بَاب
فِي
تَعْمِيقِ
الْقَبْرِ
65-67. Kabri Derince
Kazmak
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
مَسْلَمَةَ
الْقَعْنَبِيُّ
أَنَّ
سُلَيْمَانَ
بْنَ
الْمُغِيرَةِ
حَدَّثَهُمْ
عَنْ حُمَيْدٍ
يَعْنِي
ابْنَ
هِلَالٍ عَنْ
هِشَامِ بْنِ عَامِرٍ
قَالَ
جَاءَتْ
الْأَنْصَارُ
إِلَى رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
يَوْمَ
أُحُدٍ
فَقَالُوا
أَصَابَنَا قَرْحٌ
وَجَهْدٌ
فَكَيْفَ
تَأْمُرُنَا
قَالَ
احْفِرُوا
وَأَوْسِعُوا
وَاجْعَلُوا
الرَّجُلَيْنِ
وَالثَّلَاثَةَ
فِي الْقَبْرِ
قِيلَ
فَأَيُّهُمْ
يُقَدَّمُ
قَالَ
أَكْثَرُهُمْ
قُرْآنًا قَالَ
أُصِيبَ
أَبِي
يَوْمَئِذٍ
عَامِرٌ بَيْنَ
اثْنَيْنِ
أَوْ قَالَ
وَاحِدٌ
Hişam b. Amir'den
demiştir ki: Ensar(dan bir topluluk) Uhud (Savaşı) günü Rasûlullah (s.a.v.)'e
gelerek: (Ey Allah'ın Rasûlü, bir taraftan bazılarımız şehid olurken sağ kalan)
biz(Ier)e de yara ve yorgunluk isabet ediyor. (Bu şartlar altında ölülerimize
kabir kazma hususunda) bize ne emredersin? dediler. (Hz. Nebi de):
"Kabir kazınız ve
genişçe kazınız, (ölüleri) kabirler)e ikişer üçer (kişiler halinde)
koyunuz." buyurdu. (Bunun üzerine, kabre konurken) "Bunların hangisi
(kıbleye doğru) öne geçirilecek?" diye soruldu. (Efendimiz de):
"(Ezberinde) Kur'ân en çok olanları" (kıbleye doğru öne
geçirilecektir) karşılığını verdi
(Ravi Hişam): "Babam
Amir o gün şehid edildi, iki kişinin arasına gömüldü" dedi. -Yahutta tek
(başına gömüldü) dedi.-
İzah:
Nesaî, cenâiz; Tirmizî,
cenâiz; İbn Mace, cenâiz
Bu hadis-i şerif,
zaruret halinde birden fazla cenazeyi bir kabre defnetmenin caiz olduğuna delalet
etmektedir. Nitekim 3136numaralı hadis-i şerifin şerhinde de açıklamıştık.
Fakat zaruret olmadığı
zaman birden fazla kişiyi bir kabre koymak mekruhtur.[Davudoğlu Ahmed, İbn
Abidin Tercüme ve Şerhi, III-482.]
Yine bu hadis-i
şerifte, Kur'ân-ı Kerim'i hıfzeden kimselerin faziletine ve kabri genişçe
kazmanın müstehablığına işaret vardır.
Kabrin derinliğinin
mikdarı ise, âlimler arasında ihtilaflıdır. Fıkıh ulemasının bu meseledeki
görüşlerini şöylece özetlemek mümkündür:
1. Hanefiler 3216
numaralı hadiste geçen "kabri derince kazınız" emrine sarılarak
kabrin derince kazılmasının müstehab olduğuna hükmetmişlerdir. Hanefîlerin bu
mevzudaki görüşlerini İbn Abidin (r.a) şöyle özetliyor: "Kabir yarım boy
yahut göğüs hizasına kadar kazılır. Bir boy kadar fazla kazılırsa daha iyidir.
Nitekim Zahire'de böyle denilmiştir. Bundan anlaşılır ki: En azı yarım boy, en
çoğu bir boydur. Ortası ikisinin arasıdır. Münye şerhi. . Kuhistani de: Kabrin
uzunluğu meyyitin uzunluğu kadar, genişliği de uzunluğunun yarısı kadar olur,
demiştir."
2. Malikilere göre, en
azı ölünün kokusuna mani olacak ve yırtıcı hayvanlardan koruyabilecek
derinliktir. Derinliğin azamisi için bir sınır yoktur. Bazı Ilanbcliler de
böyle demişlerdir.
3. Şafiîler'e ve Hanbeliler'in
ekserisine göre derinliğin sınırı orta boylu bir adam kabirde ayakta durup
kollarını havaya kaldırdığı zaman parmak uçları yer seviyesine denk gelecek
miktardır. Ömer b. el-Hattab (r.a)'den de bu kavil rivayet edilmiştir.[Bk.
Hatipoğlu Haydar, Siinen-i İbn Mace Tercüme ve Şerhi, IV-416.]