بَاب
فِي
الطَّلَاقِ
عَلَى غَلَطٍ
8. Öfkeli İken Verilen
Talak
حَدَّثَنَا
عُبَيْدُ
اللَّهِ بْنُ
سَعْدٍ الزُّهْرِيُّ
أَنَّ
يَعْقُوبَ
بْنَ إِبْرَاهِيمَ
حَدَّثَهُمْ
قَالَ
حَدَّثَنَا
أَبِي عَنْ
ابْنِ
إِسْحَقَ
عَنْ ثَوْرِ
بْنِ يَزِيدَ
الْحِمْصِيِّ
عَنْ
مُحَمَّدِ
بْنِ عُبَيْدِ
بْنِ أَبِي
صَالِحٍ
الَّذِي
كَانَ يَسْكُنُ
إِيلِيَا
قَالَ
خَرَجْتُ
مَعَ عَدِيِّ
بْنِ عَدَيٍّ
الْكِنْدِيِّ
حَتَّى قَدِمْنَا
مَكَّةَ
فَبَعَثَنِي
إِلَى
صَفِيَّةَ
بِنْتِ
شَيْبَةَ
وَكَانَتْ
قَدْ حَفِظَتْ
مِنْ
عَائِشَةَ
قَالَتْ
سَمِعْتُ
عَائِشَةَ
تَقُولُ سَمِعْتُ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
يَقُولُ لَا
طَلَاقَ
وَلَا عَتَاقَ
فِي غِلَاقٍ
قَالَ
أَبُو دَاوُد
الْغِلَاقُ
أَظُنُّهُ
فِي
الْغَضَبِ
Muhammed b. Ubeyd b. Ebi
Salih, İlya'da ikamet ettiği sıralarda
(şunları) söylemiştir: (Bir gün) Adiy b. Adiyyi'l-Kindî ile birlikte
(yolculuğa) çıkmıştım. Nihayet Mekke'ye varınca (Adiyy) beni Safiyye bint
Şeybe'ye gönderdi. (Safiyye) Âişe'den (pek çok hadis) öğrenmişti. (Yanına
vardığımız zaman Safiyye bana şunları) söyledi: "Ben Âişe'yi
"Rasûlullah (s.a.v.)'in; "Öfke (veya zorlanma) hâlinde ne boşama
olabilir ne de (köle veya cariyeyi) âzâd etmek." dediğini duydum."
derken işittim.
Ebû Dâvûd dedi ki:
"Öyle zannediyorum ki el-gılâk öfke demektir.
Diğer tahric: İbn Mace,
talak; Ahmed b. Hanbel, II, 276; Beyhakî, es-Sünenii'1-kübra, VII, 357; Hakim,
Müstedrek, II, 198.
İzah:
"Iğlak"
kelimesi, zorlama, tehdit ve öfke anlamlarına gelir. Esasen “iğlak”, kapamak
demektir. Çünkü insan zorlandığı ya da öfkelendiği zaman düşüncesi kapanır,
düşünemez hâle gelir. Musannif Ebû Dâvûd bu kelimeye öfke manası verdiği için
biz de tercümemizde bu mânyı esas aldık ve kelimenin öteki manasına da parantez
içerisinde yer verdik.
Beyhakî bu kelimenin
öfke ve zorlanma manasına geldiğini fakat ğalak kelimesininse sadece öfke
anlamında kullanıldığını ifade ederken el-Farisî, zâten halkın çoğunun Öfke
hâlinde talak verdiğini söyleyerek metinde geçen "ığlak" kelimesine
"öfke" mânâsı vermenin yanlış olduğunu söylemiştir.[İbn Hacer, Fethü'1-Bâri,
XI, 306.]
Hanbelî ulemasından
İbnu'l-Kayyim'e göre öfke üç kısımdır:
1. Aklı gideren ve
sahibini, ne dediğini ve sözleriyle ne kast ettiğini bilemez hale getiren öfke.
Bu çeşit öfke hâlinde verilen talakın geçerli olmadığında ittifak vardır.
2. Sahibini,
söylediğini bilemeyecek ve sarfettiği sözlerin ne mânâya geldiğini anlamayacak
kadar sarsmayan hafif öfkeler. Bu kısım öfkelerin talakın vukuunda engel teşkil
etmediğinde de ittifak vardır.
3. Sahibinin aklını
tamamen gidermemekle beraber doğru karar vermesine engel olan, geçtikten sonra
sahibinin o anda yapmış olduğu hareketlerden pişmanlık duyduğu şiddetli
öfkelerdir. İşte bu halde verilen talakların geçerli olup olmadığı ihtilâf
konusudur.[İbnu'l-Kayyim, Zadü'l-meâd, IV, 42.]