باب:
سهام الفرس.
51. GANİMET'TEN AT'A VERİLEN PAY
حدثنا
عبيد بن
إسماعيل، عن
أبي أسامة، عن
عبيد الله، عن
نافع، عن ابن
عمر رضي الله
عنهما: أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم جعل
للفرس سهمين
ولصاحبه سهما.
[-2863-] Abdullah İbn Ömer şöyle demiştir: "Resulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem ganimetten at için iki, sahibi için de bir pay verdi."
وقال
مالك: يسهم
للخيل،
والبراذين
منها، لقوله:
{والخيل
والبغال
والحمير
لتركبوها}
/النحل: 8/. ولا
يسهم لأكثر من
فرس.
İmam Malik şöyle demiştir: "Atlar arasında iyi veya kötü
ayırımı yapılmaksızın hepsine pay verilir. Çünkü ayette: "Atları,
katırları ve merkepleri binmeniz için ve zinet olsun diye O yarattı. O
bilmediğiniz daha neler neler yaratmaktadır" [Nahl 8] buyurulmuştur. Fakat
bir kimsenin sadece bir atına pay verilir, daha fazlası için ayrıca pay
ayrılmaz."
AÇIKLAMA: Bu konu başlığı ile
süvarinin, atı dolayısıyla ganimetten ne kadar pay hak edeceği anlatılmak
istenmiştir.
İmam Malik'in ifade ettiği "bir kimsenin sadece bir atına
pay verilir, daha fazlası için ayrıca payayrılmaz" şeklindeki görüş
alimlerin çoğunluğu tarafından kabul edilmiştir. Ancak Leys, Ebu Yusuf, Ahmed
İbn Hanbel ve İshak İbn Rahuye'ye göre iki attan daha fazlası için ganimetten
pay ayrılmaz.
Abdullah İbn Ömer'in naklettiği rivayetten anlaşıldığına göre
bir süvari ganimetten atı dolayısıyla iki ve kendisi için de bir olmak üzere
toplam üç pay almaktadır. Nitekim Nafi' de söz konusu rivayeti bu şekilde açıklamıştır.
Onun ifadesi şöyledir: "Bir kimsenin savaşta atı varsa üç pay alır. Fakat
atı yoksa sadece bir pay alır."
Bu rivayet at sahibi olmayı ve atları savaşta kullanmayı teşvik
etmektedir. Çünkü atlarda bereketvardır, cihad yoluyla Allah'ın davetinin
yücelmesi onlarla sağlanır ve düşmanlara korku salınır. Nitekim ayette:
"Düşmanlara karşı gücünüz yettiği kadar kuvvet ve cihad için bağlanıp
beslenen atlar hazırlayın! Böylece hem Allah'ın düşmanlarına hem de sizin
düşmanlarınıza korku salarsınız. "[Enfal 60] .
Bir kimse atıyla cihada katılmak üzere yola çıktığı halde henüz
savaşa başlamadan önce atı ölürse ganimetten ne kadar payalacağı konusu
tartışmalıdır. İmam Malik'e göre bu kişi atının payını da hak etmiştir. İmam
Şafii ile diğer alimler ise ata sadece savaşta bulunması kaydıyla payayrılacağı
görüşündedir. Bununla birlikte at savaş sırasında ölürse sahibi onun payını hak
eder. Atın sahibi ölecek olursa hak ettiği pay mirasçılarına intikal eder.
Atını savaş meydanına kadar getirip orada satan kimse ile ilgili
olarak Evzaı şöyle demiştir: "Bu ata payayrılır. Fakat satıcı satış
akdinden önce kazanılan ganimetten payalmayı, alıcı ise satış sözleşmesinden
sonra kazanılan ganimetten payalmayı hak eder. Sözleşmeden önce mi yoksa sonra
mı kazanıldığı belirlenemeyen ganimetler ise alıcı ile satıcı arasında
paylaştırılır." Bu konuyla ilgili olarak bazı alimler ise taraflar
aralarında sulh akdi yapıp anlaşana kadar payın bekletileceği görüşündedir.
Ebu Hanife şöyle demiştir: "Düşman ülkesine piyade olarak
giren bir kimseye sadece bir pay verilir. Düşman ülkesine girip orada bir at
satın almış olsa ve üzerinde savaşsa bile hüküm budur."
MÜSLİM RİVAYETİ VE İZAH İÇİN Buraya tıklayın