بَاب
مَا تَجُوزُ
فِيهِ
الْمَسْأَلَةُ
Dilenme'nin Caiz
Olduğu Durumlar
حَدَّثَنَا
حَفْصُ بْنُ
عُمَرَ
النَّمَرِيُّ
حَدَّثَنَا
شُعْبَةُ
عَنْ عَبْدِ
الْمَلِكِ
بْنِ
عُمَيْرٍ
عَنْ زَيْدِ
بْنِ عُقْبَةَ
الْفَزَارِيِّ
عَنْ
سَمُرَةَ
عَنْ النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَالَ
الْمَسَائِلُ
كُدُوحٌ
يَكْدَحُ بِهَا
الرَّجُلُ
وَجْهَهُ
فَمَنْ شَاءَ
أَبْقَى
عَلَى
وَجْهِهِ
وَمَنْ شَاءَ
تَرَكَ إِلَّا
أَنْ
يَسْأَلَ
الرَّجُلُ
ذَا سُلْطَانٍ
أَوْ فِي
أَمْرٍ لَا
يَجِدُ
مِنْهُ بُدًّا
Semure r.a. Nebi
sallallahu aleyhi ve sellem’den şöyle demiştir: "Dilenmeler,
tırmalamalardır, kişi onlarla yüzünde iz yapar. Dileyen yüzünü korur dileyen de
korumaz. Ancak kişinin yetki sahibinden veya kaçınılmaz bir iş için
(başkasından) istemesi hariç."
İzah:
Tirmizî, zekâi; Nesâî,
zekât
Kişi, dilenmekle
izzet-i nefis ve şerefinden fedakârlık eder.Nasıl ki tırmalama, yüz de
istenmeyen bir iz bırakıyorsa, dilenmek de kişinin şerefinde böyle iz bırakır.
Bunun için kişi izzet-i nefs ve şerefinden kaybetmek istemiyorsa,
dilenmemelidir. Dilenmesi halinde kayb eder. "Dileyen yüzünü korur
dileyen de korumaz" sözü ile anlatılmak istenen budur. Ayrıca bu sözde
yüzlerini korumayanlar kınanmış ve tehdid edilmişlerdir. Ancak müstehak
olanın, devlet başkam veya onun vekilinden hakkını istemesinde bir sakınca
yoktur. Zira o devlet yetkilisi, hak sahiplerine haklarını vermekle
mükelleftir. Bu onun görevidir. Bu nevi isteme mubah olduğu gibi, çıkması
muhtemel olan bir fitneyi önlemek maksadıyla iki tarafın arasım bulmak için borçlanan
kişinin, başına bir musibet gelip de zor durumda kalan kişinin ve
katlanılamayacak fakru zarurette olan kişinin halktan istemesi mubahtır.
Anlaşıldığına göre, müstehak olmayanın istemesi mubah değildir.