DEVAM: 13. ARAPLARDAN BİR KÖLEYE SAHİP OLMAK, ONU BİRİNE
BAĞIŞLAMAK, SATMAK, FİDYE İSTEMEK, KADIN VE ÇOCUKLARI ESİR ETMEK
حدثنا
زهير بن حرب:
حدثنا جرير،
عن عمارة بن القعقاع،
عن أبي زرعة،
عن أبي هريرة
رضي الله عنه
قال: لا أزال
أحب بني تميم.وحدثني
ابن سلام:
أخبرنا جرير
بن عبد
الحميد، عن
المغيرة، عن
الحارث، عن
أبي زرعة، عن
أبي هريرة.
وعن عمارة، عن
أبي زرعة، عن
أبي هريرة قال:
ما
زلت أحب بني
تميم منذ
ثلاث، سمعت من
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يقول
فيهم، سمعته
يقول: (هم أشد
أمتي على
الدجال). قال:
وجاءت
صدقاتهم،
فقال رسول
الله صلى الله
عليه وسلم:
(هذه صدقات
قومنا). وكانت
سبية منهم عند
عائشة فقال:
(أعتقيها فإنها
من ولد
إسماعيل).
[-2543-] Ebu Hureyre'den rivayet edilmiştir: Allah Resulü Sallallahu Aleyhi
ve Sellem'den şu üç şeyi duydum duyalı Temim-oğullarına karşı ayrı bir sevgim
oluştu. Onlar hakkında: "Onlar ümmetim içinde Deccal'e karşı en çok
direnecek olanlardır" buyurmuştu.
Yine bir gün onların zekatları gelmişti de Nebi Sallallahu Aleyhi
ve Sellem "Bunlar kavmimizin zekatlarıdır" buyurdu.
Yine onlardan bir kadın esir düşmüş ve Aişe r.anha'nın cariyesi
olmuştu da, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem "Bunu azad ediver. Çünkü 0,
İsmail soyundandır" buyurmuştu.
Tekrar: 4366
AÇIKLAMA: Bu bab başlığı,
Arapların köle yapılması konusundaki görüş ayrılığını açıklamak için böyle
belirlenmiştir. Bu konu meşhur tartışmalı konulardan biridir. Alimlerin geneli, Araplar esir edildikleri
zaman köle yapılmalarının caiz olduğu görüşündedir. Kölelik şartıyla bir cariye
ile evlendiğinde çocuğu köle olur.
Evzai, Sevr! ve Ebu Sevr ise cariyenin efendisinin çocuğun
değerini belirlemekle yükümlü olduğu ve babasının bu değeri ödemek zorunda
olduğu ve çocuğun kesinlikle köle yapılamayacağı görüşündedirler. Buhari, bunun caiz olduğu görüşünü tercih
etmiştir.
İbn Battal şöyle der: Bazı alimler bu ayetten kölenin hiçbir
mala sahip olamayacağı sonucunu çıkarmışlardır. Ancak bu kabul edilemez. Çünkü
bu, olumlu bir cümle içinde zikredilmiş bir nekire olup kapsayıcılık (umum)
anlamı taşımaz. Katade bu ifade ile sadece gayrimüslim olanların kastedildiğini
söylemiştir.
Evet, alimlerin çoğunluğu kölenin hiçbir şeye sahip olamayacağı
görüşünü benimsemişler ve İbn Ömer'den nakledilen ve daha önce "İçki
içme" ve diğer bölümlerde zikrettiğimiz hadisi delil getirmişlerdir. Bir
grup alim ise "köle mal sahibi olabilir" demiştir. Bu görüş, Hz.
Ömer'den ve diğer bazı alimlerden nakledilmiştir.
İmam Malik'in konuyla ilgili görüşü net değildir: Bir yerde
"Bir kimse, mal sahibi olan kölesini sattığında sözleşmede özel bir şart
bulunmadığı sürece bu mal satana ait olur" derken, bir başka yerde ise,
"Kişi, mal sahibi olan kölesini az at ettiğinde, sözleşmede özel bir şart
bulunmadığı sürece mal köleye ait olur" demiştir. Kölenin satılması
hususunda İmam Malik'in delili Nafi'in rivayer ettiği hadistir. Bu hadisin
konuyla ilgili ifadesi açıktır.
"Hz. Nebi Cüveyriye'ye o gün sahip olmuştu": Cüveyriye'nin
babası kabilesinin reisiydi. Daha sonra o da Müslüman olmuştur.
Müslim bu hadisi İbn Avn'dan başka bir rivayet zinciri ile
nakletmiş ve böylece Nafi'in savaştan önce İslam'a davet etme emrinin nesh
edildiği sonucunu bu hadisten çıkarttığı belirtilmiştir. Cihad bölümünde,
"Savaşmadan Önce İslam'a Davet" konusunda bu husus incelenecektir. (bkz. 2938. hadis) Ebu Said hadisi
ise Nikah bölümünde ayrıntılı olarak değerlendirilecektir.(bkz.5210. hadis)
Ebu Hureyre hadisinin (başka bir rivayetinde) geçen Hz. Nebi'in
Hz. Aişe'ye "Onu satın al da azat et" buyruğu alimler çoğunluğunun
"Araplara sahip olmanın geçerli olduğu" görüşlerinin delilidir. Ancak
en güzeli, köle yapılan Arapların azat edilmesidir. Bundan dolayı Hz. Ömer
"Kişinin amcaoğluna ve amcakızına sahip olması ayıptır" demiştir. İbn
Battal bunu Mühelleb'den nakleder.
İbnü'l-Müneyyir ise bu hususta şunları kaydeder: Bu konuda bir
ayırım yapılması gerekir. Örneğin Arap olan kişi, Hz. Fatıma'nın çocuklarından
olup, bir cariye ile çocuğunun köle olması şartıyla evlenmiş ise bu çocuğun
köle yapılmasını doğru bulmayız.
Bu hadiste Temim oğullarının açık bir üstünlüğünü de görüyoruz.
İslam öncesi dönemde ve İslam'ın ilk yıllarında Temim oğulları içinde eşraftan
bazı kimseler bulunuyordu. Ayrıca bu hadiste ahir zamanda gerçekleşecek bazı
durumlar da haber verilmektedir.