DEVAM: 10. Yolcu Ne
Zaman Tam Namaz Kılar?
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ
الْعَلَاءِ
وَعُثْمَانُ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ
الْمَعْنَى
وَاحِدٌ
قَالَا
حَدَّثَنَا
حَفْصٌ عَنْ عَاصِمٍ
عَنْ
عِكْرِمَةَ
عَنْ ابْنِ
عَبَّاسٍ
أَنَّ رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
أَقَامَ
سَبْعَ
عَشْرَةَ
بِمَكَّةَ
يَقْصُرُ
الصَّلَاةَ
قَالَ ابْنُ
عَبَّاسٍ
وَمَنْ
أَقَامَ
سَبْعَ
عَشْرَةَ
قَصَرَ
وَمَنْ
أَقَامَ
أَكْثَرَ
أَتَمَّ قَالَ
أَبُو دَاوُد
قَالَ
عَبَّادُ
بْنُ مَنْصُورٍ
عَنْ عِكْرِمَةَ
عَنْ ابْنِ
عَبَّاسٍ
قَالَ
أَقَامَ تِسْعَ
عَشْرَةَ
ibn Abbâs (r.a.)'den
rivayet edildiğine göre; Resûlullah (sallellahu aleyhi ve sellem) (Veda
Haccında) namaz(lar)ı kısaltarak on yedi (gün ve gece) Mekke'de kalmıştır.
İbn Abbâs dedi ki:
"Kim (bir beldede) onyedi (gün ve gece) kalırsa (namazlarını) kısaltır.
Kim de daha fazla kalacak olursa (namazlarını) tam kılar."
Ebu Davud dediki: Abbad
b. Mansur'un İkrime'den rivayetine göre İbn Abbas: "(Rasulullah (s.a.v.)
Mekke'de) ondokuz (gün ve gece) kaldı..." demiştir.
Diğer tahric: Beyhakî,
es-Sünemı'l-kubrâ, III, 151.
AÇIKLAMA
Bu hadis-i şerifte
sözkonusu edilen ResÛl-i Ekrem (s.a.v.)'in Mekke'deki ikametinden maksat,
"Mekke'nin Fethi" esnasındaki ikâmetidir. Aynı hadis-ix şerif,
Buhârî, Tirmizî ve İbn Mâce'de de geçmektedir. Ancak bu kaynaklarda
"onyedi gün" yerine "ondokuz gün" ifadesi
bulunmaktadır.[bk. Buhârî, taksîr; Tirrnizî, cum'a; îbn Mâce, ikâme]
Yukarıda da beyân
ettiğimiz gibi Beyhakfye göre bu farklılık Mekke'ye giriş ve çıkış günlerinin
sayılıp sayılmamasından ileri gelmektedir. Ebû Davud'un bir rivayetinde giriş
ve çıkış günleri sayılmamış; Resûl-i Ekrem'in Mekke'de kalışını on dokuz gün
olarak rivayet eden kaynaklarda bu sayıya giriş ve çıkış günleri de ilâve
edilmiştir.
Yine Buhârî'nin
rivayetinde Resûlullah (s.a.v.)'in Mekke'de ondokuz gün kaldığı ifâde
ediliyorsa da [bk. Buhârî, meğâzî] o rivayette de durum aynıdır. Hanefî ulemâsına
göre, "Resûl-i Ekrem (s.a.v.) Mekke'de onbeş gün kalmaya niyet etmediği
için namazlarını kısaltarak kılmıştır." İmam Şafiî'ye göre ise, "Bir
yerde ikâmete niyet etmemiş bir kimse onsekiz günden ziyâde namazları kısaltarak
kılamaz. Nitekim bu hadis-i şerif de bunu te'yid etmektedir."
"Kim (bir beldede)
onyedi (gün ve gece) kalırsa namazlarını kısaltır, kim de daha fazla kalacak
olursa (namazlarını) tam kılar." Sözü îbn Abbâs (r.a.)'ın kendi
içtihadıdır. Bir beldeye varır varmaz, onyedi gün oturmaya niyet eden kimse ile
ilgilidir. Bugün - yarın derken 17 günden fazla kalan kimse ile ilgili
değildir. Bu şekilde ömrü boyunca bir yerden eğleşip kalan bir kimse İbn Abbâs
(r.a.)'a göre de müsafir sayılır ve namazlarım kısaltarak kılar.
Bu mevzu ile ilgili
münâkaşa ve deliller bir önceki hadisin açıklamasında geçtiği için burada
tekrara lüzum görmüyoruz.