باب:
قول النبي صلى
الله عليه
وسلم: اللهم
علمه الكتاب
17. Nebi s.a.v.in Allah'ım Ona Kitabı Öğret ! Sözü:
حدثنا
أبو معمر قال:
حدثنا عبد
الوارث قال:
حدثنا خالد،
عن عكرمة، عن
ابن عباس قال: ضمني
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم وقال:
(اللهم علمه الكتاب).
[-75-] İbn Abbas r.a. şöyle demiştir: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
beni kendisine doğru çekerek "Allah'ım ona kitabı öğret" dedi.
Tekrar: 143, 3756, 7270.
AÇIKLAMA: Buhârî, İbn
Abbas'ın fazileti ile İlgili bölümde Müsedded ve Abdülvâris aracılığıyla İbn
Abbas'ın "Beni göğsüne bastırdı" demiştir. İbn Abbas o sırada mümeyyiz
bir çocuktu. Bu hadis, kişinin yakınlarından olan çocuğu şefkat sebebiyle
bağrına basmasının caiz olduğunu gösterir.
Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in duasındaki "kitap" sözcüğünden
kasıt Kur'an'dır. Çünkü din terminolojisinde kitap denilince bu anlaşılır.
Duadaki "öğretmek" sözcüğünden kasıt, ezberlemek ve
anlamaktan daha öte bir anlam taşır. el-Beğavî Mu'cemu's-Sahabe adlı kitabında
Zeyd b. Eslem'in İbn Ömer'den şu rivayetine yer vermiştir: Ömer İbn Abbas'ı
çağırır ve onu yanında bulundururdu. Onun hakkında "Ben Nebi
s.a.v.'in bir gün sana dua ettiğini ve
başını okşayarak "Allah'ım onu dinde bilimlerde derin bilgi sahibi kıl ve
ona tevili öğret" dediğini duydum.
İbn Abbas'ın tefsir ve fıkıh konusunda bilinen durumu sebebiyle
Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem)’in bu duasının kabul edildiği anlaşılmaktadır.
Hikmet
Hadis yorumcuları diğer bir rivayette gelen "Ona hikmeti
öğret" sözündeki hikmetin ne anlama geldiği konusunda farklı görüşler
belirtmişlerdir. Bu konuda şunlar söylenmiştir: Bu (hikmet), Kur'an'dır. Kur'an
ile amel etmektir. Sünnettir. Sözde isabet etmektir. Haşyettir (Allah
korkusudur). Allah'ın (hükümlerini) anlamaktır. Akıldır. Aklın sahih olduğuna
şahitlik ettiği şeydir. İlham ile vesvesenin ayırt edilmesini sağlayan bir
nurdur. Bir konuda doğru ve hızlı cevap vermektir.
Bu görüşlerin bir kısmını tefsirciler "Biz Lokman’a hikmeti
verdik [Lokman 12] âyetinin tefsirinde zikretmişlerdir.
İbn Abbas hadisinde geçen hikmet kavramından kasdedilen anlama
bunlar içinde en yakın olan Kur'an konusunda anlayış sahibi olmaktır. Bu konuda
daha fazla bilgi Menâkıb bölümünde gelecektir.