DEVAM: 73. Şüf'a
حَدَّثَنَا
أَحْمَدُ
بْنُ
حَنْبَلٍ
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الرَّزَّاقِ
حَدَّثَنَا
مَعْمَرٌ
عَنْ
الزُّهْرِيِّ
عَنْ أَبِي
سَلَمَةَ
بْنِ عَبْدِ
الرَّحْمَنِ
عَنْ جَابِرِ بْنِ
عَبْدِ
اللَّهِ
قَالَ
إِنَّمَا
جَعَلَ
رَسُولُ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
الشُّفْعَةَ
فِي كُلِّ مَا
لَمْ
يُقْسَمْ فَإِذَا
وَقَعَتْ
الْحُدُودُ
وَصُرِّفَتْ
الطُّرُقُ
فَلَا
شُفْعَةَ
Câbir b. Abdillah (r.a.)
şöyle demiştir: Rasûlullah (s.a.v.); şüf'ay'ı, taksim edilmeyen herşeyde
(geçerli) kıldı. Hudutlar belirlendiği ve yollar ayrıldığı zaman şuf'a yoktur.
İzah:
Buharî, buyu', şirket,
şüf'a; Tirmizî, ahkâm; İbn Mâce, şüf'a; Nesâî, buyu' ; Mâlik, şüf'a; Ahmed b.
Hanbel, III, 296, 399.
Önceki hadisi izah
ederken de işaret ettiğimiz gibi, bu hadisin zahiri, şüf'a hakkının sadece
taksim edilmemiş ortak malda olduğuna delildir. Kastalanî ve Hattâbî gibi
âlimler buna işaret etmişlerdir. Câbir (r.a) in; "Hudutlar belirlendiği
ve yollar ayrıldığı zaman şüf'a yoktur" sözü bu hükmü ifadede daha kesin
ve daha açıktır.
Avnü'l-Ma'bûd'da; komşu
için de şüf'amn sabit olduğunu söyleyen Hanefîlerin, "Bu son cümle Câbir'e
aittir, Hz. Nebi'den nakledilmemiştir" dedikleri kaydedilir. Fakat bu
isnad pek yerinde olmasa gerektir. Çünkü Ha-neftlerin meşhur âlimlerinden
Tahavî'nin Saîd b. Müseyyeb'ten rivayet ettiği bir hadiste bu cümle bizzat Hz.
Nebi'e isnad edilmektedir.
Bezlü'I-Mechûd'da;
Hanefîlerin bu hadisi anlayış biçimlen şöyle ifade edilmektedir:
"Şüf'a yoktur"
sözünün manası, sınırlar belirlenip yollar ayrıldıktan sonra ortaklıktan dolayı
şüf'a yoktur şeklinde anlaşılmalıdır. Çünkü Hanefîlere göre şüf'a üç şey
sebebiyle sabit olur. Bunlar: Malın kendisindeki ortaklık, malın hukukundaki
ortaklık ve komşuluk. Mal taksim edilip hudutlar belirlendiğinde ve yollar
ayrıldığında birinci ve ikinci sebeplerden dolayı şüf'a kalmaz. Çünkü mal ortak
olmaktan çıkmıştır. Ama üçüncü sebepten dolayı olan şüf'a hakkı sabit ve
bakidir. Bu ilende gelecek olan başka bir hadiste açıkça, belirtilmektedir.
Buna göre; "Sınırlar çizildiği ve yollar ayrıldığı zaman şüf'a
yoktur" sözünün manası "Ortaklıktan dolayı sabit olan şüf'a hakkı
yoktur, demek olur..."
Şüf'a hakkının sabit
olmasına vesile olan şeyler önceki hadisin şerhinde geçmiştir. Tekrarına gerek
duymuyoruz.