DEVAM: 22. Zekatı
Vaktinden Önce Vermek
حَدَّثَنَا
سَعِيدُ بْنُ
مَنْصُورٍ
حَدَّثَنَا
إِسْمَعِيلُ
بْنُ
زَكَرِيَّا
عَنْ الْحَجَّاجِ
بْنِ
دِينَارٍ
عَنْ
الْحَكَمِ عَنْ
حُجَيَّةَ
عَنْ عَلِيٍّ
أَنَّ الْعَبَّاسَ
سَأَلَ
النَّبِيَّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
فِي
تَعْجِيلِ
صَدَقَتِهِ
قَبْلَ أَنْ
تَحِلَّ
فَرَخَّصَ
لَهُ فِي
ذَلِكَ قَالَ
مَرَّةً
فَأَذِنَ
لَهُ فِي
ذَلِكَ
قَالَ
أَبُو دَاوُد
رَوَى هَذَا
الْحَدِيثَ
هُشَيْمٌ
عَنْ
مَنْصُورِ
بْنِ
زَاذَانَ عَنْ
الْحَكَمِ عَنْ
الْحَسَنِ
بْنِ
مُسْلِمٍ
عَنْ
النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
وَحَدِيثُ
هُشَيْمٍ
أَصَحُّ
Ali (r.a.)'den rivayet
edildiğine göre Abbâs (r.a.), zekâtın vaktinden önce verilmesini Peygamber
(s.a.v.)'e sordu da Resûlullah (s.a.v.) ona bu hususta ruhsat verdi, -bir
rivayette- Ali, "ona bu hususta izin verdi" dedi.
Ebû Dâvûd dedi ki: Bu
hadisi Hüşeym, Mansur b. Zâzân'dan, O'da Hakem'den, o da el-Hasan b.
Müslim'den, o da Peygamber (s.a.v.)'den rivayet etmiştir. Hüşeym'in hadisi daha
sahihtir.
İzah:
Tirmizî, zekât; İbn
Mâce, zekât; Ahmed b. Hanbel, I- 104; Dârimî, zekât; Dârekutnî, es-Sünen, II,
123; Hâkim, el-Mustedrek, III, 332; Beyhakî, es-Sünenü'l-kübrâ, IV, 111.
Zekâtın vakti, malın
üzerinden bir yıl geçmesidir. Bu süre ticaret mallarına mahsustur. Hurma, üzüm
ve hububat gibi toprak ürünlerinin zekât vakti ise, elde edilip toplandıkları
zamandır. Binaenaleyh bunların üzerinden yılın geçmesi söz konusu değildir.
Geniş bilgi için 1573 no'lu hadisin açıklamasına bakınız.
Bu hadis yıl tamamlanmadan
önce zekâtın verilmesinin caiz olduğuna delâlet etmektedir. Hanefî, Şafiî ve
Hanbelîler bu görüştedirler. Bunlara göre, zekâtı vaktinden önce verilecek olan
malın nisaba ulaşmış olması ve bu nisabı yıl boyunca koruması şarttır.
Süfyan es-Sevrî, Dâvûd
ve Hasan el-Basrî'ye göre yıl dolmadan zekât vermek caiz değildir. Bunların
delilleri:
a. İbn Mâce'nin Âişe
(r.anhâ)'den merfû olarak rivayet ettiği şu hadistir:
"Bir mal üzerinden
yıl geçmedikçe zekâta tabi değildir". Ancak bu hadisin senedinde geçen
Harise b. Muhammed, muhaddislerce zayıf görülmüştür.
b. Ali (r.a.)'den merfû
olarak rivayet edilen 1573 no'lu hadisteki "üzerinden yıl geçmedikçe
hiçbir malda zekât yoktur" ifadesidir.
c. Zekât namaz gibi vakti
olan bir farzdır. Binaenaleyh namazı vaktinden önce kılmak nasıl caiz değilse,
zekâtı da yıl dolmadan önce vermek caiz değildir.
Mâlikîler de bu
görüştedirler. Ancak onların meşhur olan görüşlerine göre, zekatın yılın
dolmasına bir ay kala verilmesi kerahetle beraber caizdir.
Hanefî, Şafiî ve
Hanbelîler, bunların delil olarak ileri sürdükleri hadisleri şöyle
yorumlamışlardır:
Bu hadisler, üzerinden
yıl geçmeden malın zekâtının verilmesinin vâcib olmadığına delâlet ederler.
Zekâtın yıl dolmadan önce verilmeyeceğine değil. Zira zekâtın yıl dolmadan önce
verilebileceğine delalet eden hadisler vardır. Bu babta geçen hadisler
onlardandır.