DEVAM: 1. Fitneler Ve
Belirtileri
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ يَحْيَى
بْنِ فَارِسٍ
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الرَّزَّاقِ
عَنْ
مَعْمَرٍ
عَنْ
قَتَادَةَ
عَنْ نَصْرِ
بْنِ عَاصِمٍ
عَنْ خَالِدِ
بْنِ خَالِدٍ
الْيَشْكُرِيِّ
بِهَذَا
الْحَدِيثِ
قَالَ قُلْتُ
بَعْدَ السَّيْفِ
قَالَ
بَقِيَّةٌ
عَلَى
أَقْذَاءٍ
وَهُدْنَةٌ
عَلَى دَخَنٍ
ثُمَّ سَاقَ
الْحَدِيثَ
قَالَ
وَكَانَ
قَتَادَةُ
يَضَعُهُ
عَلَى
الرِّدَّةِ
الَّتِي فِي
زَمَنِ أَبِي
بَكْرٍ عَلَى
أَقْذَاءٍ
يَقُولُ
قَذًى وَهُدْنَةٌ
يَقُولُ
صُلْحٌ عَلَى
دَخَنٍ عَلَى
ضَغَائِنَ
Bize Muhammed b. Yahya
b. Farîs haber verdi. Bize Ma'merden naklen Abdurrezzak haber verdi. Ma'mer,
Katâde; Katade, Nasr, b. Asım'dan; o da, Halid b. Halid el - Yeşkürî'den bu
(önceki 4244.) hadisi haber verdi. (Bu rivayette) Huzeyfe dedi ki: (Rasûlullah'a)
Kılıçtan sonra (ne olacak)? dedim, "(Kalplerde) fesat kalıntısı ve duman
üzerinde bir sulh" buyurdu.
(Ma'mer) Hadisin
kalanını söyledi, ve şöyle dedi: "Katâde bunu, Hz. Ebu Bekir zamanındaki
riddet (dinden çıkma) olaylarına hamlederdi. Yine katâde (metindeki) ala akzâın
(kelimesi)nin (kazaen) kir hüdnetün
(kelimesi)nin de. "Kinler üzerine yapılan sulh " olduğunu söyler.
İzah:
Bu rivayet önceki
hadisin değişik bir şeklidir.Burada, öbür rivayette olmayan bazı kelimeler
vardır. Bu kelimeler, "(Kalplerde) fesat kalıntısı" ve "duman
içerisinde bir sulh" şeklinde terceme ettiğimiz tâbirlerdir. Rivayetin
sonunda Ma'mer, bu kelimelerin ne mânâya geldiklerini Kata'deden nakletmiştir.
Ama yine de daha izaha ihtiyaç vardır.
"...Fesat
Kalıntısı" diye terceme ettiğimiz " terkibini Avnü'l Ma'bûd müellifi
şu şekilde tefsir etmiştir: Yâni insanlar kalplerindeki fesat üzere kalacaklar.
"kelimesi "............. "(kazâûn)
kelimesinin çoğuludur. O da göz ve su üzerindeki toz ve kir tabakasıdır. Fesâd
bu kire benzetilmiştir.
"Duman üzerinde
bir sulh" Duman kelimesi ile ifade edilmek istenen, hile nifak ve
ihanettir. Yani kılıçla hâili gereken bu fitneden sonra, görünüşte sulh, ama
aslında kalpte hiyânet, hile ve nifak olan bir hâdise olacaktır.
Bundan sonra gelecek
olan rivayete göre. bu tabiri, bizzat Rasûluliah (s.a.v.) Efendimiz
'"Milletlerin kalpleri eskiden olduğu hâle dönmez" diye tefsir
etmiştir. Yâni aralarında sulh bile olsa, daha Önceki dostluk ve samimiyet kalmaz.
Hattabî bunu, "kin
kalıntıları üzerinde sulh" diye izah eder.
Aliyyü'l Kâri, bizim
şeyh AbdülhamıcTın tâlikına tebaen "duman" diye terceme
ettiğimiz" "dehan" kelimesinin aslında bulanıklık, siyaha çalan
renk mânâsında olduğunu bunun da içerisinde fesat karışık olan sulhu
hissettirdiğini söyler.
Yukarıya aktardığımız
izahlar eski âlimlerin söyledikleridir. Bezlü 1 Mechûd müellifi ise üstâd
Muhammed Yahya'nın hocasının ders takririnden şunları yazdığını söylemektedir.
dan maksat, bir miktar hayrın kalması ama bunun önceki hayır gibi temiz
olmayıp, içerisinde biraz kötülük ve bulanıklığın bulunmasıdır.
Bu izah, hayırdan sonra
gelecek ve kılıçla defedilecek olan şerrin, Hz. Ebû Bekir dönemindeki riddet
olduğu tarzındaki anlayışa uygun değildir. Çünkü, riddet hadisesi
bastırıldıktan sonra herhangi bir karışıklık kalmamıştır. Aksine
karışıklıklar, Hz. Osman'ın vefatından sonra baş göstermiştir.
Bezi müellifi
Sehârânfûrî, bu izahları göz önüne alarak hadisteki "kılıçla"
sözünü, Hz. Osman'ın katli sebebiyle ortaya çıkan savaşlara hamletmenin daha
uygun olacağını söyler. Buradaki silâha doğrudan sarılmanın da fitne çıkarmak
olmayacağını, çünkü fitnenin doğru ile yanlışın ayrılmadığı yerde olacağını
hata belli olunca doğruya yardımın şart olduğunu ekler.
Kanaatimizce, bu tür
hadisleri belirli olaylara tahsis etmek uygun değildir. Çünkü Rasûlulla'm
muradının ne olduğunu kesin olarak bilmek mümkün değildir.