بَاب
فِي
السَّلَبِ
يُعْطَى
الْقَاتِلَ
136. Seleb Düşmanı
Öldürene Verilir
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
مَسْلَمَةَ
الْقَعْنَبِيُّ
عَنْ مَالِكٍ
عَنْ يَحْيَى
بْنِ سَعِيدٍ
عَنْ عُمَرَ
بْنِ كَثِيرِ بْنِ
أَفْلَحَ
عَنْ أَبِي
مُحَمَّدٍ مَوْلَى
أَبِي
قَتَادَةَ
عَنْ أَبِي
قَتَادَةَ
قَالَ
خَرَجْنَا
مَعَ رَسُولِ
اللَّهِ صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فِي عَامِ
حُنَيْنٍ
فَلَمَّا
الْتَقَيْنَا
كَانَتْ
لِلْمُسْلِمِينَ
جَوْلَةٌ
قَالَ فَرَأَيْتُ
رَجُلًا مِنْ
الْمُشْرِكِينَ
قَدْ عَلَا
رَجُلًا مِنْ
الْمُسْلِمِينَ
قَالَ
فَاسْتَدَرْتُ
لَهُ حَتَّى
أَتَيْتُهُ
مِنْ
وَرَائِهِ
فَضَرَبْتُهُ
بِالسَّيْفِ
عَلَى حَبْلِ
عَاتِقِهِ
فَأَقْبَلَ
عَلَيَّ
فَضَمَّنِي
ضَمَّةً
وَجَدْتُ
مِنْهَا
رِيحَ
الْمَوْتِ
ثُمَّ
أَدْرَكَهُ
الْمَوْتُ
فَأَرْسَلَنِي
فَلَحِقْتُ
عُمَرَ بْنَ
الْخَطَّابِ
فَقُلْتُ
لَهُ مَا
بَالُ النَّاسِ
قَالَ أَمْرُ
اللَّهِ
ثُمَّ إِنَّ
النَّاسَ
رَجَعُوا
وَجَلَسَ
رَسُولُ
اللَّهِ صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
وَقَالَ مَنْ
قَتَلَ
قَتِيلًا
لَهُ
عَلَيْهِ بَيِّنَةٌ
فَلَهُ
سَلَبُهُ
قَالَ
فَقُمْتُ ثُمَّ
قُلْتُ مَنْ
يَشْهَدُ لِي
ثُمَّ
جَلَسْتُ
ثُمَّ قَالَ ذَلِكَ
الثَّانِيَةَ
مَنْ قَتَلَ
قَتِيلًا
لَهُ
عَلَيْهِ
بَيِّنَةٌ
فَلَهُ
سَلَبُهُ
قَالَ
فَقُمْتُ
ثُمَّ قُلْتُ
مَنْ يَشْهَدُ
لِي ثُمَّ
جَلَسْتُ
ثُمَّ قَالَ
ذَلِكَ الثَّالِثَةَ
فَقُمْتُ
فَقَالَ
رَسُولُ اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
مَا لَكَ يَا
أَبَا
قَتَادَةَ
قَالَ
فَاقْتَصَصْتُ
عَلَيْهِ
الْقِصَّةَ
فَقَالَ
رَجُلٌ مِنْ
الْقَوْمِ
صَدَقَ يَا
رَسُولَ
اللَّهِ
وَسَلَبُ
ذَلِكَ
الْقَتِيلِ
عِنْدِي
فَأَرْضِهِ مِنْهُ
فَقَالَ
أَبُو بَكْرٍ
الصِّدِّيقُ
لَاهَا
اللَّهِ إِذًا
يَعْمِدُ
إِلَى أَسَدٍ
مِنْ أُسْدِ
اللَّهِ
يُقَاتِلُ
عَنْ اللَّهِ
وَعَنْ رَسُولِهِ
فَيُعْطِيكَ
سَلَبَهُ
فَقَالَ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
صَدَقَ
فَأَعْطِهِ
إِيَّاهُ
فَقَالَ أَبُو
قَتَادَةَ
فَأَعْطَانِيهِ
فَبِعْتُ
الدِّرْعَ
فَابْتَعْتُ
بِهِ
مَخْرَفًا
فِي بَنِي
سَلَمَةَ فَإِنَّهُ
لَأَوَّلُ
مَالٍ
تَأَثَّلْتُهُ
فِي
الْإِسْلَامِ
Ebû Katade'den; Dedi ki:
Huneyn (harbi) yılında RasûIullah (S.A.V.) ile birlikte (savaşa) çıkmıştık. Biz
düşmanla karşılaşınca müslümanlarda bir bozulma oldu. O sırada müşriklerden bir
adam'ın müslümanlar'dan birini altına aldığını gördüm ve hemen arkasından
dolanıp yanına vardım ve kılıçla boynuna vurdum. Bunun üzerine (o kafir) beni
yakalayarak öyle bir sıktı ki onun bu sıkışından ölümün kokusunu duydum. Sonra
(aldığı yaradan ötürü) ölünce beni bırakıverdi. Derken Ömer b. Hattab ile
karşılaştım ve kendisine; Bu insanlara ne oluyor (da böyle bozguna uğruyorlar)
dedim.
Allah'ın işidir, diye
cevap verdi. Sonra (bozguna uğrayan) halk geri dönüp geldi. Rasûlullah sallallahu
aleyhi ve sellem de oturdu ve; "Her kim birini öldürür de onu öldürdüğüne
dair bir delili olursa ölenin üzerindeki eşya ona aittir." buyurdu. Bunun
üzerine ayağa kalktım ve; Bana kim şahitlik edecek? dedim. Ve oturdum. Sonra
(Fahr-i kainat efendimiz); "Her kim birini öldürür de onu öldürdüğüne dair
bir şahidi bulunursa ölenin (üzerinde bulunan) eşyası öldürene aittir."
