|
MECMAU ZEVAİD |
KÖLE AZADI |
ANA SAYFA
Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Kitabet Hakkında
7278. Selman anlatıyor:
Ailem (kölesi olduğum kişiler), onlara beşyüz fidan dikmem şartıyla, benimle
kitabet anlaşması yaptı. Fidanlar tutunca hür olacaktım. Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'e gelip bunu ona anlattım. Şöyle buyurdu: "Fidanları dik
ve onlara şartını koş, fidanları dikeceğin zaman beni çağır."
Selman der ki: Şart
koşunca bunu Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e bildirdim. Geldi ve
eliyle fidanları dikmeye başladı. Sadece birini ben kendi elimle diktim. Biri
hariç hepsi tuttu.
*Hadisi Ahmed rivayet etmiş olup, ravilerden Ali b. Zeyd
zayıftır. Hadisi hasendir.
Geri kalan ravileri, Sahih'in
ravileridir. Selman'ın menkıbeleri bölümünde ve diğer bölümlerde bu hadisin
uzun versiyonları vardır.
7279. Berire anlatıyor:
Benim sebebimle üç sünnet (dini hüküm) belirlenmiştir: Şöyle ki bana et
tasadduk edildi. Ben de eti Aişe'ye hediye ettim. Aişe de Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem), eve girinceye kadar eti bıraktı. Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Bu et de nedir?'' diye sorunca, Aişe
"Berire'ye tasadduk edilen ettir, o da bize hediye etti'' demesi üzerine,
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Bu et, Berire'ye sadaka, bize
ise hediyedir" buyurdu.
Aişe benimle dokuz ukiye
üzerine kitabet anlaşması yaptı. Aişe şöyle dedi: "Dilerlerse onlara
(sahiplerine) bunu bir defada öderim." Ben dedim ki: "Vela hakkının
kendilerinden kalması koşuluyla olur dediler.'' Bunun üzerine Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "(Kendi) şartını koş,
şartından vazgeçme, çünkü vela hakkı azat eden kişinindir. ''
Berire dedi ki: "Ben
azat edildim ve (kocamla evli kalıp kalmamakta) muhayyerlik hakkım oldu."
*Hadisi Taberani rivayet etmiş olup, ravileri güvenilir
kimselerdir.
7280. İbn Abbas
anlatıyor: Hz. Aişe, azat etmek için Ensar'dan olan Berıre'yi satın aldı.
Berire'nin sahipleri, Berire'nin vela hakkını almayı şart koştular. Aişe de
onlara bu şartı koştu. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), gelince bunu
ona haber verdi. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), bunun üzerine:
"Vela hakkı azat edenindiril buyurarak minbere çıkıp şöyle devam etti:
"Bazı topluluklara ne oluyor ki, Allah'ın Kitab'ında olmayan şartları
koşuyorlar. Allah'ın Kitab'ında olmayan şartlar, Allah'ın Kitab'ının
reddedilmiştir."
Berire'nin bir kocası
vardı. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), onu muhayyer bıraktı. Dilerse
önceden olduğu gibi kocasıyla beraber kalacak; dilerse de ondan ayrılacaktı.
Berire, kocasından ayrılmayı tercih etti.
Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem), bir odaya girdi ve orada koyun ayağı gördü. Aişe'ye "Şu
eti bize pişirsen olmaz mı?" diye sordu. Aişe:
"Bu, Berire'ye
sadaka olarak verilen ettir. O da bize hediye etti" diye cevap verince,
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Bu eti pişir;
zira et, onun için sadaka; bizim içinse hediyedir."
*Ben derim ki: Sahih'te ve başka kitaplarda bu hadisin bir
bölümü mevcuttur.
Hadisi Taberani rivayet
etmiş olup, ravilerden Temım b. el-Muntasır'den bir çok ravi rivayette
bulunmuş, hiç kimse tenkit etmemiştir. Geri kalan ravileri, Sahih'in
ravileridir.
7281. İbn Abbas
anlatıyor: Berire'nin kocası Muğıs adında zenci bir köleydi. Onu (karısından
ayrıldıktan sonra bunun üzüntüsüyle) Medine sokaklarında ağlarken görürdüm.
Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem), Berire ile ilgili şu dört şeyle hüküm verdi. Berire'nin
efendileri vela hakkını şart koştular. Bunun üzerine Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): "Vela hakkı azat edenindir" hükmünü verdi.
Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem), Berire'yi (az at edildikten sonra eski kocası ile evli kalıp
kalmamada) serbest bıraktı. O da kendisini tercih etti (kocasını bıraktı).
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), ona iddet beklemesini emretti.
Berıre'ye bir sadaka
verildi; o da bunu Aişe'ye hediye etti. Aişe Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'e bunu sorunca: "Bu, onun için sadaka, bizim için hediyedir"
buyurdu.
*Ben derim ki: Hadisi Ebu Davud kısa metniyle rivayet
etmiştir.
Hadisi Taberani rivayet
etmiş olup, ravileri Sahih'in ravileridir.
7282. Süddi, babasından
bildiriyor: Zeyneb binti Kays b. Mahreme on bin dirheme benimle mükatebe
anlaşması yaptı. (Ödenmesi gereken) son bini bana bırakarak (almayarak) on bin
dirhemi tamamladı. Zeyneb, iki kıbleye doğru Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) ile beraber namaz kılanlardandır.
*Hadisi Taberani rivayet etmiş olup, ravilerden Hasan b. Amr
b. Muhammed el-Ankazi zayıftır.
