|
MECMAU ZEVAİD |
BUYU (TİCARET) |
ANA SAYFA
Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Bir Satış Akdinde Iki
Satış Yapma ve Alışverişte Şart Koşmak
6382. Abdurrahman b.
Abdillah'ın babasından (yani İbn Mes'ud'dan) bildirdiğine göre Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem), bir satış akdi içinde iki satış yapmayı
yasaklamıştır.
Simak der ki: Kişi bir
şey satar ve şöyle derdi: "Bunu şu kadar vade ile şu kadara (örneğin
2000'e)" ve "Şu kadar nakitle şu kadara (örneğin 1000'e)"
(sattım. Bunlardan isteğini seç)
*Hadisi Bezzar ve Ahmed rivayet etmiştir.
6383. Taberani,
el-Mu'cemu'l-evsat'ta şu ibare ile rivayet etmiştir: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Bir satış akdinde iki satış yapmak helal
değildir."
6384. Bu hadis,
Taberani'nin el-Mu'cemu'l-kebır'deki rivayetinde şu ibare ile geçmektedir: İbn
Mes'ud der ki: "İki satış akdiyle yapılan alışveriş, faizdir."
*Bu hadis mevkutur.
Hadisi Bezzar da aynı
şekilde rivayet etmiş ve şu ibareleri eklemiştir: "Ayrıca Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem), bize abdesti uzuvlarını tam olarak yıkamamızı emretti."
Ahmed'in ravileri güvenilir kişilerdir.
6385. İbn Ömer'in
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:
"Zenginin (parası / malı olduğu halde) borcunu vermeyip ödeme tarihini
uzatması zulümdür. Zengin ve güvenilir birine (alacağını ödemesi için) hava le
edildiğinde onun ardına düşüp hakkını ara. Bir satış içerisinde iki satış
olmaz.''
*Hadisi Ahmed ve Bezzar rivayet etmiştir. Bezzar'ın ifadesi
şöyledir: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), bir satış içinde iki
satışı yasaklamıştır." Ahmed'in ravileri güvenilir kimselerdir.
6386. Abdülvaris b. Said
anlatıyor: Mekke'ye gitmiştim. Orada Ebu Hanife, İbn Ebi Leyla ve İbn
Şübrüme'yi buldum. Ebu Hanife'ye: "Bir şey satarken satışında şart koşan
bir adam hakkında ne düşünüyorsun?" diye sordum. Ebu Hanife: "Satış
ta geçersizdir, şart da geçersizdir." Sonra İbn Ebi Leyla'nın yanına
gittim. Ona da aynı soruyu sordum. O:
"Satış caiz, şart geçersizdir"
dedi. Sonra İbn Şübrüme'nin yanına gittim. Ona da sordum. O da: "Satış
caiz, şart ta caizdir" dedi. Bunun üzerine kendi kendime:
"Sübhanallah! Şaşılacak şey Irak'ın üç fakihinden üç farklı görüş. Benim
bir meselemde ihtilafa düştüler" dedim. Ebu Hanife'nin yanına gidip olan
biteni ona anlattım. Bana şöyle dedi: "O ikisinin neden böyle dediklerini
bilmiyorum. Fakat Amr b. Şuayb, babasından rivayetle dedesinin söylediğini bana
bildirdi: ‘‘Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şart ile beraber satışı
yasakladı.’‘ Bu durumda satış da, şart da geçersizdir."
Sonra İbn Ebi Leyla'nın
yanına gittim. Olan biteni ona anlattım. O da "O ikisinin neden böyle
dediklerini bilmiyorum. Hişam b. Urve, babasından rivayetle Aişe'nin şöyle
dediğini bildirdi: ‘‘Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bana Berire'yi
satın almamı ve onu azat etmemi emretti.’‘ Bu durumda satış caiz, şart ise
geçersizdir" dedi.
Sonra İbn Şübrüme'ye
gittim. Olan biteni ona da anlattım. O da şu karşılığı verdi: "O ikisinin
neden böyle dediklerini bilmiyorum. Fakat Mis'ar b. Kidam, Muharib b. Disar'dan
rivayetle Cabir b. Abdillah'ın şöyle dediğini bana bildirdi: ‘‘Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) için bir deve satın aldım ve onu Medine'ye
götürmemi şart koştu.’‘ Bu durumda satış da caizdir, şart da caizdir."
