باب: صوم
الصبيان.
47- Çocukların Oruç Tutması
-وقال
عمر رضي الله
عنه لنشوان في
رمضان: ويلك،
وصبياننا
صيام، فضربه
Ömer r.a.
Ramazan'da sarhoş gezen bir adam'a "Sana yazıklar olsun. Çocuklarımız bile
oruçlu" demiştir, sonra da ona vurmuştur.
حدثنا
مسدد: حدثنا
بشر بن
المفضل: حدثنا
خالد بن
ذكوان، عن
الربيع بنت
معوذ قالت: أرسل
النبي صلى
الله عليه
وسلم غداة
عاشوراء إلى
قرى الأنصار:
(من أصبح
مفطرا فليتم
بقية يومه،
ومن أصبح
صائما فليصم).
قالت: فكنا
نصومه بعد،
ونصوم
صبياننا،
ونجعل لهم
اللعبة من العهن،
فإذا بكى
أحدهم على
الطعام
أعطيناه ذاك
حتى يكون عند
الإفطار.
[-1960-] Rübeyyi' binti Muavviz r.a. şöyle demiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi
ve Sellem aşure gününün sabahı ensarın oturduğu köylere şu haberi gönderdi:
"Oruçsuz olarak sabahlayan günün geri kalan kısmını (bir şey yiyip
içmeksizin) tamamlasın. Oruçlu olarak sabahlayan ise orucunu tutsun".
Rübeyyi' şöyle dedi: Bundan sonraki zamanlarda biz o günü oruçlu
geçirir, çocuklarımıza da oruç tuttururduk. Onlara (açlığı unutturmak için)
yünden oyuncaklar yapardık. Onlardan biri açlıktan ağladığında kendisine
oyuncağı verir, böylece iftara kadar onları oyalardık.
AÇIKLAMA: Bu konuda
çocukların orucunun meşru olup olmadığı ele alınmaktadır. Çoğunluk orucun,
ergenlik çağına ulaşmamış çocuklara farz olmadığı görüşünü benimsemiştir.
Seleften, aralarında İbn Sirin ve ez-Zührî'nin de bulunduğu bir grup ile İmam
Şafiî çocukların oruç tutmasını müstehap görerek şöyle demişlerdir: "Oruç
tutmaya güç yetirmeleri halinde onları oruca alıştırmak için kendilerine oruç
tutmaları emredilir".
Çocuklardan Kaç Yaşında Oruç Tutmaları İstenir?
Şafiî mezhebine mensup alimler bunun için namazda olduğu gibi
yedi ve on yaş sınırını belirlemişlerdir.
İshak ise on iki yaşı sınır olarak belirlerken, bir rivayete
göre de Ahmed İbn Hanbel on yaşı sınır olarak belirlemiştir.
el-Evzaî ise şöyle demiştir: "Çocuk zayıf düşmeksizin
(zorlanmaksızm) üç gün ardı ardına oruç tutabiliyorsa oruç tutmakla yükümlü
tutulur."
Birinci görüş çoğunluğun görüşüdür. Malikîlerdeki meşhur görüşe
göre çocukların oruç tutması meşru değildir. Buharı onların bu görüşünü
eleştirmek amacıyla konu başlığında Hz. Ömer'in sözüne yer vererek onlara
nazire yapmıştır. Çünkü onların hadislere karşı çıkarken en önemli dayanakları
bu hadislere aykırı olarak sabit olan "Medine halkının uygulamasıdır. Hz.
Ömer'in dini hükümleri araştırma konusundaki ciddiyeti ve sahabenin çoğunun o
dönemde hayatta olması sebebiyle Hz. Ömer dönemindeki uygulamadan daha güçlü
bir uygulama esas alınamaz. Bununla birlikte Hz. Ömer Ramazanda oruç tutmayan
kişiyi azarlamak maksadıyla "Çocuklarımız bile oruç tutarken sen nasıl
oruç tutmazsın" demiştir.