DEVAM: 180-181.
Teşehhüdde (Parmakla) İşaret Etmek
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ
بَشَّارٍ
حَدَّثَنَا
يَحْيَى
حَدَّثَنَا
ابْنُ
عَجْلَانَ
عَنْ عَامِرِ
بْنِ عَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
الزُّبَيْرِ
عَنْ أَبِيهِ بِهَذَا
الْحَدِيثِ
قَالَ لَا
يُجَاوِزُ بَصَرُهُ
إِشَارَتَهُ
وَحَدِيثُ
حَجَّاجٍ أَتَمُّ
Muhammed b. Beşşâr,
Yahya'dan, Yahya İbn Aclân'dan, İbn Aclân, Âmir b. Abdullah b. ez-Zübeyr*den o
da babasından bir önceki (989.) hadisi rivayet etmişlerdir. Yahya bu (rivayetinde)
İbnu'z-Zübeyr'in: "Resûlullah'ın gözü işaretinden ayrılmazdı"
dediğini de söyler.
Ancak Haccâc'ın (bundan
önceki) hadisi, (Yahya'nın bu hadisinden) daha tamdır.
Diğer tahric: Nesâî,
sehv; Ahmed b. Hanbel, IV, 3, 60.
AÇIKLAMA:
Bu hadisi şerifte,
namaz kılan kimsenin teşehhüd esnasında işaret ettiği parmağa bakmasının
müstehab olduğuna delâlet vardır. Ancak bu konu mezhebler arasında
ihtilaflıdır.
Malikîlere göre namazda
devamlı olarak kıbleye bakılır, İbn Rüşd, İmam Mâlik'in mezhebinin bu olduğunu
söyler.
Şafiî ve Hanbelîlere
göre, secde mahalline bakılır. Ancak Şafiîler teşehhüd hâlini bundan istisna
etmişler ve bu hadiste işaret edildiği gibi, teşehhüd esnasında işaret edilen
parmağa bakılması gerektiğini söylemişlerdir.
Hanefî mezhebinde,
namazdaki hareketin değişmesi ile bakılacak yer de değişir. Kıyamda iken secde
edilecek yere, ruku'da iken ayaklara; secde halinde burnun ucuna; otururken
kucağa; sağa selâm verirken sağ omuza; sola selâm verirken de sol omuza
bakılmalıdır. Ancak bu tafsilatın nass olarak bir delili yoktur. İbn Âbidin bu
tafsilatın Tahâvî ve Kerhî gibi büyük Hanefî âlimlerinin tasarruflarından
olduğunu, Zahirî rivâyetde nakledilenin, namaz kılan kimsenin devamlı secde
yerine bakması gerektiği olduğunu söyler.
Namazda iken bakılacak
istikametle ilgili başka hadisler de vardır.
Ahmed b. Hanbel ve Ebû
Davud'un rivayetlerinde[bk. Bâb 162. 163.] namazda gözlen havaya dikmenin hoş
karşılanmadığı anlaşılmaktadır. Ahmed ve Nesaî de Yahya'dan üzerinde durduğumuz
hadisi rivayet etmişlerdir.