SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

EYMAN VE’N-NUZUR BAHSİ

<< 3246 >>

بَاب مَا جَاءَ فِي تَعْظِيمِ الْيَمِينِ عِنْدَ مِنْبَرِ النَّبِيِّ

2. Hz. Nebiin Minberinin Yanında Edilen Yemini Tazim Konusunda (Gelen) Haberler

 

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ حَدَّثَنَا ابْنُ نُمَيْرٍ حَدَّثَنَا هَاشِمُ بْنُ هَاشِمٍ أَخْبَرَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ نِسْطَاسٍ مِنْ آلِ كَثِيرِ بْنِ الصَّلْتِ أَنَّهُ سَمِعَ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَا يَحْلِفُ أَحَدٌ عِنْدَ مِنْبَرِي هَذَا عَلَى يَمِينٍ آثِمَةٍ وَلَوْ عَلَى سِوَاكٍ أَخْضَرَ إِلَّا تَبَوَّأَ مَقْعَدَهُ مِنْ النَّارِ أَوْ وَجَبَتْ لَهُ النَّارُ

 

Câbir b. Abdillah (r.a)'dan, Rasûlullah (s.a.v.)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Benim şu minberimin yanında, yeşil bir misvak üzerine bile olsa, bir şey için yalan yere yemin eden hiç kimse yok ki cehennemdeki yerine hazırlanmış olmasın -veya kendisine cehennem vacip olmasın-."

 

 

İzah:

Ravi; Hz. Nebi'in bunlardan hangisini söylediğini kesin olarak hatırlayamadığı için, son cümlede şüphesini belirtmiştir.

 

İbn Mâce, ahkâm; Ahmed b. Hanbel, II, 329, 518, III, 375.

 

İbn Mâce'de, aynı manayı ifade eden iki hadis vardır. Bun­lardan birisi Câbir'den diğeri ise Ebû Hureyre'den rivayet edil­miştir. Câbir'in rivayeti, "Benim şu minberimin yanında, yeşil bir misvak üzerine bile olsa yalan yere yemin eden kişi, cehennemdeki yerine hazırlan­sın"; Ebû Hureyre'nin rivayeti ise; "Benim şu minberimin yanında bir er­kek ve kadın taze bir misvak üzerine bile olsa yalan yere yemin ederse, ancak Cehennem kendisine vacip olur." şekillerindedir.

 

Hadis-i şerif, basit bir malı elde etmek için bile olsa yalan yere yemin etmenin kişinin cehenneme gireceğine sebep olduğuna işaret etmektedir. De­ğersiz bir mal için yemin etme, kişinin cehenneme girmesine sebep olduğuna göre, kıymetli mallar için yemin etmeyi siz düşünün.

 

Hz. Nebi (s.a.v.) yemine konu olacak değersiz malı "yeşil bir misvak" veya "taze bir misvak" sözüyle ifadelendirmiştir. Çünkü, taze misvak Ara­bistan'da çokça bulunan, alınıp satılmayan değersiz bir şeydir. Kuruduktan sonra ise, satılır. Onun için kuru misvakın az çok değeri vardır.

 

Hadis-i şerifte ayrıca Hz.Nebi(s.a.v.)'in minberinin yanında edilen yeminin önemine de işaret vardır. Yani Rasûlullah'ın minberinin yanında edi­len yemin başka taraflarda edilen yemine nisbetle daha büyüktür. Çünkü eğer öyle olmasaydı, Hz.Nebi (s.a.v.)'in, bu kaydı koymasında mana olmazdı.

 

Cumhur bu hadise dayanarak mescid, Harem ve minber gibi kutsal yerlerde, ikindiden sonra ve cuma günü gibi kutsal zamanlarda edilen yeminle­rin daha ağır olduğunu, bu yer ve zamanlarla yeminin daha da şiddetlenece­ğini söylemişlerdir.

 

Hanefilere göre ise hâkim davalıya yemin ettirecek olursa bunu belirli yerler ve zamanlarla takviye cihetine gitmez. Çünkü yemin eden kişi, Allah adını anarak yemin etmektedir. Dolayısıyla bunun bir de ayrıca yer ve za­manla te'kidine ihtiyaç yoktur. Buharî'nin bir bab'a; "Davalı, yemin ken­disine nerede vacip olursa orada yemin eder" adını vermesi de, Hanefîlerin görüşlerini takviye eder.

 

Bazı âlimler ise , yemin ettirirken yeminin yer ve zamanla kuvvetlendi­rilip kuvvetlendirilmemesinin hâkime ait bir yetki olduğunu söylerler. Bun­lara göre, hâkim isterse davalıya yemini camide, cuma günü gibi belli yer ve zamanda, isterse kaza meclisi nerede ise orada ettirir. Sahabelerden bazı­larının hasımlarına yemin ettirirken; Rükünler arasında veya Makain-ı İb­rahim'in yanında etmelerini istediklerine, bazılarının da bunu kabul etmek­ten kaçındıklarına dair haberler gelmiştir. Yine bazı sahâbîlerin Mushaf üze­rine yemin ettirdikleri olmuştur.

 

İbn Reslân;âlimlerin zimmîye yemin ettirirken onun, bir yerle kuvvetlendirilmesinin caiz olduğunda ihtilâflarının olmadığını söyler. Ancak bu Hanefîlere göre caiz değildir. Yemin ettirirken, yahudiye; "Tevrat'ı Musa'ya indiren Allah'a...", Hristiyanlara da; "İncil'i İsa'ya indiren Allah'a..." şek­linde yemin ettirilir. Fakat, yemin ettirmek için onların ibadethanelerine gi­rilmez. Çünkü bu, hem oralara değer verme manasına gelir, hem de müslü-manm oralara girmesi hoş değildir.[el-Mevsılî, el-İhtiyâr li-Ta'Iîli'l-Muhtâr, II, 114.]

 

Şevkânî bu konuda şöyle der:

 

"Yemini kuvvetlendirmede caiz olan son had, bu ve benzeri hadislerde varid olan, sözle kuvvetlendirmektir. Ama zimmîlere kilise ve benzeri yerde yemin ettirmek gibi, muayyen bir yer ve zamanla kayıtlayarak yemini te'kid konusunda herhangi bir delil mevcut değildir."