DEVAM: 3. İlmi Yazı
İle Kaydetmek
حَدَّثَنَا
نَصْرُ بْنُ
عَلِيٍّ
أَخْبَرَنَا
أَبُو
أَحْمَدَ
حَدَّثَنَا
كَثِيرُ بْنُ
زَيْدٍ عَنْ
الْمُطَّلِبِ
بْنِ عَبْدِ اللَّهِ
بْنِ
حَنْطَبٍ
قَالَ دَخَلَ
زَيْدُ بْنُ
ثَابِتٍ
عَلَى
مُعَاوِيَةَ
فَسَأَلَهُ
عَنْ حَدِيثٍ
فَأَمَرَ
إِنْسَانًا
يَكْتُبُهُ
فَقَالَ لَهُ
زَيْدٌ إِنَّ
رَسُولَ
اللَّهِ صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
أَمَرَنَا
أَنْ لَا
نَكْتُبَ
شَيْئًا مِنْ
حَدِيثِهِ
فَمَحَاهُ
Muttalib b. Abdullah b.
Hantab'tan rivayet olunmuştur; dedi ki: (Bir gün) Zeyd b. Sabit, Muâviye'nin
yanına girmişti. (Muâviyç ona, Hz. Nebi'den rivayet ettiği) bir hadisi sordu.
(Zeyd ona bu hadisi rivayet edince Mûaviye orada bulunan) bir adam'a bu hadisi
yazmasını emretti. Bunun üzerine Zeyd ona: Rasülullah (s.a.v.) bize kendi
sözlerinden hiçbirini yazmamamızı emretti, dedi. (O adam da yazmış olduğu) bu
hadisi sildi.
İzah:
Hattâbî, mevzumuzu
teşkil eden bu hadis-i şerif ile bir önceki hadis-ı şerif hakkında şu
açıklamayı yapıyor:
"Hadislerin yazı
ile tesbiti ile ilgili bu yasağın İslâmiyetin ilk yıllarım ait olup sonradan
kaldırılmış olması icab eder.
Çünkü o yıllarda Hz.
Nebie Kur'an âyetleri inmeye devam ediyordu. İnen âyetler vahiy kâtipleri
tarafından kaydediliyordu. Kur'an âyet lerinin yazı ile tesbit edildiği o
günlerde bir taraftan da hadislerin yazı ili tesbit edilmesine izin verilmesi
halinde Kur'an âyetleri ile hadislerin karışarak bir sayfaya yazılması ihtimali
vardı.
Böyle bir sakıncanın
bulunmaması halinde ilmin yazı ile tesbitinin ya saklanması düşünülemez.
Nitekim Hz. Nebi
Efendimizin daha sonraki yıllarda ümmetine "Sizden benim bu sözümü
dinleyenler, burada bulunmayanlara iletsin.”[Buhari, ilim; Ebu Davud, tatavvu]
buyurması, bu yasağın daha sonraki yıllarda kalktığını gösterir. Çünkü bir iözü
en doğru şekilde ve eksiksiz olarak başkalarına eriştirmek o sözün yazı ile
tesbiti sayesinde olabilir. İnsan hafızası nisyan ile malul olduğundan,
hadislerin tebliği için sadece hafızaya güvenilemez. Ayrıca, Rasûl-i Ekrem Efendimizin,
kendisine hafızasının zayıflığından bahseden bir kimseye, "- Sağ îlinden
de faydalan" buyurması da sonraki yıllarda bu yasağın kalktığını gösterir.
Hz. Nebi'in irad etmiş olduğu bir hutbe için, "Bu hutbeyi Ebû Şâh için
yazıverin"[Bk. 3649 numaralı hadis.] buyurması da bu cümledendir.
Rasûl-i Ekremin;
sadakalar, meâkıl ve diyetler konusunda yazılar yazması yahutta ümmetinin bu
kitapları sağlığında ondan dinledikleri hadisleri yazarak vücuda getirmeleri ve
hem kendileri onlarla amel edip hem de kendilerinden sonraki nesillere
nakletmeleri halef ve selef ulemasından hiçbirinin bu yazılanlara ve
rivayetlere karşı çıkmaması da yine bu yasağın bir süre sonra yürürlükten
kaldırıldığını isbat eder."