باب:
ما يقع من
النجاسات في
السمن والماء.
67. KATI YAĞ VE SU’YA DÜŞEN NECASETLER
-وقال الزهري:
لا بأس
بالماء، ما لم
يغيره طعم أو
ريح أو لون.
وقال حماد: لا
بأس بريش
الميتة. وقال
الزهري: في
عظام الموتى،
نحو الفيل
وغيره: أدركت
ناسا من سلف
العلماء،
يمتشطون بها،
ويدهنون
فيها، ولا
يرون به بأسا.
وقال ابن
سيرين
وإبراهيم: ولا
بأس بتجارة
العاج.
Zührî şöyle demiştir: "Suyun tadı veya kokusu ya da rengi
değişmedikçe içine necasetin düşmesi bir sakınca doğurmaz." Hammâd şöyle demiştir: "Ölü hayvanın
tüylerinin suya düşmesinin bir sakıncası yoktur." Zührî -fil vb. eti
yenmeyen- ölü hayvanların kemikleri hakkında şöyle demiştir: "Selef
âlimlerinden bir gruba yetiştim ki onlar bununla saçlarını tarar, yağlanır ve
bunda bir sakınca görmezlerdi." İbn Sîrîn ve ibrahim en-Nahaî şöyle
demiştir: "Fil dişi ticaretinde bir sakınca yoktur."
AÇIKLAMA: Yağ veya suya düşen
necasetler suyu necis mi kılar, yoksa su değişime uğramadıkça necis olmaz mı?
Bu başlık altında bu konu ele alınmaktadır. Buhârî'nin bu konuda rivayet ettiği
eser (sahabe ve tâbiun sözleri) ile hadislerin toplamından anlaşılan budur.
"Suda bir sakınca yoktur" yani her halükarda onu
kullanmakta bir sakınca yoktur, içine düşen necaset suyun tadını, kokusunu veya
rengini değiştirmedikçe suyun temiz olduğuna hükmedilir. Zührî'nin bu görüşünü
âlimlerden bir grup kabul etmiştir. Ölen
hayvan, eti yenen bir hayvan olsun ya da olmasın, tüylerinin suya düşmesi suyu
necis kılmaz. Selef âlimlerinin eti
yenmeyen hayvanların kemikleri ile yağlanmaları, onların bunu temiz kabul
ettiğini gösterir.
Abdürrezzak İbn Sîrîn'in sözü senedi ile birlikte şu lafızla
rivayet edilmiştir: "O, fildişi ticaretinde bir sakınca görmezdi".
Bu, İbn Sîrîn'in fildişini temiz kabul ettiğini gösterir. Çünkü meşhur
zeytinyağı İle ilgili kıssanın da gösterdiği gibi necis olan ve temizlenmesi
mümkün olmayan bir şeyin satımı caiz değildir.
حدثنا
إسماعيل قال:
حدثني مالك،
عن ابن شهاب، عن
عبيد الله بن
عبد الله، عن
ابن عباس، عن
ميمونة: أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم سئل عن
فأرة سقطت في
سمن، فقال:
(ألقوها وما
حولها
فاطرحوه،
وكلوا سمنكم).
[-235-] Meymune'nin rivayet ettiğine göre, Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem)'e katı yağ içine fare'nin düşmesi soruldu. Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu: "Fareyi ve etrafındaki yağı atın. (Geriye kalan)
yağınızı yiyin.
Tekrar: 236, 5538, 5539, 5540.
AÇIKLAMA: Nesai yukarıdaki
hadise ek olarak, Abdurrahman İbn Mehdî'nin Mâlik aracılığı ile rivayet ettiği
"katı yağa" ifadesini koymuştur.
Buhari zebaih (Kesilen Hayvanlar) bölümünde bu hadisi, İbn
Uyeyne'nin îbn Şihab'dan rivayet ettiği "(içine fare düşen ve farenin
öldüğü) yağ hakkında soruldu11 ifadesi ile rivayet etmiştir.
حدثنا
علي بن عبد
الله قال:
حدثنا معن
قال: حدثنا مالك،
عن ابن سهاب،
عن عبيد الله
بن عبد الله بن
عتبة بن
مسعود، عن ابن
عباس، عن
ميمونة:
أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم سئل عن
فأرة سقطت في
سمن، فقال:
(خذوها وما
حولها
فاطرحوه).
قال
معن: حدثنا
مالك ما لا
أحصيه، يقول:
عن ابن عباس،
عن ميمونة.
[-236-] Meymune'nin rivayet ettiğine göre, Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'e katı yağ içine düşen fare hakkında soruldu, O şöyle buyurdu:
"Fareyi ve etrafındaki yağı alarak atın."
Önemli Bilgi
Âlimlerin çoğunluğu, katı yağ ile sıvı yağın birbirinden
ayrıldığını gösteren Ma'mer rivayetini esas almışlardır. İbn Abdiiber, katı
yağa ölü hayvan düştüğünde, hayvanın başka herhangi bir parçasının yağın diğer
bölümlerine bulaşmadığı kesin olarak bilindiğinde bu hayvanın ve etrafındaki
yağın atılmasının yeterli olacağı konusunda âlimler arasında ittifak
bulunduğunu nakletmiştir. Sıvı yağ konusunda ise ihtilaf edilmiştir. Çoğunluk
necasetin yağa temas etmesiyle yağın tümünün necis olacağını kabul etmiştir.
İçlerinde Zührî ve Evzâî'nin bulunduğu bir grup âlim ise buna muhalif görüş
belirtmişlerdir. Bunun izahı Kesilecek Hayvanlar bölümünde gelecektir. Yine
orada necis olan veya sonradan necis hale gelen yağdan yararlanma konusu da ele
alınacaktır.
İbnü'l-Münzir şöyle demiştir: Yağ ile ilgili hadisin, konu başında
verilen sahabe ve tabiin görüşleri İle ilgisi şudur: Buhârî, bir şeyin necis
hale gelmesinde o şeyin niteliklerinin değişmesinin dikkate alınacağını kabul
etmiştir. Ölen hayvanın tüyü, hayvanın ölümle değişmesi durumunda
değişmemektedir, kemiği de böyledir. Ölü hayvanın düştüğü yerden uzaktaki katı
yağın niteliği değişmediğinde de hüküm böyledir. Bundan şu sonuç çıkar: Suya
necaset karışsa, bu necaset suyun niteliğini değiştirmediğinde su necis olmaz.