14. " ... VE YERYÜZÜNDE HER TÜRLÜ HAYVANI YAYMASINDA ...
ELBETTE AKLINI ÇALIŞTIRAN KİMSELER İÇİN NİCE DELİLLER VARDIR" AYETİ [Bakara 164. Aynı ifade Lokman 10]
قال ابن عباس:
الثعبان
الحية الذكر
منها.
يقال: الحيات
أجناس، الجان
والأفاعي
والأساود.
{آخذ
بناصيتها} /هود:
56/: في ملكه
وسلطانه.
يقال: {صافات}:
بسط أجنحتهن {يقبضن}
/الملك: 19/: يضربن
بأجنحتهن.
Abdullah İbn Abbas الثعبان kelimesini erkek yılan / ejderha diye açıklamıştır. Yılanların
pek çok türünün olduğu söylenir: Küçük yılanlar, engerek yılanı, kara mamba
yılanı gibi.
صافات kanatlarını açarak, yayarak demektir. يقبضن
fiili ise kuşların kanat vurmalarını, kanat çırpmalarını anlatır.
حدثنا
عبد الله بن
محمد: حدثنا
هشام بن يوسف:
حدثنا معمر، عن
الزهري، عن
سالم، عن ابن
عمر رضي الله
عنهما: أنه
سمع النبي صلى
الله عليه
وسلم يخطب على
المنبر يقول:
(اقتلوا
الحيات،
واقتلوا ذا
الطفيتين
والأبتر،
فإنهما
يطمسان
البصر،
ويستسقطان
الحبل).
قال
عبد الله:
فبينا أنا
أطارد حية
لأقتلها، فناداني
أبو لبابة: لا
تقتلها، فقلت:
إن رسول الله
صلى الله عليه
وسلم قد أمر
بقتل الحيات.
قال: إنه نهى
بعد ذلك عن
ذوات البيوت، وهي
العوامر. وقال
عبد الرزاق:
عن معمر:
فرآني أبو
لبابة، أو زيد
بن الخطاب.
وتابعه يونس
وابن عيينة
وإسحاق
الكلبي
والزبيدي.
وقال صالح وابن
أبي حفصة وابن
مجمع، عن
الزهري، عن
سالم، عن ابن
عمر: رآني أبو
لبابة وزيد بن
الخطاب.
[-3297-] Abdullah İbn Ömer anlatıyor: "Resulullah Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'in minberde hutbe irad ederken şunları söylediğini duydum:
"Yılanları öldürün! Özellikle sırtında iki beyaz çizgi olan zehirli yılan
(zü't-tufeyteyn / ذا
الطفيتين)
ile kuyruğu küt / güdük olan yılanı (ebter) öldürün! Çünkü bu yılanlar gözün
nurunu söndürür ve hamile kadınların çocuklarını düşürmelerine sebep olur.
"
Tekrar: 3310, 3312, 4016
Diğer tahric edenler: Müslim, Selam; Tirmizi hükümler
[-3298-] Abdullah İbn Ömer r.a. anlatıyor: "Bir defasında gördüğüm bir
yılanı öldürmek için peşine düşmüştüm. Ebu Lübabe bana: 'Onu öldürme!' diye
seslendi. Ben: 'Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, yılanları öldürmeyi
emretti ama!' deyince, Ebu Lübabe: 'Ancak daha sonra ev yılanlarının
öldürülmesini yasakladı' diye karşılık verdi."
Bunlar evlerde yaşayan (zararsız, uzun ömürlü) yılanlardır
(avamir).
Tekrar: 3311, 3313
[-3299-] Abdullah İbn Ömer'in şöyle dediği nakledilmiştir: "O sırada
beni Ebu Lübabe ve Zeyd İbnü'l-Hattab gördü ... "
AÇIKLAMA: İmam Buhari
başlıkta bu ayete yer vermekle meleklerin ve cinlerin hayvanlardan önce
yaratıldıklarına veya tüm bu varlıkların Hz. Adem'den önce yaratılmış
olduklarına işaret etmiş olabilir. Dabbe kelimesi debelenen, hareket eden
hayvanlar için kullanılır. İmam Müslim'in Ebu Hureyre r.a.'den naklettiği bir
hadiste Hz. Nebi (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: "Hayvanların yaratılması
Perşembe günü olmuştur." Bu da onların Hz. Ademiden önce yaratılmış
olduklarını gösterir.
ذا الطفيتين Zü't-tüfeyteyn adı verilen yılanla ilgili olarak İbn Abdilberr
şunları söylemiştir: "Bu, sırtında iki beyaz çizgi / şerit bulunan bir
yılan türüdür."
Ebter denen yılan ise kuyruğu küt / güdük bir yılan türüdür.
Nadr İbn Şümeyl bu yılan hakkında ayrıca şu bilgileri vermiştir: "Bu
yılanın rengi mordur ve hamile birisi ona baktığında çocuğunu düşürür."
Ev yılanlarının öldürülmesiyle ilgili yasağın ilk bakışta
anlaşılan açık anlamını dikkate aldığımızda tüm ev yılanlarının öldürülmesinin
yasaklandığı sonucu çıkar. Ancak İmam Malik'in yasak kapsamına sadece
Medine'deki evlerde görülen ev yılanlarını soktuğu ve bu genel hükmü tahsis
ettiği nakledilmiştir. Bu yasağın sadece yerleşim birimlerindeki ev yılanları
hakkında olduğunu söyleyenler de olmuştur. Ancak hangi görüş dikkate alınırsa
alınsın bu yılanlar, çölde, kırda veya açık alanda görüldükleri zaman ürkütüp
kaçırmaya gerek olmaksızın öldürülebilirler.
Avamir kelimesinin anlamı hakkında dilciler şunları
söylemişlerdir: "Bir evde kalan cinlere ammarü'l-büyut (evlerde uzunca
süre kalanlar) denir. Bunlara evlerde çok uzun süre kalmaları sebebiyle avamir
denmiştir. İmam Müslim'in Ebu Said’den naklettiği merm bir rivayette şöyle
buyurulmuştur: "Evlerde yaşayan bazı yılanlar (avamir) vardır. Bunlardan
birini görecek olursanız üç defa kovalayın! Giderse ne ala, fakat gitmezse onu
öldürün!" Burada geçen üç defa ifadesinin üç gün anlamına geldiğini
söyleyenler de olmuştur.