بَاب
فِي
الصَّائِغِ
41. Kuyumcu Ücreti
حَدَّثَنَا
مُوسَى بْنُ
إِسْمَعِيلَ
حَدَّثَنَا
حَمَّادُ
بْنُ
سَلَمَةَ
أَخْبَرَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ
إِسْحَقَ
عَنْ
الْعَلَاءِ
بْنِ عَبْدِ
الرَّحْمَنِ
عَنْ أَبِي
مَاجِدَةَ
قَالَ
قَطَعْتُ
مِنْ أُذُنِ
غُلَامٍ أَوْ
قُطِعَ مِنْ
أُذُنِي
فَقَدِمَ عَلَيْنَا
أَبُو بَكْرٍ
حَاجًّا
فَاجْتَمَعْنَا
إِلَيْهِ
فَرَفَعَنَا
إِلَى عُمَرَ بْنِ
الْخَطَّابِ
فَقَالَ
عُمَرُ إِنَّ
هَذَا قَدْ
بَلَغَ
الْقِصَاصَ
ادْعُوا لِي
حَجَّامًا
لِيَقْتَصَّ
مِنْهُ
فَلَمَّا
دُعِيَ
الْحَجَّامُ
قَالَ
سَمِعْتُ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
يَقُولُ
إِنِّي
وَهَبْتُ
لِخَالَتِي
غُلَامًا
وَأَنَا أَرْجُو
أَنْ
يُبَارَكَ
لَهَا فِيهِ
فَقُلْتُ
لَهَا لَا
تُسَلِّمِيهِ
حَجَّامًا
وَلَا
صَائِغًا
وَلَا قَصَّابًا
قَالَ أَبُو
دَاوُد رَوَى
عَبْدُ
الْأَعْلَى
عَنْ ابْنِ
إِسْحَقَ
قَالَ ابْنُ
مَاجِدَةَ
رَجُلٌ مَنْ
بَنِي سَهْمٍ
عَنْ عُمَرَ
بْنِ
الْخَطَّابِ
Ebû Mâcide'nin şöyle
dediği rivayet edilmiştir: Bir kölenin kulağından biraz kestim -ya da
kulağımdan birazı kesildi-.[şüphe raviye aittir.] O esnada Hz. Ebû Bekir (r.a)
hacdan gelmişti. Onun yanında toplandık. Ebû Bekir bizi Ömer b. el-Hattâb'a
havale etti. Ömer (r.a): Bu mikdar (kulağın kesilen kısmı) kısas mikdarına
ulaşmış. Kısas yapması için bana bir haccâm (kan alıcı) çağırın, dedi.
Haccâm çağırılınca Ömer
şöyle dedi: Rasûlullah. (s.a.v.)'i şöyle derken işittim: "Ben teyzeme,
kendisi için bereket olacağım umarak bir köle hediye ettim ve ona; köleyi kan
alıcıya, kuyumcuya ve kasaba verme dedim."
Ebû Dâvûd dedi ki:
Abdül-A'/â,' İbn İshak'ın; "İbn Mâcid, Benî Sehm'den bir adamdır"
dediğini Ömer b. el-Hattâb'dan rivayet etti.
İzah:
Ahmed b. Hanbel, I, 17.
Metinde görüldüğü üzere
ravi; Ebû Mâcide'nin mi bir kölenin kulağını kestiği yoksa Ebû Mâcide'nin-kendi
kulağının mı kesildiğinde şüphe etmiştir. Birinci ihtimal daha kuvvetli
görülüyor. Kulağından bir bölümü kesilenle kesen kişi meseleyi Hz. Ebû Bekir'e
arzetmiş-ler, o da hüküm vermesi için Hz. Ömer'e göndermiş, Hz. Ömer (r.a)
kesilen kısmın kısası gerektirecek kadar olduğunu görünce kısası uygulaması
için kan alıcılık yapan ve haccâm denilen birisini çağırtmış, o esnada da
Rasûlullah (s.a.v.)'dan duyduğu bir hadisi haber vermiştir.
Hz. Ömer'in
bildirdiğine göre Hz. Nebi, teyzesine bağışladığı bir köle çocuğun, sanat
öğrenmesi için kan alıcı, kuyumcu ve kasabın yanına vermemesini istemiştir.
Buna sebep kan alıcılık ve kasaplık mesleklerinin pisliğidir. Çünkü her iki
meslekte de kan bulundğu için bundan kaçınması pek kolay olmaz. Ayrıca kan
alıcılık daha çok düşük seviyelerin yaptıkları bir iştir. Nitekim günümüzde de
kalburculuk, sepetçilik gibi meslekler düşük sayılır.
Kölenin kuyumcuya
verilmemesini istemesindeki hikmet için şerhlerde şöyle denilmektedir:
"Kuyumcunun sanatına hile karışabilir. Ayrıca (kullanılması yasak olan)
altın ve gümüş kaplar, erkekler için zinetler yapabilir. Yapacağı işleri teslim
konusunda asılsız va'dlere ve yalanlara dalabilir."
Şüphesiz Hz. Nebi'in
köleyi bu sanatlara verilmemesini istemesi bu sanatların haram olmasını gerektirmez.
Kan alıcılığın caiz olduğu daha önce izah edilmişti. Kasaplık ve kuyumculuk
meslekleri insanların son derece muhtaç oldukları mesleklerdir. Kan bulaşma
ihtimalinden veya hile yapılması endişesinden dolayı Hz. Nebi'in bu meslekleri
yasaklaması düşünülemez. Kuyumcunun altın ve gümüş kaplar veya erkekler için
altından zinet yapması uygun olmayabilir. Ama bunları yapmak mecburiyetinde değildir.