DEVAM: 15. İman'ın
Artıp Eksildiğinin Delili
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ
عُبَيْدٍ
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ ثَوْرٍ
عَنْ مَعْمَرٍ
قَالَ
وَأَخْبَرَنِي
الزُّهْرِيُّ
عَنْ عَامِرِ
بْنِ سَعْدِ
بْنِ أَبِي
وَقَّاصٍ عَنْ
أَبِيهِ
قَالَ
أَعْطَى
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
رِجَالًا
وَلَمْ
يُعْطِ
رَجُلًا
مِنْهُمْ
شَيْئًا
فَقَالَ
سَعْدٌ يَا
رَسُولَ
اللَّهِ
أَعْطَيْتَ فُلَانًا
وَفُلَانًا
وَلَمْ
تُعْطِ فُلَانًا
شَيْئًا
وَهُوَ
مُؤْمِنٌ
فَقَالَ النَّبِيُّ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
أَوْ
مُسْلِمٌ حَتَّى
أَعَادَهَا
سَعْدٌ
ثَلَاثًا
وَالنَّبِيُّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
يَقُولُ أَوْ
مُسْلِمٌ
ثُمَّ قَالَ
النَّبِيُّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ إِنِّي
أُعْطِي
رِجَالًا
وَأَدَعُ
مَنْ هُوَ
أَحَبُّ
إِلَيَّ
مِنْهُمْ لَا
أُعْطِيهِ
شَيْئًا
مَخَافَةَ
أَنْ
يُكَبُّوا
فِي النَّارِ
عَلَى وُجُوهِهِمْ
(Âmir)
babası Sa'd İbn b. Vakkas'dan (rivayetle) dedi ki: Nebi (s.a.v.) (müellefe-i
külûbden) bazı kimselere (ganimet mallarından bir şeyler) verdi (müellefe-i
kulübden olmayan) bazı kimselere ise, (bu mallardan hiç) birşey vermedi. Bunun
üzerine Sa'd:
"Ey Allah'ın rasulü
(ganimet mallarından) falana, falna (bir şeyler) verdin. Falana ise (hiç) bir
şey vermedin. Oysa, o (vermediğin kimse diğerlerine nisbetle daha olgun) bir
mu'mindir" dedi. (Hz. Nebi de) "Yahut da müslümandır
(diyebilirsin)" dedi. (Sa'd) bu soruyu üç defa tekrarladı. Nebi (s.a.v.)
de (her defasında): "Yahut da müslümandır (diyebilirsin)" dedi. Sonra
da"
"Ben (verilmediği
takdirde) yüzleri üstüne ateşe düşecekleri korkusuyla (bu mallardan) bazı
kimselere veriyorum. Bana onlardan daha sevimli olan kimseleri de (haklarında
böyle bir tehlike sezmediğim için) bırakıyorum, onlara hiç bir şey
vermiyorum" buyurdu.
İzah:
Buhari, iman, zekat:
Müslim, iman: zekat
Bu hadis-i şerif
"amel imandan cüz değildir, ancak imanı kuvvetlendiren sebeplerdendir.
Binaenaleyh iman amellerle artmaya devam eder" diyen ehl-i sünnet
mezhebinin delilidir.
Hadisin bab başlığıyla
ilgili olan tarafı burasıdır. Hadis-i şerifte geçen (ev=veya) kelimesi
kendinden önce geçen "mümindir" cümlesinin yanlış olduğunu ifade için
değil, kendinden önceki cümleden ve mevzudan yeni bir cümleye ve konuya
geçildiğini ifade için (yani idrab için) gelmiştir. Bu bakımdan bu cümleden,
mü'min olan bir kimseye "müslüman", müslüman olan bir kimseye de
"mümin", demlemeyeceği anlamı çıkarılmaz. Çünkü hadis-i şerif,
zahiren müslüman olduğu bilinen bir kimseye mümin denmesinin yanlış olduğunu
değil, onlara muslini de denilebileceğini ifade etmekte ve muslini demenin
daha uygun olacağına işaret etmektedir. Çünkü kalpteki iman gizli, ameller de
aşikârdır.
İşle bu hadis-i şerife
dayanarak, Hanefi-Maturidi ekolü mensupları, iman ile Islamin biribirini tamamladıklarını
savunuyorlar. Bu gruba göre. iman içten bağlanış, İslam ise teslimiyet, itaat
ve boyun eğiştir. Bu da emir ve yasaklara dikkat etmekle gerçekleşir, bu
durumda iman ile İslam birbiriyle yakın alakası olan iki kavram olup biri
diğerinin tamamlayıcısı durumundadır. Bu anlayış tarzı ile "iman Islamin
aynıdır" diyen Mutezilenin anlayış tarzı arasında fark vardır. Zira
Mu'tezileye göre iman ile İslam bir tek kavramdır. Maturidilere göre ise iman
ve İslamın biri birlerini bütünledikleri ve hüküm yönünden ayrılmaz oldukları
kabul edilir.
İman ile İslam
kavramlarının biribirinden farklı kavramlar olduğunu kabul eden ehl-i sünnet
kelamcılan ise Eşarilerdir. Maturidilerden en-Ne-sefi (v, 508/1115) ile Ali
el-Kari (v. 1014/1606) de iman ile İslardın farklı iki mefhum olduğunu, çünkü
imanın içten boyun eğme, İslamın da dışta boyun eğme manasına geldiğini,
imanın kalbin, İslamın da organların işi olduğunu söylemişlerdir.[Kılavuz,
Ahmed Saim, İman-Küfür Sınırı, 43.]
Hadis-i şerifin bab
başlığıyla ilgisi, Hz. Nebiin müellefe-i kulübün kalplerini kazanmak ve
imanlarını arttırmak için onlara diğer müslümanlardan daha fazla ganimet
vermesidir. Çünkü bu hareket, imanın artma ve eksilme kabul ettiğine bir
delildir.