DEVAM: 19-20. Humus
(Beştebir) Payın Ve (Hz. Peygamberin) Yakınlarının Hissesinin Sarf Edilecekleri
Yerler
حَدَّثَنَا
يَحْيَى بْنُ
خَلَفٍ
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الْأَعْلَى
عَنْ سَعِيدٍ
يَعْنِي
الْجُرَيرِيَّ
عَنْ أَبِي
الْوَرْدِ
عَنْ ابْنِ
أَعْبُدَ
قَالَ قَالَ
لِي عَلِيٌّ
رَضِيَ
اللَّهُ
عَنْهُ أَلَا
أُحَدِّثُكَ
عَنِّي
وَعَنْ
فَاطِمَةَ بِنْتِ
رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
وَكَانَتْ
مِنْ أَحَبِّ أَهْلِهِ
إِلَيْهِ
قُلْتُ بَلَى
قَالَ إِنَّهَا
جَرَّتْ
بِالرَّحَى
حَتَّى
أَثَّرَ فِي
يَدِهَا وَاسْتَقَتْ
بِالْقِرْبَةِ
حَتَّى
أَثَّرَ فِي
نَحْرِهَا
وَكَنَسَتْ
الْبَيْتَ
حَتَّى
اغْبَرَّتْ
ثِيَابُهَا
فَأَتَى
النَّبِيَّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ خَدَمٌ
فَقُلْتُ
لَوْ
أَتَيْتِ
أَبَاكِ فَسَأَلْتِيهِ
خَادِمًا
فَأَتَتْهُ
فَوَجَدَتْ
عِنْدَهُ
حُدَّاثًا
فَرَجَعَتْ
فَأَتَاهَا
مِنْ الْغَدِ
فَقَالَ مَا
كَانَ
حَاجَتُكِ
فَسَكَتَتْ
فَقُلْتُ
أَنَا
أُحَدِّثُكَ
يَا رَسُولَ
اللَّهِ
جَرَّتْ
بِالرَّحَى
حَتَّى
أَثَّرَتْ فِي
يَدِهَا
وَحَمَلَتْ
بِالْقِرْبَةِ
حَتَّى
أَثَّرَتْ
فِي
نَحْرِهَا
فَلَمَّا
أَنْ جَاءَكَ
الْخَدَمُ
أَمَرْتُهَا
أَنْ
تَأْتِيَكَ
فَتَسْتَخْدِمَكَ
خَادِمًا
يَقِيهَا
حَرَّ مَا
هِيَ فِيهِ
قَالَ
اتَّقِي
اللَّهَ يَا
فَاطِمَةُ
وَأَدِّي
فَرِيضَةَ
رَبِّكِ
وَاعْمَلِي عَمَلَ
أَهْلِكِ
فَإِذَا
أَخَذْتِ
مَضْجَعَكِ
فَسَبِّحِي
ثَلَاثًا
وَثَلَاثِينَ
وَاحْمَدِي
ثَلَاثًا
وَثَلَاثِينَ
وَكَبِّرِي
أَرْبَعًا
وَثَلَاثِينَ
فَتِلْكَ
مِائَةٌ
فَهِيَ
خَيْرٌ لَكِ
مِنْ خَادِمٍ
قَالَتْ
رَضِيتُ عَنْ
اللَّهِ
عَزَّ
وَجَلَّ
وَعَنْ
رَسُولِهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
İbn A'büd'den demiştir
ki: Ali (r.a.) bana: "Sana kendimden ve Rasûlullah (s.a.v.)'in ailesi
içerisinde kendine sevgili olan kızı Fatıma'dan bahsedeyim mi?" dedi. Ben "
Evet" (bahset) dedim. (Bunun üzerine bana şunları) söyledi: "Gerçekten
Fatıma (elleriyle) değirmen çekerdi. Öyle ki (değirmen) el(ler)inde iz bırakmıştı.
Su tulumuyla su taşırdı (tulum da) göğsünde iz yapmıştı, (süpürge ile) ev
süpürmekten üstübaşı tozlanmıştı. (birgün) Nebi (S.A.V.)'e hizmetçiler
gelmişti. (Ben de Fatıma'ya)
"Babana gitsen de
ondan (işlerinde kullanmak üzere) hizmetçi (bir köle) istesen!" dedim.
Bunun üzerine Hz. Nebi'nin huzuruna çıktı. Fakat onun yanında konuşmakta olan
bir takım kimselerin bulunduğunu görüp geri döndü. Ertesi gün Hz. Nebi O'nun
yanına geldi ve: "İhtiyacın neydi?" dedi (Fatıma) sükut etti. Bunun
üzerine (Ben söz alıp) "Ey Allah'ın Rasûlü (Bunu) sana ben
anlatacağım" dedim (ve şunları söyledim.
Fatıma elleriyle) su
çeke çeke ellerinde izler meydana getirdi. Su taşıya taşıya bağrında izler
bıraktı. Sana hizmetçi (koleler gelince ben kendisine sana varıp (senden)
kendisini içinde bulunduğu sıkıntıdan kurtaracak bir hizmetçi istemesini
emretmiştim" dedim. Hz. Nebi de:
Ey Fatıma Allah'dan
kork, Rabbının emrini yerine getir, efendi'nin hizmetini gör. Yatağına yatınca
otuz üç defa sübhanallah, otuz üç defa elhamdülillah, otuz dört defa da Allahu
ekber de. Hepsi yüz eder. Bu senin için hizmetçiden daha hayırlıdır."
buyurdu. (Fatıma da): "Ben Allah'dan da, Rasûlünden de razıyım" dedi.
İzah:
Buhârî, da'vât; Müslim,
zikr; Ahmed b. Hanbel VI- 383, 384.
Bir önceki hadis-i
şerifin şerhinde de açıkladığımız gibi İmam Taberi ile Hanefî ulemasından Ebû
Ca'fer el-Tahavi'ye göre, bu hadis: Hz. Nebiin yakınlarının humus
gelirlerindeki hisselerinin muayyen olmadığına ve devlet reisinin bu hisseyi
lüzum gördüğü takdirde onlardan daha muhtaç olan hak sahiplerine
aktarabileceğine delalet etmektedir.
Hafız İbn Hacer ise:
2983-2984 numaraları hadis-i şerifleri delil getirerek humusun beşte birinin
kesinlikle Hz. Nebiin yakınlarının hakkı olduğundan burada anlatılan Hz. Nebiin
Hz. Fatıma'ya vermediği kölenin humus gelirlerinden olmayıp ancak fey
gelirlerinden olabileceği, çünkü humus gelirlerinden olması halinde mutlak
vermesi gerektiği ihtimali üzerinde dururken ayrca bu hadisenin humus
gelirleriyle ilgili, hükmü belirleyen Enfâl sûresinin kırkbirinci âyeti
inmezden önce vukubulmuş olması ihtimali üzerinde de durmaktadır. Ancak bu
ikinci ihtimal çok uzak bir ihtimaldir. Çünkü sözü geçen âyet te Bedir
savaşında nazil olmuştur.
Hz. Nebi, bu köleyi Hz.
Fatıma'ya onun humus gelirlerindeki payının bir köle değerinde olmadığından
dolayı vermemiş olması kuvvetli bir ihtimaldir.