بَاب
فِي ثَوَابِ
الْعِتْقِ
13. Köle Azad Etmenin
Sevabı
حَدَّثَنَا
عِيسَى بْنُ
مُحَمَّدٍ
الرَّمْلِيُّ
حَدَّثَنَا
ضَمْرَةُ
عَنْ إِبْرَاهِيمَ
بْنِ أَبِي
عَبْلَةَ
عَنْ
الْغَرِيفِ
بْنِ
الدَّيْلَمِيِّ
قَالَ
أَتَيْنَا وَاثِلَةَ
بْنَ
الْأَسْقَعِ
فَقُلْنَا
لَهُ حَدِّثْنَا
حَدِيثًا
لَيْسَ فِيهِ
زِيَادَةٌ
وَلَا
نُقْصَانٌ
فَغَضِبَ
وَقَالَ
إِنَّ أَحَدَكُمْ
لَيَقْرَأُ
وَمُصْحَفُهُ
مُعَلَّقٌ
فِي بَيْتِهِ
فَيَزِيدُ
وَيَنْقُصُ
قُلْنَا
إِنَّمَا
أَرَدْنَا
حَدِيثًا
سَمِعْتَهُ
مِنْ
النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَالَ أَتَيْنَا
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فِي صَاحِبٍ
لَنَا أَوْجَبَ
يَعْنِي
النَّارَ
بِالْقَتْلِ
فَقَالَ
أَعْتِقُوا
عَنْهُ
يُعْتِقْ
اللَّهُ بِكُلِّ
عُضْوٍ
مِنْهُ
عُضْوًا
مِنْهُ مِنْ
النَّارِ
Garîf b. ed-Deylemîden
rivayet edilmiştir; dedi ki: Biz Vasile b. el-Eska'a vardık ve, "Bize
içerisinde fazlalık ve eksiklik bulunmayan bir hadis rivayet et" dedik.
(Bize) öfkelendi: Kuşkusuz sizin her biriniz evinde asılı duran Kur'an-ı
Kerim'i okuyor (ve yanlışlıkla ona bazı) ilave(ler) yapıyor, (bazı kelimeleri
de okurken) eksiltiyor; karşılığını verdi. Biz de: Bize Resulullah (s.a.v)'den
olan işittiğin bir hadis-i (bize nakleder misin?) demek istiyoruz; dedik.
(Bunun üzerine şu hadisi) rivayet etti: Katil sebebiyle ateşe girmeyi hak eden
bir arkadaşımız (ın nasıl kurtulabileceği) hakkında (bilgi almak üzere)
Resulullah (s.a.v)'e varmıştık. "Bu katilden dolayı köle azad ediniz,
(çünkü) Allah, köle'nin her organına, karşılık, katil'in bir organını cehennemden
azad eder." buyurdu.
İzah:
Buhari, keffâret, ıtk;
Müslim, ilk; Tirmizî, muzûr; Ahmed b. Hanbel, II 447, 525,111 490.491, IV 107.
113, 235, 321. 344, 386, 404, V, 29.
Bu hadis-i şerif, köle
azad etmenin Allah'a yaklaşma yollarının en büyüklerinden olduğuna delalet
etmektedir. Çünkü, yüce Allah ve Resulü köle âzad etmenin katil cezasına
keffaret olabilecek kadar büyük bir sevabı olduğunu bildirmiştir.
Ancak şurasını da ifade
etmek icabeder ki, köle azad etmenin katil günahına keffaret olabilmesi katilin
maktulün diyetini ödemesi halinde söz konusudur. Aksi takdirde maktulün
velisine ödenmesi gereken diyet bir kul borcu olarak katilin zimmetinde kalır
gider.
Hadis-i şerifte söz
konusu edilen katil olayının bir intihar hadisesi olması da mümkündür, Bu durumda
diyet söz konusu değildir.Bütün bunlar gösteriyor ki, had cezalan cinayetlere
keffaret olmakta yeterli değildir.
Binaenaleyh katilin
işlemiş olduğu katil günahından tamamen kurtulabilmesi için, ödediği diyetten
başka, köle azad etmek, tövbe etmek gibi Allah'ın affına sebep olan tâatlarda
bulunması gerekir.
Avnül' Mabud yazarının
açıklamasına göre, buradaki maktulün müslümanlarla aralarında barış anlaşması
bulunan bir gayri müslim olması ihtimali de vardır.
Hattabi'nin
açıklamasına göre, katilin bütün organlarının cehennemden azad olabilmesi için
azad edilecek kölenin hayalarına varıncaya kadar bütün organlarının tam olması
gerekir. Hadis-i şerifte vaad edilen sevaba erişebilmesi için bu hususa dikkat
etmek müstehabdır. İlim adamlarından bazılarının görüşü budur.