بَاب
فِي قَوْلِ
الرَّجُلِ
زَعَمُوا
72. Bir Kimsenin:
"Bazı Kimseler Şöyle Bir İddiada Bulundular" Diyerek Konuşmasının
Hükmü
حَدَّثَنَا
أَبُو بَكْرِ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ
حَدَّثَنَا
وَكِيعٌ عَنْ
الْأَوْزَاعِيِّ
عَنْ يَحْيَى
عَنْ أَبِي
قِلَابَةَ
قَالَ قَالَ
أَبُو
مَسْعُودٍ
لِأَبِي
عَبْدِ
اللَّهِ أَوْ
قَالَ أَبُو عَبْدِ
اللَّهِ
لِأَبِي
مَسْعُودٍ
مَا سَمِعْتَ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
يَقُولُ فِي
زَعَمُوا قَالَ
سَمِعْتُ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
يَقُولُ
بِئْسَ
مَطِيَّةُ
الرَّجُلِ
زَعَمُوا
قَالَ
أَبُو دَاوُد
أَبُو عَبْدِ
اللَّهِ هَذَا
حُذَيْفَةُ
Ebû Kılabe'den demiştir
ki: Ebu Mesûd, Ebu Abdullah'a - yahutta -Ebu Abdullah, Ebu Mesûd'a:
"Rasûlullah (s.a.v.)'i; (Bazı kimseler) şöyle bir iddiada bulundular, sözü
hakkında neler söylerken işittin? demiş de (Ebu Abdullah, yahutta Ebû Mesûd)
şöyle demiş: Ben Rasûlullah (s.a.v.)'i (bu söz hakkında) şöyle buyururken
ısıttım: "Zeamû (iddia ettiler)
kelimesi kişinin ne kötü bir bineğidir!"
Ebu Davud dedi ki: (Sözü
geçen) bu Ebu Abdullah, Huzeyfe'dir.
İzah:
Zu'm: Kuru iddia
demektir. Mevzumuzu teşkil eden bu hadis-i şedf kişinin maksadına erebilmek
için bu iddialara sarılıp onları delil getirmesinin ve dayanak edinmesinin
çirkinliğini açıkça ifâde etmektedir.
Gerçekten şuurlu bir
müsliimana yakışan savunduğu bir fikrin delilini ve sarıldığı delilin sıhhat
derecesini bilmek, şuursuz, bir taklidden sakınmaktır. Müslümanların ferdi ve
içtimaî yönden, terakkileri buna bağlı olduğu gibi kör taklitçiliğin
doğuracağı donukluk, tefrika ve zillet felâketlerinden kurtulmaları da buna
bağlıdır. Bir müslümâna asla yaraşmayan kör taklid hakkında büyük mafessir
Elmalılı Hamdi Yazır Bakara suresinin 170. âyet-i kerimesini tefsir ederken
şöyle demektedir:
"...âyet
gösteriyor ki: İcmali veya tafsili bir delili hakka isnad etmeyen taklid-i mahz
din hakkında memnu'dur. Belli bir cehalete, dalâlete ittiba ü taklid aklen
batıl olduğu gibi meşkuk olan hususatta da delilsiz taklid şer'an gayri
caizdir. Bedaheten (açıkça) ma'lum olmayan hususatta delilsiz söz söylemek o
yolda hareket etmek, bilmediği birşeyi Allah'a iftira olarak söylemek ve
şeytana uyup cehl ile hareket etmektir... binaenaleyh böyle taassub ve
taklidçilik, müşriklerin ve kâfirlerin şiarıdır."
Resul-i zişan efendimiz
bu hadis-i şerifte hiçbir fikri cehd içerisine girmeksizin Ahmed'in ve
Mehmed'in temelsiz görüşlerine sarılarak hakika-ta erişmek isteyen kimseleri
bir beldeye gitmek için takib edeceği yolu ve ciheti tayin etmeden rastgele bir
bineğe biniverip de yolculuğa çıkan fikri bir cehd ve çileden uzak kişilerin
yolculuğuna benzetmiştir. Artık bu bineğin onu hangi semte doğru götüreceği
belli değildir.