SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

EDEB BAHSİ

<< 4974 >>

بَاب فِي الْكَرْمِ وَحِفْظِ الْمَنْطِقِ

74. Kerm (Kelimesi) Ve Dili Koruma Hakkında Gelen Hadisler

 

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ أَخْبَرَنَا ابْنُ وَهْبٍ قَالَ أَخْبَرَنِي اللَّيْثُ بْنُ سَعْدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ رَبِيعَةَ عَنْ الْأَعْرَجِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ لَا يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ الْكَرْمَ فَإِنَّ الْكَرْمَ الرَّجُلُ الْمُسْلِمُ وَلَكِنْ قُولُوا حَدَائِقَ الْأَعْنَابِ

 

Hz. Ebu Hureyre'den (rivayet edildiğine göre) Rasûlullah (s.a.v.) (şöyle) buyurmuştur: "(Sizden) biriniz (üzüm çubuğuna) kernı demesin. Çünkü (hakiki) kerm müslüman kişidir, fakat siz (üzüm çubuklarına) üzüm bağları deyiniz."

 

 

İzah:

Buhârî edeb, Müslim elfaz; Darimi, eşribe; Ahmed b. Hanbel, 11-239, 259. 272, 316, 464,476,509.

 

Bu babda mevzumuzu teşkil eden bu hadisin dışında başka bir hadis yoktur. Görüldüğü gibi mevzumuzu teşkil eden hadis-i şerif üzüm çubuğuna "kerm" denilmemesi ile da­ha doğrusu dili İslam adabına aykırı sözleri sarf etmekten kaçınmakla il­gilidir. Hatta bu babtan sonra gelen bablarda yer alan hadis-i şeriflerin ek­serisi dili bu gibi gayri İslami sözlerden korumakla ilgilidir. Bu bakımdan sözü geçen hadisler tek bir bab altında toplanabilirdi.

 

Mevzumuzu teşkil eden hadis-i şerif üzüm çubuğuna "kerm" demeyi yasaklamakta ve kerm isminin ancak müslümana verilebileceğini ifade et­mektedir. Çünkü araplar, içenlere cömertlik kazandırdığına inandıkları için şaraba kerm (cömert) ismini verdikleri gibi şarabın elde edildiği üzü­me de üzüm kütüğüne de "kerm" ismini vermişlerdi.

 

Bu mevzuda Bezlü'l Mechud yazarı İbnu'l-Cevzî'den naklen şöyle di­yor:

 

"Hz. Nebiin üzüm kütüğüne kerm denmesini yasaklamasının se­bebi şudur: Cahiliyye döneminde araplar üzüm kütüğüne cömert anlamı­na gelen "kerm" ismini vermişlerdi. Çünkü onlar üzüm şarabını, içen kimselere cömertlik kazandırdığına inanırlardı. Şarap yasaklandıktan son­ra Resul-i zişan efendimiz üzüm kütüğüne cömertlik ifâde eden "kerm" ismi verilmesini yasaklamakla şarabın haramlığını ve kötülüğünü te'yid etmek ve bir defa daha vurgulamak ve bu ismin kalbi iman nuru ile dolu olan mü'mine verilmesinin daha uygun olacağını ifade etmek istemiştir."

 

Yine Bezlü'l-Mechud yazarının açıklamasına göre hocası Muhammed Yahya merhum Sünen-i Ebu Davud üzerine yazdığı notlarında bu mevzu­da şöyle demiştir:

 

"Üzüm kütüğüne "kerm" ismi verilmesinin yasaklanmasına sebeb câhiliyye araplarının üzüm şarabını, içenlere cömertlik ve güzel ahlâk ka­zandırdığına olan inançlardır. Hz. Nebi ümmetini Cahiliyye araplarını bu inançlarından korumak için müsebbebin sebebe isim olarak veril­mesi kabilinden olan bu isimlendirmeyi yasaklamıştır."

 

Hz. Nebi kerm ismini üzüm kütüğüne verilmesini yasaklamakla kalmamış, bu isme en lâyık olan yaratığın kalbi iman nuru ile dolu mü'minler olduğuna dikkati çekmiştir. Çünkü aslında üzümde mevcud olan hayır, bereket ve tatların hepsi gerçek mü'minde mevcuttur. Mü'min hayırlıdır, bereketlidir, etrafına faydalar sağlar ve tatlıdır. Kerm (cömert) ismini almaya üzümden daha da layık olan gerçek mü'minin vasıflarını tanımaya yardım olacağı düşüncesiyle İbn Kayyim el-Cevziyye'nin üzü­mün vasıfları hakkındaki açıklamalarını burada kaydetmekte fayda görü­yoruz.

 

"Aslında üzüm çok faydalı ve bereketlidir. Çünkü:

 

1. Meyveleri aşağıdadır, herkes onu kolaylıkla alabilir.

 

2. Dikensizdir, meyvesini alanları rahatsız etmez.

 

3. Başı yükseklerde değildir isteyen ondan yararlanabilir.

 

4. Kökleri ve dallan çok da kalın olmadığı halde kökleri ve dalları da­ha kalın olan ağaçlardan katkat fazla olan üzüm yüklerini taşıyabilir.

 

5. Başı kesildiği zaman diğer bazı ağaçlar gibi kuruyu vermez. Bilakis iyice kuvvetlenir ve erafa dal budak salar.

 

6. Meyvesi daha olmadan önce yenebildiği gibi olduktan ve kuruduk­tan sonra da yenebilir.

 

7. Kendisinden pekmez ve sirke gibi hem tatlı hem de ekşi meşrubat elde edilebilir. Bu özellikler diğer ağaçlarda yoktur.

 

8. Kurusu nzık, yiyecek ve katık olarak saklanabilir.

 

9. Üzüm meyvelerde aranan itidal özelliğine sahiptir. Yani kayısıda bulunan soğukluk özelliğiyle hurmada bulunan sıcaklık Özelliğinden uzaktır. İkisinin arasındadır."

 

Bu gibi özellikleri taşımakla birlikte bazı muamelelere tabi tutularak özünün değiştirilmesi sebebiyle kendisinden şarap elde edildiği ve bu yüzden de kendisinde bulunan hayırların unutulup sadece bir şarap kay­nağı olarak görülmeye başlanması sebebiyle, Hz, Muhammed ona kerm ismini vermeyi yasaklayıp, bu ismi almaya hakiki mü'minlerin daha layık olduğunu ve gerçek hayır ve bereketin mü'minin kalbinde olduğunu ifa­de buyurmuştur.

 

Bu itibarla mevzumuzu teşkil eden bu hadis "hakiki pehlivan başka­larını yenen kimse değil öfkelendiği zaman öfkesini yenebilen kimse­dir" hadis-i şerifine benziyor.   Buharî, edeb, Müslim, birr; Muvatta, hüsnü'l-huluk; Ahmed b. Hanbel, I, 382,11,236,368,517.