بَاب
فِي
الْخَرْصِ
15. Ağaçtaki Meyve'nin
Miktarını Tahmin Etmek
حَدَّثَنَا
حَفْصُ بْنُ
عُمَرَ
حَدَّثَنَا
شُعْبَةُ
عَنْ
خُبَيْبِ
بْنِ عَبْدِ
الرَّحْمَنِ
عَنْ عَبْدِ
الرَّحْمَنِ
بْنِ مَسْعُودٍ
قَالَ جَاءَ
سَهْلُ بْنُ
أَبِي
حَثْمَةَ
إِلَى
مَجْلِسِنَا
قَالَ
أَمَرَنَا
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَالَ إِذَا
خَرَصْتُمْ
فَجُذُّوا
وَدَعُوا
الثُّلُثَ
فَإِنْ لَمْ
تَدَعُوا
أَوْ
تَجُذُّوا
الثُّلُثَ فَدَعُوا
الرُّبْعَ
قَالَ
أَبُو دَاوُد
الْخَارِصُ
يَدَعُ
الثُّلُثَ
لِلْحِرْفَةِ
Abdurrahman b.
Mesûd'dan; demiştir ki: Sehl b. Ebî Hasme meclisimize geldi ve şöyle dedi:
Resûlullah (s.a.v.) bize şunu emretti: "(Ağaçlardaki meyvelerin miktarını)
takdir ettiğiniz zaman (olgunlaştıktan sonra onları) toplayın ve üçte birini
bırakın. Eğer üçte birini bırakmazsanız veya (onu bırakmayı uygun)
bulamazsanız, dörtte birini bırakın."
Ebû Dâvûd dedi ki:
Tahmin eden (memur) üçte bîrini, işçilik için bırakır.
İzah:
Tirmizî, zekât, Nesaî,
zekât; Ahmed b. Hanbel, III, 448; IV, 2,3.
...... sözü şerhlerde
birkaç şekilde açıklanmıştır:
1. Zekât memuru
ağaçlardaki meyveleri takdir edip zekât miktarını öğrendiğiniz zaman, onlardan
istediğinizi koparabilirsiniz. " = koparın" emri ibaha içindir.
2. Ağaçlardaki
meyveleri takdir ettiğiniz zaman sahiplerine onlardan koparmalarına müsaade
edin.
3. Ağaçlardaki
meyveleri takdir edip sonra sahipleri onları topladığı zaman zekâtını alın.
"kopardılar, topladılar" fiili, mazidir; fi'lü'ş-şart'ın üzerine
atfedilmiştir. Cevabü'ş-şart ise, mahzuftur.
4. kelimesi, bazı
nüshalarda “alın" şeklinde geçmektedir. Anlamı: Ağaçlardaki meyveleri
takdir ettiğiniz zaman olgunlaşınca zekâtını alın.
“üçte birini
bırakın" ifâdesi de şöyle yorumlanmıştır:
a. Meyvelerin üçte
birini sahiplerine bırakın, zekâtını almayın. Çünkü bir kısmı çürümekte ve
kuşlar tarafından yenilmektedir. Meyvelerin tümünün zekâtı alınacak olursa
sahipleri zarar eder.
Ahmed b. Hanbel ile
İshak bu görüştedirler.
b. Meyvelere düşen
zekâtın üçte birini bırakın. Sahibi onu akraba ve komşularına bizzat kendisi
zekât olarak versin ki, ayrıca onlara bir şey vermek mecburiyetinde kalıp da
zarar etmesin. Mâlik, Süfyân ve Şafiî bu görüştedirler.
Zekât memuru, meyve
sahibi ile meyvenin durumuna göre ya üçte biri ya da dörtte birini bırakır.
Bu hadis de bir önceki
hadis gibi harsın meşru olduğuna delâlet etmektedir. Ancak senedindeki
Abdurrahman b. Mesûd hakkında bazı söylentiler vardır. Hâkim, hars ile ilgili
diğer hadislerin bu hadisi kuvvetlendirdiğini, dolayısıyla isnadınının sahih
olduğunu söylemiştir.
ifadesi,bazı nüshalarda
yoktur.Harefe kelimesi, meyveyi koparıp toplayan kişi anlamına gelen
"hârif" kelimesinin çoğuludur.