SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

CENAİZ BAHSİ

<< 3174 >>

DEVAM: 42-43. Cenaze İçin Ayağa Kalkmak

 

حَدَّثَنَا مُؤَمَّلُ بْنُ الْفَضْلِ الْحَرَّانِيُّ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ حَدَّثَنَا أَبُو عَمْرٍو عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِي كَثِيرٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ مِقْسَمٍ حَدَّثَنِي جَابِرٌ قَالَ كُنَّا مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذْ مَرَّتْ بِنَا جَنَازَةٌ فَقَامَ لَهَا فَلَمَّا ذَهَبْنَا لِنَحْمِلَ إِذَا هِيَ جَنَازَةُ يَهُودِيٍّ فَقُلْنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّمَا هِيَ جَنَازَةُ يَهُودِيٍّ فَقَالَ إِنَّ الْمَوْتَ فَزَعٌ فَإِذَا رَأَيْتُمْ جَنَازَةً فَقُومُوا

 

Cabir b. Abdullah (r.a) dedi ki: "Biz Nebi (s.a.v.)'in yanında idik. O sırada yanımızdan bir cenaze geçti de (Hz. Nebi onu görünce) hemen ayağa kalktı (ona uyarak biz de ayağa kalkıp) onu omuzlamak için (tabuta doğru) yürüdük. Bir de baktık ki, yahudi cenazesiymiş. Bunun üzerine; Ey Allah'ın Rasulü bu bir yahudi cenazesiymiş- dedik. (Rasul-ü Ekrem de): "Ölüm korkunç (ve ibret alınacak) bir hadisedir, bîr cenaze görünce hemen ayağa kalkınız." buyurdu.

 

 

İzah:

Buhari, cenâiz; Müslim, cenâiz; Nesaî, cenâiz; İbn Mace, cenâiz; Ahmed b. Hanbel II- 287, 343, III- 319, 335, 354.

 

Bu hadis-i şerif, bir cenazenin geçmekte olduğu görülünce, ayağa kalkmanın meşruluğunu, bir gayr-i muslımın cenaze­sine bile ayağa kalkılabileceğini ifade etmektedir.

 

Buharî'nin rivayetinde, cenazeyi görmek ayağa kalkmak için bir sebep olarak gösterilirken [Kâmil Miras, Tecrid-i Sarih IV- hadis no 651.] Ebû Dâvûd, Nesaî, Müslim ve İbn Mace'nin rivaye­tinde "ölümün korkunçluğu ve ibret alınacak bir hadise oluşu" ayağa kalk­manın sebebi olarak gösterilmiştir.

 

Bu bakımdan, ölüm ibretli bir hadise olduğu için ibret alma hususunda kâfirin cenazesiyle, müslimin cenazesi arasında bir fark olmadığından, her İnsanın cenazesi için ayağa kalkmak intibaha vesile olabilir.

 

Sehl b. Hanif ile Kays b. Sa'd'ın rivayetlerine göre, "Nebi (s.a.) in yanından bir cenaze geçmiş. Rasûlüllah (s.a.v.) buna ayağa kalktığında, bu­nun bir yahudi cenazesi olduğu kendisine bildirilmiş, Rasûlüllah da -Bu da (yaşayıp ölen) bir insan değil mi?- cevabını vermiş."[Buhari, cenâiz]

 

Ahmed b. Hanbel'in Abdullah b. As'dan rivayet ettiği bir hadis-i şerif de şu mealdedir: "...Evet kâfir cenazesine de ayağa kalkınız. Çünkü siz (as­lında) o kâfir cenazesine kalkmıyorsunuz. Ancak ruhları kabzeden yüce Al­lah'a ta'zim ederek ayağa kalkıyorsunuz."

 

Hakim de, Enes b. Malik'ten şu mealde bir hadis-i şerif rivayet etmiş­tir: "Rasûlüllah (s.a.v.)'in yanından bir cenaze geçti de, hemen ayağa kalktı. (Oradakiler) Ey Allanın Rasûlü, bu bir yahudi cenazesidir, deyince -Ben me­lekler için ayağa kalktım- cevabını verdi."

 

Tahavî'nin Abdullah b. Şehbera'dan naklen rivayet ettiği bir hadis-i şe­rifte şu mealdedir: "Biz, Ali (r.a) ile bir cenazeyi intizar edip otururken, ya­nımızdan başka bir cenaze geçti. Biz ayağa kalktık. Ali (r.a): Sizi bu cenaze­ye hangi bilgi ve duygunuz kaldırıyor diye sordu. Dedik ki:

 

Biz ne biliyorsak ancak siz ashabı Muhammed (s.a.v.)'den duydukları­mıza, gördüklerimize medyunuz. Hz. Ali;

 

Duyduğunuz nedir ki, diye sordu. Biz de:

 

Ebû Musa, Rasûlüllah (s.a.v.)'in "Yanınızdan bir cenaze geçtiğinde müslim olsun, yahudi olsun veya hıristiyan olsun ayağa kalkınız. Çünkü siz ona değil, onun yanındaki meleklere kalkıyorsunuz" buyurduğunu söylüyor, diye cevap verdik.

 

Ahmed b. Hanbel'in el-Hasen b. Ali'den rivayet ettiği bir hadis-i şerif­te, Hz. Nebi'in yanından geçen bir yahudi cenazesini görünce ayağa kalkması onun kokusundan rahatsız oluşuna bağlanırken, Taberî ile Beyha-kî'nin el-Hasen'den rivayet ettiği bir hadiste de Hz. Nebiin yahudinin başının kendilerinden daha yukarılarda bulunmasına tahammül edemediği için ayağa kalktığı ifade edilmektedir.

 

Ancak, Hz. Nebiin ayağa kalkmasını yahudinin kokusundan ve onun başının yukarılarda olmasından rahatsız olmasına bağlayan son iki hadis sıhhat yönünden daha önceki hadisler derecesinde olmadıklarından ve bu ha­disler Hz. Nebiin kendi sözü olmayıp, sadece ravilerin kanaatlerini yan­sıttıklarından, kendilerinden önce geçen ve Hz. Nebiin yahudi cena­zesine ayağa kalkışını Allah'a ta'zim, meleklere saygı ve cenazeden ibret al­ma gibi sebeplere bağlayan hadisler karşısında, nazarı itibara alınacak 'bir önemi haiz değillerdir.

 

Bu ayağa kalkışı, Allah'a ta'zim, meleklere saygı ve ölümden ibret gibi sebeplere bağlayan hadisler arasında ise bir çelişki yoktur. Çünkü bunların hepsi neticede Allah'ın emrine ta'zim noktasında birleşirler.