DEVAM: 60. İmamlığa
Kim Daha Layıktır
حَدَّثَنَا
مُسَدَّدٌ
حَدَّثَنَا
إِسْمَعِيلُ
ح و
حَدَّثَنَا
مُسَدَّدٌ
حَدَّثَنَا
مَسْلَمَةُ
بْنُ
مُحَمَّدٍ
الْمَعْنَى وَاحِدٌ
عَنْ خَالِدٍ
عَنْ أَبِي
قِلَابَةَ
عَنْ مَالِكِ
بْنِ
الْحُوَيْرِثِ
أَنَّ النَّبِيَّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَالَ لَهُ
أَوْ
لِصَاحِبٍ
لَهُ إِذَا حَضَرَتْ
الصَّلَاةُ
فَأَذِّنَا
ثُمَّ أَقِيمَا
ثُمَّ
لِيَؤُمَّكُمَا
أَكْبَرُكُمَا
سِنًّا وَفِي
حَدِيثِ
مَسْلَمَةَ
قَالَ
وَكُنَّا
يَوْمَئِذٍ
مُتَقَارِبَيْنِ
فِي
الْعِلْمِ و
قَالَ فِي
حَدِيثِ
إِسْمَعِيلَ
قَالَ
خَالِدٌ قُلْتُ
لِأَبِي
قِلَابَةَ
فَأَيْنَ
الْقُرْآنُ
قَالَ
إِنَّهُمَا
كَانَا
مُتَقَارِبَيْنِ
Malik b. Hüveyris'ten
(rivayet edildiğine göre) Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Malik'e veya
arkadışına (şöyle) buyurmuştur: "Namaz vakti gelince ezan okuyunuz ve
sonra kamet ediniz, sonra yaşça büyük olanınız size imam olsun."
Mesleme'nin (rivayet ettiği) hadisinde (Malik b. Huveyris şöyle) demektedir:
"Biz o gün (ilimce) biri birinize yakındık,,"
(Müsedded) İsmail'in
(rivayet ettiği) hadisinde de Halid'in (şöyle) dediğini naklediyor: "Ben Ebu Kılabe'ye: Kur'an kıraatinin
tercih edilmesi) nerede (kaldı ya)? dedim. O da, "'Onlar (Malik'le
arkadaşı Kur'an okumakta) biribirlerine yakındılar" diye cevab
verdi."
Diğer tahric: Buharî,
ezan; Tirmizî, salat; Nesaî, ezan; imame; îbn Mace, ikame, Ahmed b. Hanbel, V,
53.
AÇIKLAMA: Bu hadis-i şerifin çeşitli rivayetleri vardır.
Bu rivayetlerin çeşitliliğine bakarak Kurtubî, "Bu sözlerin ayrı ayrı
cemaatler arasında söylenmiş olması veya aynı cemaat içinde söylendiği halde
hadisin değişik kişiler tarafından farklı şekillerde rivayet edilmiş olması
mümkündür" demiştir.
Bu
hadis-i şerifte geçen "namaz vakti gelince ezan okuyunuz" cümlesi,
diğer bir rivayette şöyledir; "Ailelerinize dönünüz onların arasında
kalın, namazı kılın, hem onlara öğretin ve emredin namaz vakti gelince size
içinizden birini müezzinlik yapsın." Bu, Eyyub'un Ebu Kılabe'den
rivayetidir.
Fakat
Halid'in, Ebu Kılabe'den yaptığı rivayette ise, Efendimizin şöyle dediği
naklediliyor, "Siz şimdi yola çıktığınız zaman ezan okuyunuz ve ikamet
ediniz."
Bu
iki farklı rivayet görünüşte iki ayrı hüküm ifade etmektedir:
1.
a) Birinci rivayete göre ailelerinin yanına varıp onlara namazı emrettikten
sonra ezan okumaları emredilmiştir, b) îkinci hadis-i şerifte ise, hemen
Medine'den çıkar çıkmaz daha ailelerinin yanına varmadan, yolculuk halinde iken
ezan okumaları emredilmektedir.
2.
Bu iki rivayet arasındaki bir başka farklılık da şöyledir: a) Birinci rivayette
ezanın içlerinden biri tarafından okunması emredilmektedir. b) îkinci rivayette
ise, ikisine birden ezan okumaları emredilmektedir.
Her
ne kadar görünüşte bu rivayetler arasında fark varsa da gerçekte en küçük bir
ayrılık dahi yoktur. Çünkü birinci hadiste, evlerine vardıkları-zaman ezan
okumalarının emredilmesi, yolculuk esnasında ezan okumalarına mani değildir.
Aynı şekilde ikinci hadis-i şerifte yolculuk, esnasında ezan okumalarının
emredilmesi yolculuk bittikten sonra evlerinde ezan okumalarına mani değildir.
İkisine birden ezan okumalarının emredilmesinin hikmeti ise, ikisinin de ezan
okumaya liyakat bakımından eşit olmalarıdır. Yani her ikisinin de ezan okumaya
yetkili olduklarını ve hangisinin içinden gelirse onun okumasının caiz olacağı
ifade edilmiştir. Çünkü ezanda yaşlı olmak gibi namazda aranan bazı şartlar
aranmaz. Nitekim bu husus Eyyub'un rivayetindeki hadis-i şerifin şu
cümlelerinden anlaşılmaktadır: "Size biriniz ezan okusun, en yaşlınız da
imamlık yapsın"
"Sizin
ikiniz de ezan okuyunuz." cümlesinden (biriniz ezan okusun diğeri de
içinden okuyarak ezana icabet etsin) manasını anlamak da mümkündür. Kirmani de
bu konuda "arab dilinde fiili tesniye veya çoğul siğasiyle kullanıp da
müfred bir fiil kast etmek caizdir" demektedir.
Tercemesi
üzerinde durduğumuz bu hadisdeki "sonra ikamet ediniz" cümlesinin
manası da "sizden biriniz ikamet etsin" demektir. Bunun izahı da
ezanın izahı gibidir. Ezanı kim okumuşsa kameti de onun okuması daha uygun
olur. İmamlık için aranan tercih' sebebleri bir evvelki hadisin şerhinde
geçmiştir.
Malik
b. Huveyris'in; "biz o zaman ilimce biri birimize çok yakındık"
sözlerinden imamlık için ilimde eşitlik olunca yaşça büyük olanın tercih edileceği
anlaşılmaktadır. Zira Hz. Nebi onlara "Yaşça büyük olanınız imamınız
olsun" buyurmuştur.