بَاب
اتِّخَاذِ
الْمَسَاجِدِ
فِي الدُّورِ
13. Mahallelerde
Mescid Edinmek
Başlıkta "Mahallelerde" diye
terceme ettiğimiz الدُّورِ (dur) kelimesi... (dar) kelimesinin
çoğuludur. Bu kelime mahalle manasına geldiği gibi, hane, ev manasına da
gelmektedir. İbn Melek, ikinci manayı tercih edenlerdendir. Biz Ebu Davud
sarihlerinin tercihine uyarak başlığı ilk manaya göre terceme ettik. Kelimenin
bu farklı manalandırılışı, Hadisden elde edilecek hükmün de farklı oluşuna
sebep olmaktadır.
Birinci manaya göre: Hadiste
mahallelerde mescid inşa edilmesi emredildiği halde, ikinci manaya göre hane
halkının, kendi evleri içerisinde özel bir bölümü namaz kılmaya tahsis etmeleri
emredilmiş olmaktadır.
Her ne kadar evlerde bir bölümün ibadet
için hazırlanmasına müsaade edilmekte ise de bu, evde zaruret halinde namaz
kılma noktasındandır Mahalle mescidine gitmenin ısrarla istenilmesi ve
bazılarınca vacib olduğunun söylenmesi de gösterir ki, evde namazgah
bulundurmak müslümanın mescidinden uzaklaşmasına ruhsat vermez. Ancak cemaate
iştirak etmeleri mahzurlu olan kadın ve çocukların dini vecibeleriyle
eğitimlerini yapmalarını sağlamak noktasından önemlidir.
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ
الْعَلَاءِ
حَدَّثَنَا
حُسَيْنُ
بْنُ عَلِيٍّ
عَنْ
زَائِدَةَ عَنْ
هِشَامِ بْنِ
عُرْوَةَ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ
عَائِشَةَ
قَالَتْ
أَمَرَ
رَسُولُ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ بِبِنَاءِ
الْمَسَاجِدِ
فِي الدُّورِ
وَأَنْ
تُنَظَّفَ
وَتُطَيَّبَ
Aişe (r.anha) şöyle
demiştir: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
mahallelerde (veya evlerde) mescidler yapılmasını oraların temiz tutulmasını ve
güzel kokular sürülmesini emretti.
Diğer tahric: Tirmizi,
Cum'a; ibn Mace, Mesacid; Ahmed b. Hanbel, IV 279.
AÇIKLAMA: Yukarıda da işaret
ettiğimiz gibi الدُّورِ kelimesi hem mahalle, hem de ev manasına gelmektedir.
Sarihlerin aşağı yukarı tümü kelimeyi mahalle olarak kabul edip
açıklamışlardır; ev manasına gelebileceğine de işaret etmişlerdir.
Hattabi,
bu kelimenin ev manasına geldiğini fakat mahalle için de kullanıldığını
söylemiş, Ayni de Hattabi'nin söylediğini tercih etmiştir.
Hz.
Nebi'in mahallelerde mescidler inşa edilmesini emretmesindeki hikmet, evi
camiye uzak olanları meşakatten kurtarmak ve onların camiye gidemedikleri
hallerde cemaatten mahrum olmamalarını sağlamaktır.
İkinci
manaya göre düşünüldüğünde, Hz. Nebi'in evleri kabirlere benzetmekten men'eden
hadisinin manası tahakkuk etmiş olur.
Hadis-i
şerif ayrıca camilerin temiz tutulmasını ve buralarda terden veya başka
sebeplerden dolayı olması muhtemel kokuların izalesi için güzel kokular
sürülmesini emretmektedir. Ibn Reslan, camilerde kullanılacak olan kokunun,
rengi kalmayan ve erkeklere mahsus olan kokular olacağını, çünkü kadınların
kullandıkları ve renk bırakan kokuların cemaati meşgul edeceğini söyler. Yine
İbn Reslan'ın ifade ettiğine göre, bu kokular, insanların duracağı ve secde
edecekleri yerlere sürülmelidir.
Bazı Hükümler
1.
Evlerde ve mahallelerde mescid edinmek meşrudur.
2.
Mescidler temiz tutulmalı ve güzel kokular sürülmelidir.