بَاب
الِاضْطِبَاعِ
فِي
الطَّوَافِ
49. Tavafta Iztıba'
Yapmak
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ كَثِيرٍ
أَخْبَرَنَا
سُفْيَانُ
عَنْ ابْنِ
جُرَيْجٍ عَنْ
ابْنِ
يَعْلَى عَنْ
يَعْلَى
قَالَ طَافَ النَّبِيُّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
مُضْطَبِعًا
بِبُرْدٍ
أَخْضَرَ
Ya'lâ (b. Umeyye)'den;
demiştir ki: Nebi (S.A.V.) bir ucunu sağ koltuk altından alarak sol omuz
üzerine almak suretiyle yeşil bir kumaşa bürünmüş olduğu halde (Beyt'i) tavaf
etti.
Diğer tahric: Tirmizî,
hac; îbn Mâce, menâsik; Darimî, menâsik; Ahmed b. Hanbel, IV, 222-224, Bcyhâkî,
es-Sünenü'l-Kübrâ, V, 79.
AÇIKLAMA:
"Iztıbâ"
kelimesi, sözlükte pazuları göstermek anlamına gelir.Bir hac terimi
olarak "iztıbâ" tavafa
başlamadan önce üste alınan örtünün bir ucunu sağ koltuk altından alarak
sol omuz üzerine atmaktır.
İslâm tarihinde
kaydedildiğine göre, Nebi Efendimiz ashabıyla birlikte hicretin yedinci
senesinde umre yaparken müşrikler gerek Peygamber Efendimiz ve gerekse
ashabının bitkinlikten zorlukla yürüdüklerini söy leyerek onları seyre
başlamışlardı. Bunun üzerine Hz. Nebi rîdâlarını "ıztıba" yaparak ve
sağ omuzlarını açıkta bırakarak yürümüşler ve remel ve hervele yapmışlardı.
Hz. Nebi bu esnada
"Bu gün kendisini onlara kuvvetli gösteren kişiye Allah rahmet
etsin" buyurdular. Hanefi mezhebine göre erkekler için ıztıbâ' ve remel
arkasında sa'y olan her tavafta yapılır. Nafile olan tavaflardan sonra sa'y
olmadığı için ıztıbâ' ve remel yapılmaz. Kudüm tavafında remel yapılabilirse
de remelin ziyaret tavafında yapılması daha iyidir.
İzah:
Bu hadis-i şerif
erkekler için ıztıbâ'ın sünnet olduğuna delalet etmektedir, içlerinde
imam Ahmed, İmam Şafiî ve Hanefî ulemâsının da bulunduğu cumhûr-ı
ulemâya göre tavafın her turunda erkekler için ıztıbâ' yapmak-sünnettir. Bu
konudaki hadislerin tümünün ifâdesi hac ve umre tavaflarında ıztıbâ'ın sünnet
olduğunda birleşmektedir. Bu konuda kudüm tavafından sonra sa'y yapılmış
olması da şart değildir. Hanefî ulemâsıyla İmam Şafiî'nin görüşü budur,
Hanbelî ulemâsına göre ise, ıztıbâ' sadece kudüm tavafında yapılır ki, bu
görüşü destekleyen bir delil mevcut değildir.
İmam Mâlik'e göre ise,
tavafta ıztıbâ' sünnet değildir. Fakat pek çok sahih hadislerle sabit olan
Resûl-i Ekrem'in uygulaması İmam Mâlik'in bu görüşünün isabetsizliğini açıkça
ve kesinlikle ortaya koymaktadır. Tavaf namazı esnasında ıztıbâ'ın sünnet
olmadığında ulemâ arasında görüş birliği bulunduğu gibi kadınlara ıztıbâ'
gerekmediğinde de ittifak vardır. Çünkü kadınlar örtünmekle yükümlüdürler.