باب: إذا
أهدى للمحرم
حمارا وحشيا
حيا لم يقبل.
6- İhramlı Kişiye, Hayatta Olan Vahşî Bir Eşek Hediye
Edildiğinde Kabul Etmemesi
حدثنا
عبد الله بن
يوسف: أخبرنا
مالك، عن ابن شهاب،
عن عبيد الله
بن عبد الله
بن عتبة بن
مسعود، عن عبد
الله بن عباس،
عن الصعب بن
جثامة الليثي: أنه
أهدى لرسول
الله صلى الله
عليه وسلم
حمارا وحشيا،
وهو بالأبواء
أو بودان،
فرده عليه، فلما
رأى ما في
وجهه قال: (إنا
لم نرده عليك
إلا أنا حرم).
[-1825-] Sa'b İbn Cessame el-Leysî, Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem
Ebva'da iken kendisine vahşî bir eşek/zebra hediye etti. Nebi Sallallahu Aleyhi
ve Sellem bunu geri verdi. Sa'b'ın yüzündeki hoşnutsuzluğu sezince ona şöyle
buyurdu: "Biz yalnızca ihramlı olduğumuz için bunu sana geri verdik".
Tekrar: 2596, 2573
AÇIKLAMA: İhramlı Kişinin
Avdan Yemesi Konusunda Görüşler
[1. Mutlak olarak haramdır]
İhramlı olan kişinin av hayvanından yemesini mutlak olarak haram
görenler bu hadisi delil getirmişlerdir. Çünkü Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem
gerekçe olarak ihramlı olmasını zikretmekle yetinmiştir. Bu, yasaklığın tek
sebebinin bu olduğunu gösterir. Hz. Ali, İbn Ömer, Leys, Sevrî ve İshak,
yukarıdaki hadis sebebiyle bu görüşü tercih etmişlerdir. Ayrıca Ebu Davud ve
diğer imamların Hz. Ali'den rivayet ettiği şu hadis de buna delil
gösterilmiştir: Hz. Ali şöyle sordu "Biliyor musunuz ki bir adam
Resulullah'a s.a.v. ihramlı iken bir zebra hediye etti de o bunu yemekten
kaçındı?", oradakiler "evet" dediler.
Ancak ilk olarak anlaşılan bu anlam şu hadislerle çelişmektedir:
a- Müslim'in Talha'dan rivayet ettiği şu hadis: Talha'ya,
ihramlı iken kuş eti hediye edildi. O yemekten geri durdu ve "Resulullah
s.a.v. ile birlikte iken yemiştik" dedi.
b- Bu konuda zikredilen Ebu Katade hadisi, c- Umeyr İbn Seleme'den rivayet edilen şu
hadis: Behzî, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem ihramlı iken ona bir ceylan
hediye etti. Hz. Nebi, Hz. Ebu Bekir'e bunu yol arkadaşları arasında taksim
etmesini emretti". Bu hadisi Malik, Sünen sahipleri rivayet etmişler, İbn
Huzeyme ve diğer bazıları da sahih olduğunu söylemiştir.
[2. Mutlak olarak caizdir]
Kufeliler (Hanefîler) ve seleften bir grup bunun mutlak olarak caiz
olduğunu söylemişlerdir.
[3. Bazı şartlarda caizdir]
Alimlerin çoğunluğu ihtilaflı olan bu konuyu şu şekilde
uzlaştırmışlardır: "İhramlıya hediye edilen avın kabul edilebileceğine
dair hadisler ihramsız olan kişinin kendisi için avlayıp daha sonra ihramlıya
hediye ettiği av ile ilgilidir. Bunun reddedildiğine dair hadisler ise ihramsız
kişinin ihramlı için avladığı hayvan ile ilgilidir". Bu görüşte olanlar
şöyle demişlerdir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in Sa'b adlı sahabî'nin
hediyesini kabul etmeyişi ve ihramlı olduğunu söylemesinin sebebi şudur: Bir av,
kişi için yapıldığında onun ondan yemesi haram olmaz. Ancak ihramlıya haram
olur. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu sözü ile aslî haramlık sebebini
zikretmiş, bunun dışındakiler! zikretmemiştir. Bu, başka sebebin olmadığını
göstermez. Diğer hadislerde bu açıklanmıştır.
Bu hadis bir sebebe bağlı olarak hediyeyi reddetmenin caiz
olduğunu gösterir.
Buhari bu hadisi başka bir yerde "Bir sebebe bağlı olarak
hediyeyi reddetmek' başlığı altında yer vermiştir.
Yine bu hadiste, hediye veren kimsenin gönlünü hoş tutmak için
hediyeyi reddetme sebebini açıklama vardır.
Hibe ancak hibe edilenin kabul etmesi ile onun mülküne girer.