*Hadisi Taberani, el-Mu'cemu'l-kebir'de rivayet etmiştir.
Abdullah b. Amr'ın kanalı hakkında bazı tenkitler yapılmıştır.
6387. İbn Abbas'ın
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Attab b. Useyd'e şöyle
buyurmuştur: "Ben seni, Allah'ın ahalisine yani Mekke halkına gönderdim.
Onlara, ellerine henüz geçmemiş olan şeyleri satmalarını; ellerinde olmayan
şeylerin karını, bir şart içinde iki şart koşmayı, borçla beraber satışı,
menfaat beklemeden verilen ödünçle satışı yasakla."
*Hadisi Taberani, el-Mu'cemu'l-kebir'de rivayet etmiş olup
ravilerden Yahya b. Salih el-Eyli hakkında Zehebı şöyle demektedir: "Yahya
b. Bukeyr kendisinden münker hadisler rivayet etmiştir."
Ben derim ki: Yahya
hakkında Zehebı'den başka tenkit yapan kişiye rastlamadım.
Diğer ravileri, Sahih'in
ravileridir.
6388. Hakim b. Hizam
diyor ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), bana satışta dört
şeyi yasakladı: Menfaat beklemeden verilen ödünçle beraber satışı, alışverişte iki
şart koşmayı, yanında hazır olmayan şeyi satmayı ve elde olmayan
(kabzedilmeyen) malın karını yasakladl,"
*Ben derim ki: Nesai bu hadisten bir bölüm rivayet etmiştir.
*Hadisi Taberani, el-Mu'cemu'l-kebir'de rivayet etmiş olup ravilerden Ala b.
Halid el-Vasıti'yi ibn Hibban güvenilir kabul ederken, Musa b. ismail zayıf
addetmiştir.
6389. Attab b. Üseyd'in
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), kendisini Mekke'ye
vali olarak tayin ettiği zaman şöyle buyurmuştur: "Emrettiğim şeyleri
benden taraf kavmine tebliğ edecek misin? Onlara de ki: Sizden kimse, menfaat
beklemeden verilen ödünç ile satışı bir araya getirmesin. Hiç kimse, ğarar
satışı yapmasın. Hiç kimse, yanında hazır olmayan şeyi satmasın."
*Hadisi Taberani, el-Mu'cemu'l-kebır'de rivayet etmiş olup
ravilerden Musa b. Ubeyde er-Rabazı zayıftır.
6390. Abdullah (b.
Mes'ud) diyor ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), bize iki orucu, iki
namazı, iki giysiyi, iki türlü yemeği, iki nikahı ve iki satışı yasakladı.
İki oruç; Kurban ve
Ramazan bayramı orucudur. İki namaz; sabah namazından sonra güneş doğuncaya
kadar ve ikindi namazından sonra güneş batıncaya kadar kılınan namazlardır. İki
giysi; tek bir elbiseye bürünmek ve gökyüzü ile avret yeri arasında hiçbir şey bulunmayacak
şekilde giyinmek ki böyle giyinmeye Araplar arasında samma denir. İki türlü
yemek; sağ eli sağlam olduğu halde solla yemek ve yaslanarak yemektir. İki
satış ise kişinin "Sen bana (şunu) satıyorsun, ben de sana (şunu)
satıyorum" demesi (şeklinde gerçekleşen şartlı satış)tır. İki nikah ise;
fahişe ile evlenmek ve (zevcenin üzerine onun) hala ve teyze ile
nikahlanmaktır.
*Ben derim ki: Bu hadise Mizzi, Etraf'ta Nesai'yi kaynak
göstermiştir, Fakat ben bunu S. es-Suğrd'da göremedim.
Hadisi Taberani,
el-Mu'cemu'l-kebir'de rivayet etmiş olup ravileri Sahih'in ravileridir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
Köleyi Azat Etmek
Üzere Satın Alan Kişi Ailesine Bunu Şart Koşm'asın