*****************
Köledeki Hissesini Azat
Eden Hakkında
******************
7283. İsmail b. Ümeyye,
babası kanalıyla dedesinden bildiriyor: Onların Tahman veya Zekvan isminde bir
köleleri vardı. Dedesi kölenin yarısını azat edince, köle Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e geldi. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
ona şöyle buyurdu: "Azat edildiğin hissende azat edilir, köle edilen
hissende ise köle olarak kalırsın. "
Bunun üzerine bu köle,
ölünceye kadar efendisine hizmet etti.
*Hadisi Ahmed rivayet etmiş olup, hadis mürsel bir hadistir.
Ravileri güvenilir kimselerdir.
7284. Alkame b: Abdillah
el-Müzeni, babası (Abdullah b. Sinan elMüzeni)'den bildirdiğine göre Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Kişi, kölesinden dilediği
kadarını azat edebilir. Dilerse üçte birini, dilerse dörtte birini azat
eder."
*Hadisi Taberani, el-Mu'cemu'l-kebir'de ve şu lafızia
el-Mu'cemu'l-evsat'ta rivayet etmiştir: "Dilerse beşte birini azat
edebilir. Kendisi ile Allah arasında bir sıkıştırma olmaz. "Ravilerden
Muhammed b. Fada zayıftır.
7285. Cabir b.
Abdillah'tan rivayet edildiğine göre bir köle, on kişi arasında ortaktı. Dokuzu
kendi hisselerini azat ederken, onuncusu azat etmeyi kabul etmeyip: "Ya
Resulallah! O benim payımdır" dedi. Bunun üzerine Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Senin payın ondadır."
*Hadisi Taberani, el-Mu'cemu'l-evsat'ta rivayet etmiş olup,
ravilerden Adiy b. el-Fadl metruk biridir.
7286. Muhammed b. Amr b.
Said'den rivayet edildiğine göre bir köle, on kişi arasında ortaktı. Biri hariç
hepsi kölesindeki hissesini azad ettiler. Köleye yardımcı olmak için Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem), aracılık yapmak üzere adamın yanına gitti. Köle
konusunda adamla konuştu o Bunun üzerine adam kendi payım Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e hibe etti. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) de onu azat etti. Köle şöyle derdi: "Ben, Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in azatlısıyım.''
Bu kişinin ismi, Rafi'
Ebu'l-Behiy idi.
*Hadisi Taberani rivayet etmiştir. Senedinde geçen Muhammed
b. Amr'ı tanımıyorum. Geri kalan ravileri, Sahih'in ravileridir.
7287. Semure'den rivayet
edildiğine göre Hüzeyl kabilesinden bir adam, bir köledeki hissesini azat etti.
Bunun üzerine Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Bu
kölenin tamamı hürdür. Allah'ın hiçbir ortağı yoktur."
*Hadisi Ahmed rivayet etmiştir. Ravileri Sahih'in
ravileridir.
7288. Said b.
el-Müseyyeb bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ashabından
olan otuz kişiden, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in buyurduğu şu
hadisi ezberledik: "Her kim, bir köledeki hisseyi azat ederse, onlara
(ortaklara) kölenin geri kalanını öder."
*Hadisi Ahmed rivayet etmiş olup, ravilerden Haccac b. Ertat
güvenilir biridir ama tedlis yapmaktadır. Geri kalan ravileri, Sahih'in
ravileridir.
7289. İbn Abbas'ın
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur:
"Her kim, bir köledeki hisseyi azat ederse, onlara kendi malından
paylarını öder. "
*Hadisi Bezzar, ibrahım b. İsmail b. Yahya kanalıyla
babasından rivayet etmiştir. ikisi de zayıftır.
7290. Cabir b.
Abdillah'ın bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurmuştur: "Her kim, bir köledeki hissesini azat ederse, geri kalanını
azat etmek o kişinin üzerine gerekli olur. Eğer adamın malı yoksa, ücretini
temin etmesi için kölesinden çalışıp kazanmasını ister."
*Hadisi Taberani, el-Mu'cemu'l-evsat'ta rivayet etmiş olup,
ravilerden Muhammed b. ishak el-Mervezi zayıftır.
7291. Hz. Aişe'nin
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur:
"Bir köle, ortaklar arasında müşterek olduğunda, içlerinden biri kendi
hissesini azat ederse, bu adam üzerine köleye en yüksek değer üzerinden kıymet
biçilir. Adam bu ücreti öder ve köle azat edilir. "
*Hadisi Taberani, el-Mu'cemu'l-evsat'ta rivayet etmiş olup,
ravilerden Müsenna b. es-Sabbah zayıftır. Güvenilir kabul edenler de vardır.
7292. Ubade'nin
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:
"Her kim, bir köledeki hisseyi azat ederse, o kişi kölenin geri kalan
hisselerini ödeyecektir."
7293. Başka bir
rivayette şöyle geçmiştir: "Eğer o kişinin malı varsa, onun için kölenin
geri kalanı azat etmesi gerekir. "
*Hadisi Taberani rivayet etmiş olup, ravilerden ishak b.
Yahya, Ubade'ye yetişememiştir.
7294. Abdullah b. Mes'ud
diyor ki: Cüheyne kabilesinden olan iki adamın ortak oldukları bir köleleri
vardı. Biri kendi hissesini azat etti. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem), adamın yanına geldi ve kölenin geri kalan hissesini, azat eden kişiye
ödettirdi. Bu adamın yüzü koyunluk sürüsü vardı. Onları sattı ve parasını
ortağına verdi.
*Hadisi Taberani rivayet etmiş olup, ravilerden Hasan b.
Umare zayıftır.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: