باب:
وضوء الرجل مع
امرأته، وفضل
وضوء المرأة.
43. Kişinin Hanımı İle Birlikte Abdest Alması
-وتوضأ
عمر بالحميم،
ومن بيت
نصرانية.
Kadının abdest aldıktan sonra kapta artan suyu ile abdest almak.
Hz. Ömer bir hıristiyan kadının evinde, kaynatılmış sudan abdest aldı.
حدثنا
عبد الله بن
يوسف قال:
أخبرنا مالك،
عن نافع، عن
عبد الله بن
عمر أنه قال:
كان
الرجال
والنساء
يتوضؤون في
زمان رسول الله
صلى الله عليه
وسلم جميعا.
[-193-] Abdullah İbn Ömer radiyallahu anh şöyle demiştir: "Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve sellem) zamanında erkekler ve kadınlar birlikte abdest
alırlardı."
AÇIKLAMA: Karı-Kocanın
Birbirinin Kaptaki Artık Sularıyla Abdest Almaları: Hz. Ömer ile ilgili
rivayetin konu başlığı ile alakası şudur: Çoğunlukla kişinin hanımı yaptığı
işte kendisine tâbîdir. Buhari, erkeğin artığı ile kadının abdest almasını
yasaklayanların görüşünü reddetmek gerektiğine işaret etmektedir. Çünkü Hz.
Ömer'in hanımının onun artığından abdest alması veya birlikte abdest almaları
kuvvetle muhtemeldir. Bu sebeple bu olay "kişinin hanımı ile birlikte
(aynı kaptan) abdest alması" başlığına uymaktadır.
Kaynatılmış su ile abdest almanın caiz olduğu konusunda âlimler
ittifak etmişlerdir, yalnızca Mücâhid'den bunun caiz olmadığı görüşü
nakledilmiştir.
Ehl-i Kitabın
ve Müşriğin Suyu ile Abdest Almak
Bu hadis, ehl-i kitabın sularını, bunların nasıl olduğunu
soruşturmaksızin kullanmanın caiz olduğunu gösterir. Şafiî el-Ümm'de şöyle demiştir:
Kişi İçine necaset düştüğünü kesin olarak bilmediği sürece, müşrik bir kimsenin
suyundan veya kabındaki artan sudan abdest alabilir.
İbnü'l-Münzİr şöyle demiştir: Cünüp olan kadının kaptaki artık
suyunu kullanmanın mekruh olduğunu yalnızca İbrahim en-Nehaî söylemiştir.
Hadis, az miktardaki suya avucunu daldırmanın suyu
"kullanılmış su" hükmüne sokmadığını göstermektedir. Çünkü Şafiî'nin
el-Ümm'de birkaç yerde belirttiği üzere sahabe döneminde kaplar küçüktü.
Hadis, zımmî olan kadının temiz olduğunu, onun temizlik İçin
kullandığı ve içtiği suyun kalan kısmının temiz olduğunu göstermektedir. Çünkü
onlarla evlenmek caizdir, ayrıca hadiste müslüman olan kadın ile olmayan kadın
arasında da ayrım yapılmamıştır.
Birlikte abdest alırlar" sözünden ilk anda suyu aynı anda
aldıkları anlaşılmaktadır.
İbnü't-Tîn bir gruptan bunun anlamının şu olduğunu nakletmiştir:
Erkekler ve kadınların tümü tek bir yerden abdest alıyorlardı. Erkekler ayrı
olarak, kadınlar da ayrı olarak abdest alıyorlardı. "Tek bir kaptan"
şeklindeki fazlalık reddedilir. Çünkü bunu söyleyen kişi erkekler ve yabancı
kadınların bir yerde toplanmasını uzak bir ihtimal olarak görmüştür.
İbnü't-Tîn buna Sahnûn'dan naklettiği şu görüşle cevap vermiştir: Bunun anlamı
erkekler abdest alıp giderler, sonra kadınlar gelip abdest alırlardı. Bu
"hep birlikte" sözünden ilk anda anlaşılan anlama aykırıdır. İbn
Huzeyme'nin Sahihinde İbn Ömer'den yapılan şu rivayette tek bir kaptan abdest
aldıkları açık olarak ifade edilmiştir: İbn Ömer Hz. Peygamber ve ashabını
kadınlarla birlikte hep beraber bir kaptan abdest alırken gördüğünü
söylemiştir.
Buna cevap olarak söylenebilecek en evla görüş şudur: Örtü
âyetinin indirilmesinden önce erkekler ve kadınların abdest almak için bir
araya gelmiş olmalarını engelleyecek bir durum yoktur. Örtü âyetinin
indirilmesinden sonra ise kadınlar yalnızca kocaları ve mahremleri ile bir
arada abdest almışlardır.
Nevevî de kadının, kocasının abdestinden artan su ile abdest
alabileceği konusunda ittifak bulunduğunu, aksi konuda ise ittifak olmadığını
nakletmiştir. Bu da tartışmalıdır. Tahavî bu konuda da ihtilaf bulunduğunu
ortaya koymuştur. İbn Ömer, eş-Şa’bi ve Evzâî'nin, kadının adetli olması
durumunda bunu caiz görmedikleri sabittir. Aksine gelince sahabî Abdullah İbn
Sercis, Saîd İbnü'l-Müseyyeb, Hasan-ı Basrî'den kadının abdestinden artan su
ile abdest almayı caiz görmedikleri sahih olarak nakledilmiştir. Ahmed İbn
Hanbel ve İshak da bu görüştedir. Ancak bu iki âlim bu hükmü kadınların yalnız
bulunması ile sınırlandırmışlardır. Çünkü konu ile İlgili hadisler erkekler ve
kadınların bir arada bulunması halinde birbirinin artığı ile abdest
alabileceğini açık olarak ifade etmektedir.
Kişinin abdestinden artan su ile abdest almayı yasaklayan
hadisler, kişinin abdest organlarından damlayan suyla abdest almaya, caiz gören
hadisler de kapta kalan su ile abdest almaya yorulur. Hattâbî de iki grup
hadisi bu şekilde birleştirmiştir. Yahut da delilleri bir araya toplayabilmek
için yasağın tenzih ifade ettiği söylenir.