بَاب
مَا رُوِيَ
فِي
الرُّخْصَةِ
فِي ذَلِكَ
79. Şu (Yatsı Namazına
Mecazen Atame İsmi Vermek Gibi Teşbih Ve Mecaz Yüklü Kelimeler Kullanmak İle
İlili) Hususlara Ruhsat Veren Hadisler
حَدَّثَنَا
عَمْرُو بْنُ
مَرْزُوقٍ
أَخْبَرَنَا
شُعْبَةُ
عَنْ
قَتَادَةَ
عَنْ أَنَسٍ
قَالَ كَانَ
فَزَعٌ
بِالْمَدِينَةِ
فَرَكِبَ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَرَسًا
لِأَبِي
طَلْحَةَ
فَقَالَ مَا رَأَيْنَا
شَيْئًا أَوْ
مَا
رَأَيْنَا
مِنْ فَزَعٍ
وَإِنْ وَجَدْنَاهُ
لَبَحْرًا
Enes r.a.'den (rivayet
edilmiştir) demiştir ki: Birgün Medine'de korkunç bir olay olmuştu. Nebi
(s.a.v.) Ebu Talha'nın atına bin(ip hadisenin üzerine doğru sür'atle git) di.
Kısa bir süre sonra (yanımıza dönüp): (Korkulacak) birşey görmedik, -yahutta-
korkulu bir şey görmedik (fakat) bu atı bir deniz (gibi akıcı) bulduk,"
buyurdu.
İzah:
Buhârî, cihâd, edeb,
hibe; Müslim, fedai!; İbn Mace, cihad; Tirmizî cihad; Ahmed b. Hanbel, III;
171, 180, 185, 274, IV; 203.
Bu hadis-i şerif İbn
Mâce'nin Sünen'inde şu manaya gelen lafızıarla rivayet edilmiştir: "O
insanların en güzeli idi. İnsanların en cömerdi idi ve insanların en cesuru
idi. Bir gece Medine-i Münevvere halkı, bir düşman baskını korkusuyla sesin
geldiği tarafa doğru gittiler. Rasûlullah (s.a.v.) Ebû Talha'nın çıplak eğersiz
bir atı üstünde boyununda kılıç bulunduğu vaziyette ve herkesten önce sesin
olduğu yere varmış olarak (geri dönüp geldiğinde) onlara (yani sesin olduğu
yere gitmekte olan Medinenilere) rastladı ve onları geri çevirip:. - Ey
insanlar, korkutulmuyacaksınız, buyuruyordu. Sonra at için de: "- Biz onu
bir derya gibi (akıcı) bulduk" veya; "O bir derya gibi akıcıdır"
buyuruyordu."[İbn Mace, Cihâd]
Aslında Nebi
efendimizin yedi tane atı vardı. Bunlardan birini O'na Hz. Ebu Talha hediye
etmişti.
İşte mevzumuzu teşkil
eden bu hadis-i şerifte, Nebiin üzerine atlayıp da tehlikenin üzerine doğru
gittiğinden bahsedilen at bu "men-dub" isimli attır.
Görüldüğü gibi Resul-i
zişan efendimiz söz konusu atı sür'atli koşmasından dolayı onu sür'atli hareket
eden hareketli bir denize benzeterek ondan deniz, diye bahsetmiştir.
Bilindiği gibi teşbih
edatı ile benzetme yönü hafzedilerek yapılan bu gibi teşbihlere "teşbih-i
belîğ" denir.
İşte hadisin bab
başlığıyla ilgili olan tarafı da burasıdır. Yani karışıklığa meydana vermemek
kayıt ve şartıyla birşeyi teşbih veya mecaz yoluyla kendi isminin dışında başka
bir isimle anmanın caiz olduğuna delalet eden kısımdır.