DEVAM: 8. Efendisinden
Çocuk Dünyaya Getiren Cariyeleri Azad Etmek
حَدَّثَنَا
مُوسَى بْنُ
إِسْمَعِيلَ
حَدَّثَنَا
حَمَّادٌ
عَنْ قَيْسٍ
عَنْ عَطَاءٍ عَنْ
جَابِرِ بْنِ
عَبْدِ
اللَّهِ
قَالَ بِعْنَا
أُمَّهَاتِ
الْأَوْلَادِ
عَلَى عَهْدِ
رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
وَأَبِي
بَكْرٍ
فَلَمَّا
كَانَ عُمَرُ نَهَانَا
فَانْتَهَيْنَا
Cabir b. Abdullah'dan
rivayet edilmiştir; dedi ki: Biz Resulullah (s.a.v.) ile Ebu Bekir (r.a)
dönemlerinde "Ümmühatü'l-evlâd" (denilen, bizden bir çocuğu olan
cariyeler)! sattık. Ömer (r.a) (halife) olunca bize (bunu) yasakladı, biz de
vazgeçtik.
İzah:
Ümmü Veled:
Efendisinden çocuk dünyaya getiren cariye demektir. Çoğulu,
"ümmühatü'l-evlâd" gelir. Münziri, bu hadisi rivayet ettikten sonra
özetle şöyle der: Bazı alimler şöyle demişlerdir: Sahibinden çocuğu olan
cariyeler muhtemelen Resul-i Ekrem (as) zamanında çok az satıldığı için onun
bundan haberi olmamış olabilir. Şu ihtimal de vardır, belki ilk zamanlarda bu
nevi cariyelerin satılması caiz idi, sonra yasaklandı. Ebu Bekir (r.a) ise
konulan yasağı duymamış olabilir veya onun döneminde bu nevi olay vuku
bulmamış olabilir. Çünkü onun dönemi kısa sürdü. Hz. Ebubekir Bu dönemde bir
taraftan dinden dönenlerle savaşmakla meşgulken, diğer taraftan islâmi
hizmetler konusunda yoğun bir çalışma içerisinde idi. Ömer (r.a) halife iken,
bu konu hakkında Resul-i Ekrem (as) tarafından buyrulmuş olan sahih hadisler
kendisine intikal edince bu yasağı koydur,"
Avnü'l Mabud yazarı,
İbn Kudâme'nin de şöyle dediğini nakleder: "Sahibinden çocuğu olan
cariyeyi satmanın caiz olmadığı yolunda sahabelerin icma'i vardır. Hz. Ali,
İbn Abbas ve İbn Zübeyr'in bunu caiz gördüklerine dair yapılan rivayet,
nakledilen icma'i gölgelemez. Çünkü bu zatların bu görüşten rücü ettiklerinden
rivayet edilmiştir.
Bu ifadelerin akabinde
konuya ilişkin rivayetler nakledilmekte ise de bunların buraya aktarmaya gerek
görmüyoruz. Çünkü günümüzde bu nevi meseleler görülmez. Cariye işi tarihe
karışmıştır. Huliboğlu Haydar, Sünen-i Ibn Mace Tercemesi ve Şerhi. VII. 102.