sığır, camız ağıllarında ve tersliklerde yaşar. En
büyük özelliği pislik toplamaktır. Onun garip hallerinden birisi de gül
kokusundan ve benzeri güzel kokulardan ölmesi ve tekrar pislik üzerine konduğu
zaman canlanmasıdır. En büyük zevki ve gıdası pisliktir.
Ebû Davud
et-Tayalisrnin Müsned'i ile Şuabü'l-İman'da bu konuda İbn Abbas'dan rivayet edilen
bir hadis-i şerif de şu mealdedir: "Cahüiy-yet hali üzere ölmüş olan
babalarınızla övünüp durmayın. Varlığım elinde olan Allah'a yemin olsun ki, bok
böceğinin burnuyla yuvarlamış olduğu dışkı cahiliyye (adeti) üzere ölen
babalarınızdan daha hayırlıdır."
Bezzâr'ın Hz.
Huzeyfe'den rivayet ettiği bir hadis-i şerifte de şöyle buyurulmaktadır:
"Hepiniz Adem
oğlusunuz. Âdem ise topraktandır. Bir takım kavimler ya babalarıyla övünmeye
son vereceklerdir, ya da Allah yanında bok böceğinden daha aşağı olacaklardır."
Aliyyü'l Kâri
(r.a.)'nin açıklamasına göre; mevzumuzu teşkil eden bu hadis-i şerifte
cahiliyye adeti üzere ölen atalarıyla övünen kimseler bok böceklerinin
burunlanyla yuvarladıkları dışkıya benzetildiği gibi, övünmeleri de bok
böceğinin dışkıyı yuvarlamasına benzetilmiştir. Onlar ya bu övünmelerini
bırakıp bu vahim sonuçtan kurtulacaklardır ya da Allah yanında bok böceğinden
daha aşağı bir duruma düşeceklerdir.
Nitekim, yüce Allah
Kur'an-ı Keriminde bu mevzuyu şu âyet-i kerimesinde bizlere en veciz bir
şekilde açıklamıştır: "Ey insanlar! Sizi bir erkekle bir dişiden (Âdem ile
Havva'dan) yarattık. Hem de sizi boylara ve kabilelere ayırdık ki,
biribirinizi taniyasınız. Biliniz ki Allah katında en iyiniz, takvası en
ziyade ölanınızdır.[Hucurat 13]