DEVAM: 16. KURBANLIK ETLERİNDEN YENİLMESİ VE ONLARDAN AZIK
OLARAK SAKLANILMASI
حدثنا
حِبَّان بن
موسى: أخبرنا
عبد الله قال: أخبرني
يونس، عن
الزُهري قال:
حدثني أبو
عبيد، مولى
ابن أزهر:
أنه
شهد العيد يوم
الأضحى مع عمر
بن الخطاب رضي
الله عنه،
فصلى قبل الخطبة،
ثم خطب الناس،
فقال: يا أيها
الناس، إن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم قد
نهاكم عن صيام
هذين
العيدين، أما
أحدهما فيوم
فطركم من صيامكم،
وأما الآخر
فيوم تأكلون
نُسُككم.
[-5571-] İbn Ezher'in
mevlası Ubeyd'den rivayete göre; "O kurban
bayramı birinci günü Ömer b. el-Hattab r.a. ile
birlikte bayramda hazır olduk. Ömer hutbeden önce namaz kıldırdı. Sonra
insanlara hutbe verdi.
Ey insanlar! Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem size
bu iki bayram (ın birinci günü) oruç tutmanızı
yasakladı. Bunların biri orucunuzu bitirdikten sonra oruç açtığınız gün (olan
ramazan bayramı birinci günü)dür. Diğeri ise kestiğiniz kurbanlıklardan
yiyeceğiniz gündür, dedi."
قال أبو عبيد:
ثم شهدت مع
عثمان بن
عفان، فكان ذلك
يوم الجمعة،
فصلى قبل
الخطبة، ثم
خطب فقال: يا
أيها الناس،
إن هذا يوم قد
اجتمع لكم فيه
عيدان، فمن
أحب أن ينتظر
الجمعة من أهل
العوالي
فلينتظر، ومن
أحب أن يرجع
فقد أذنت له.
[-5572-] Eba. Ubeyd dedi ki: "Sonra Osman b. Affan ile
(bayramda) hazır bulundum. O gün Cuma günü idi. Hutbeden önce namaz kıldırdı,
sonra hutbe vererek:
Ey insanlar' Şüphesiz bugün sizin için iki bayramın bir arada
olduğu bir gündür. Her kim Avaıi ahalisinden cumayı
beklemeyi arzu ederse beklesin. Kim de dönmeyi arzu ederse ona izin verdim,
dedi."
قال أبو عبيد:
ثم شهدته مع
علي بن أبي
طالب، فصلى
قبل الخطبة،
ثم خطب الناس
فقال: إن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
نهاكم أن
تأكلوا لحوم
نُسُككم فوق
ثلاث.
وعن معمر، عن
الزُهري، عن
أبي عبيد نحوه.
[-5573-] Ebu Ubeyd dedi ki: "Sonra bayramda Ali b. Ebi Talib ile birlikte bulundum.
O da hutbeden önce namaz kıldırdJ. Sonra insanlara
hutbe vererek:
Şüphesiz Rasulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem sizlere üç günden fazla
kurbanlıklarınızın etlerini yemenizi yasakladı, dedi."
حدثنا محمد
بن عبد
الرحيم:
أخبرنا يعقوب
بن إبراهيم بن
سعد، عن ابن
أخي ابن شهاب،
عن عمه ابن شهاب،
عن سالم، عن
عبد الله بن
عمر رضي الله
عنهما:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (كلوا من
الأضاحي
ثلاثاً). وكان
عبد الله يأكل
بالزيت حين
ينفر من
مِنًى، من أجل
لحوم الهدي.
[-5574-] Abdullah b. Ömer r.a.'dan
rivayete göre Rasulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:
"Kurbanlık etlerinden üç gün yiyiniz. Abdullah da kurbanlıketlerinden yememek için Mina'dan
ayrıldığı vakit (ekmeği) zeytinyağı ileyerdi."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Kurbanlık etlerinden yenilmesi." Yani üç gün ya da
yarısı gibi bir kayıt olmaksızın "ve ondan azık edinmek." Hem
yolculuk için, hem hazarda demektir. Üç gün ile kayda dair açıklama ya neshedilmiştir yahut belli bir sebebe aittir.
"Senden sonra bir iş meydana geldi." el-leys şu fazlalığı eklemektedir: "Bu iş üç günden sonra
kurbanlık etlerini yemeğe dair kendilerine konulmuş olan yasağı kaldırdı."
Bunu da Ahmed, Muhammed b. İshak'tan
gelen rivayet olarak kaydetmiştir.