(diyerek) bu sözünü ikinci defa tekrarladı. Bunun üzerine ben (tekrar ayağa)
kalkıp;
Bana kim şahidlik edecek
dedim ve tekrar oturdum. Sonra (Hz. Peygamber bu sözünü üçüncü defa (olarak
tekrar) söyledi. Ben de (yine) ayağa kalktım. Bunun üzerine Rasûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem; "Ey Ebu Katade sana ne oldu?" dedi ben
de (başımdan geçen) olayı kendisine anlattım. Topluluktan bir adam; Ey Allah'ın
Rasulü (Ebu Katade) doğru söyledi. Bu ölen kişinin zati eşyası da benim
yanımdadır bu eşya'dan (payına düşeni kendisine 'vererek gerisini de bana
bırakarak onu razı et, diye seslendi. Bunun üzerine Ebu Bekr es-Sıddık:
Hayır vallahi bu olmaz.
Hiç Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, Allah ve Rasulünün yolunda savaşan
Allah arslanlarından bir arslan'ın hakkını çiğneyerek onun eşyasını sana verir
mi? dedi. Rasûlullah salallahu aleyhi ve sellem de (Bana şahitlik eden Ebû
Bekir'i tasdik ederek) “Doğru söyledi. Bunu ona ver" buyurdu ve bana
verdi. Sonra zırhı sattım da onunla beni Seleme (kabilesin) de bir bahçe aldım.
İşte İslamda ilk edindiğim mal budur.
İzah:
Buhârî, hums; Meğâzî;
Müslim, cihad; Muvatta, cihad; Tirmizî, siyer; İbn Mâce, cihad ; Ahmed b.
Hanbel V, 12, 295, 306.
Huneyn Mekke'ye üç mil
uzaklıkta bir vadidir. Burada hicretin sekizinci yılında müşriklerle
müslümanlar ara sında harb olmuş, müslümanlar çokluklarından dolayı gurura
kapıldıkları için harbin başında bozulmuşlar, fakat sonra Allah üzerlerine
sekinet ve yardımcı melekler indirerek kafirlerin cezasını vermişti. İşte Ebû
Katade'nin "Bu insanlara ne oldu?" demesi bozulduklarına şaştığı
içindir. Bazılarına göre bu sözün manası: "Etu bozgundan sonra acaba
halleri ne olacak?" demektir. Buna mukabil Hz. Ömer'in: "Allah'ın
emri" diye cevap vermesi "Allah'ın emri geldi" yahut:
"Allah'ın emri galibtir, Netice Allah'tan korkanların lehinedir."
manasınadır.
Bu gazada müslümanlar
genel bir bozguna uğramadılar. Resûl-i Ekrem (sallalahü aleyhi ve sellem) ile
mü'minlerden bir grup yerlerinden ayrılmamışlardı. Bu hususta meşhur hadiseler
vardır ki, yeri geldikçe görülecektir. Nevevi diyor ki: "Peygamber
(s.a.v.) bozguna uğramıştır demenin doğru olmadığında, müslümanların görüş
birliğine vardıkları nakledilmiştir. Onun hiç bir yerde bizzat yenildiğini hiç
bir kimse rivayet etmemiştir. Bilakis sahih hadisler daima ikdam ve sebatını
isbat etmektedir.
Cumhur; Selebi:
Savaşçının yanında taşıdığı giyecek, silah ve diğer eşyalarıdır, şeklinde
tarif etmiştir. Ahmed'e göre savaşan kişinin hayvanı selebten'sayılmaz.
Şafii'ye göre ise seleb, silahtan ibarettir. Yani savaşçının beraberinde
bulunan diğer eşya selebe dahil değildir. Bu hadislere göre savaşta müslüman
mücahidin öldürdüğü düşman üzerinde ve beraberinde bulunan eşya selebe dahil
değildir.
Bu hadislere göre
savaşta müslüman mücahidin öldürdüğü düşman üzerinde ve baraberin,de bulunan
eşya ganimet malına dahil edilmeyip öldüren mücahide verilir;.
Tirmizi, Ebu
Katade(r.a.)'nin hadisini rivayet ettikten sonra; "Peygamber
(Aleyhi's-salatü ve's-selam)'in ashabından ve başkalarından teşekkül eden
alimlerden bir grub bu hadisle amel etmişlerdir. Evzâî, Şafiî ve Ahmed'in
fetvaları da böyledir. İlim adamlarından bazıları da, "Devlet başkanı
Se-leb'den beşte bir hisseyi çıkarabilir, yani dilerse seleb'in beşte dördünü
öldüren mücahide verir ve kalan beşte birini uygun gördüğü yolda harcayabilir."
demiştir. Tuhfe yazarının beyanına göre Hanefiler ile Malikiler: "kafiri
öldüren mücahid, selebi alma hakkına sahip değildir. Ancak devlet başkanı
selebin öldürene ait olduğunu söylemişse o zaman seleb öldürenin hakkı
olur," demişlerdir.
Tuhfe yazarı bu arada
şöyle der: "Cumhura göre öldüren mücahid, selebi alma hakkına sahiptir.
Mücahidlerin başında bulunan kumandan selebin öldürene ait olduğunu önceden
söylemiş olsun veya olmasın netice değişmez. Cumhur bu görüşünde Ebû Katade
(radıyallahü anh)'ın hadisine dayanır. Açık olan hüküm de budur.[Hatipoğlu
Haydar, Sünen-i İbn Mace Terceme ve Şerhi, VII, 568.]