Muhammed b. İshak dedi ki: "Banababam
ve Muhammed b. Ali b. Huseyn, Abdullah b. Habbab'dan tahdis etti, diyerek
hadisi uzunca zikretmektedir. Ebu Said
yoluyla hadisin lafzı şöyledir: "RasÜlullah saJlaJlahu aJeyhi vesellem bizlere kurbanlık etlerimizi üç günden fazla
yemeği yasa!\damıştı. Ben bir yolculuğa çıktıktan
sonra geriye aile halkımın yanına döndüm. -Bu dönüşüm
de kurban bayramından birkaç gün sonra olmuştu.- Eşim bana içine kurutulmuş et
katmış olduğu bir pazı yemeği getirdi. Bu (et) kurbanlıklarımızın
etlerindendir, dedi. Ben ona: O (Allah Rasulü) bize
bunu nehyetmedi mi, dedim. O: Gerçek şu ki bundan
sonra insanlara bu hususta ruhsat verdi, dedi. Ama ben onu tasdik etmedim.
Nihayet kardeşim Katade b. en-Numan'a haber gönderdim
-diyerek hadisi zikretti. Bu rivayette şunlar da vardır: Rasulullah
s.a.v. bu hususta Müslümanlara ruhsat verdi (dedi)."
"İnsanlar açlık sebebiyle zorluk ile karşı karşıya
idiler." Kıtlığın zorluk ve SIkıntısına
düşmüşlerdi.
"Ancak bu kesin bir yasak değildi. Ama ondan yedirmemizi
istemişti." Müslimlin kaydettiği Abdullah b. Ebi
Bekr b. Hazm'ın, Amre'den naklettiği rivayette şöyle denilmektedir:
"Şüphesiz ben sizlere bunu, gelmiş olan o misafirler dolayısı ile
yasaklamıştım. Artık kurban etlerinden tasadduk
edebilir, saklayabilirsiniz de." Müslim'de hadisin baş tarafları şöyledir:
"Rasulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem döneminde kurban bayramına yakın bir
zamanda çöl ahalisinden birtakım insanlar geldi. Allah Rasulü:
Üç günlük için et saklayabilirsiniz, geri kalanı da tasadduk
ediniz." dedi. Daha sonra: Ey Allah'ın Rasulü,
insanlar kurbanlıklarından yararlanıyorlardı, denildi. Bunun üzerine o şöyle
buyurdu: "Ben sizlere gelen misafirler dolayısı ile (üç günden fazla) et
saklamanızı yasaklamıştım. Artık ondan bir kısmını yiyiniz, tasadduk
ediniz ve (bir kısmını da) saklayabilirsiniz."
el-Hattabi dedi ki: "ed-Duff" hızlıca yürümek demektir. "ed-Daffe" (hadis tercümesinde: misafirler) aniden gelen
muhtaçlar demektir. Bu hadislerin mutlak oluşu, yedirmek için yeterli olacak
miktarda bir kayıtlama olmayacağına delil gösterilmiştir. Kurban kesen bir
kimsenin kurbanlığından bir miktar yiyip, geri kalanı da sadaka ve hediye
olarak başkasına yedirmesi müstehaptır.
Şafii'den gelen rivayete göre kurban etlerinin üçe
paylaştırılması müstehaptır. Çünkü Allah Rasulü: "Ondan yiyiniz, tasadduk
ediniz ve yediriniz" diye buyurmuştur.
İbn Abdilberr dedi ki: Ondan başkası da
şöyle derdi: Yarısını yemesi, yarısını da başkasına yedirmesi müstehaptır. Nevevı dedi ki:
Cumhurun görüşüne göre kurbanlıktan yemek vacip değildir. Buradaki emir bu
hususta izin içindir.
Seleften bazıları da emrin zahirini kabul etmek kanaatindedir.
Kurban etinden tasadduk etmeye gelince, sahih olan,
kurbanlıktan sadaka denilebilecek miktarın tasadduk
edilmesinin vacip olduğudur. Daha kamil olanı ise onun
çoğunluğunu tasadduk etmesidir.
Şafii der ki: Üç günden sonra kurbanlık etlerinin
alıkonulmasının yasaklanışının herhalde ve durumda neshedilmiş
olma ihtimali vardır.
Derim ki: Bu ikinci kanaati Şamlerin müteahhir olanları benimsemişlerdir.
Rafi' dedi ki: Kuvvetli görünen görüş şu ki; bugün kurban etinden sa:klamak, hiçbir şekilde haram değildir.
Nevevi de bu hususta onu takip ederek Şerhu'l-Mühezzeb adlı eserinde:
Doğru olarak bilinen şu ki: Bugün kurbanlık etlerini saklamak
hiç bir şekilde haram değildir, demektedir. Müslim Şerhindede
alimlerin cumhurundan bunun sünnetin sünnet ile neshi
türünden olduğu nakledilmektedir. Şöyle denmektedir:
Doğru olan da nehyin mutlak olarak neshedildiği
ve artık haramlığın da, mekruhluğun da kalmadığıdır. Bugün üç günden sonrasına
yetecek kadarını saklamak da, dilediği zamana kadar yiyecek miktarını alıkoymak
da mubahtır.