|
METALİBU’L-ALİYE İBN HACER el-Askalani |
ALIŞVERİŞ |
|
23- Satış Adabı |
1362. Bize Muhammed b.
Ubeyd, Muhtar (b. Kani et-Temmar)dan, o da Ebu Matar'dan naklen bildirdi:
Mescitten çıktım. Bir adamın arkamdan "İzarını / eteğini topla!" diye
seslendiğini gördüm.... Baktım ki Hz. Ali. Sonra deve pazarına gitti ve:
"Satış yapın, ama yemin etmeyin. Zira yemin, malı yok eder, bereketi
kaldırır" dedi. Sonra hurma satıcısının yanına gitti. Baktı ki bir
hizmetçi ağlıyor. "Ne oldu sana?" diye sordu. "Bu adam bana bir
dirheme hurma sattı. Efendim onu kabul etmek istemedi" dedi. Bunun üzerine
Hz. Ali: "Al onu ve parasını ona geri ver! Çünkü o bir hizmetçidir. Onun
bir yetkisi yoktur" dedi. Adam da parayı geri ödedi. Sonra devam edip hurma
satıcılarına uğradı ve: "Yoksulu yedirin ki, kazancınız artsın" dedi.
Abd b. Humeyd demiştir
ki: Bize Muhammed b. Ubeyd ravi zinciri ile benzerini bildirdi. Metinde
"Ona dirhemi geri verdi" sözünden sonra şu ilave yer almıştır:
"Ey müminlerin emiri benden memnun kalmanı istiyorum" dedi. O da:
"İnsanlara haklarını tam olarak vermen kadar beni hiçbir şey memnun
edemez!" dedi.
Yine "Kazancınız
artsın" sözünden sonra şu ilave geçmiştir: Sonra hareket edip beraberinde
Müslümanlar olduğu halde balıkçıların yanına vardı ve: "Bizim pazarımızda
ölüp suyun yüzüne çıkmış balık satılmaz" dedi. Sonra Dar-ı Fırat'a
-Kerabis pazarına gitti. Bir Müslümanm yanına vararak: "Ey ihtiyar! Bana
üç dirheme bir gömlek satıver" dedi. Satıcı onu tanıyınca, ondan bir şey
satın almadı. Sonra başka birine gitti. O da tanıyınca, ondan da bir şey satın
almadı. Sonra bir delikanlının yanına gitti ve ondan üç dirheme bir gömlek
satın aldı ve onu, bileklerinden topuklarına kadar giydi
Tahric bilgisi: (İshak)
1363. Cabir b.
Abdullah'ın naklettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
"Muhakkak ki Allah fahiş (çirkin söz ve davranış sahibi) ve mütefahh'ışİ
(çirkin söz ve davranış sergilemeye çalışanı) de, çarşı pazarlarda bağıranı da
sevmez" buyurmuştur.
Tahric bilgisi: (Ebu
Ya'la)
1364. ibn Ömer, küçük
boylu koyunlarını satan bir adama rastladı ve: "Koyunlarını kaça
satıyorsun?" diye sordu. "Şu şu fiyata satıyorum" dedi. İbn Ömer
de: "Ben şu şu fiyata satın alırım" dedi. Ama adam o fiyata satmamaya
yemin etti. Bunun üzerine İbn Ömer oradan ayrıldı. İşini görüp tekrar geldi. Bu
sefer adam: ''sy Ebu Abdurrahman! Koyunları bana verdiğin fiyattan al!"
dedi. Fakat İbn Ömer: "Sen yemin etmiştin. Şeytana yardım edip sana
yeminini bozdurmam" dedi.
Tahric bilgisi:
(Müsedded)
1365. Enes'in bildirdiğine
göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Sizden hiç biriniz
kardeşinin pazarlığı üzerine pazarlık yapmasın, kardeşinin dünür gittiğine
dünür gitmesin" buyurmuştur.
Tahric bilgisi: (Ebu
Ya'la)
1366. Muhammed b. Musa
b. Mihran'ın babasından naklettiğine göre Resulullah {Sallallahu aleyhi ve
Sellem) Veda haccında şöyle buyurmuştur: "Ey tüccar topluluğu! Sizlerin
omuzlarına şu sorumluluğu yüklüyorum; Kervanları yolda karşılamayın. Şehirli de
köylü adına satış yapmasın."
Tahric bilgisi: (İbn Ebi
Ömer)
1367. Hz. Ali b. Ebi
Talib bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir cenaze töreninde
idi. Buyurdu ki: "Sizden kim Medine'ye giderek hiç bir put bırakmayıp
kırar, hiç bir resim bırakmayıp karalar, hiç bir kabir bırakmayıp düzler?"
Topluluk arasından bir adam ayağa kalkarak: "Ben ya Resulallah!"
dedi. Adam hemen yola çıktı. Sanki Medine'den ürküp geri döndü. Sonra Hz. Ali
gitti. Döndüğünde: "Ya Resulallah! Orada hiçbir put bırakmadım, hepsini
kırdım. Hiçbir kabir bırakmadım, hepsini düzledim. Hiçbir resim bırakmadım,
hepsini karaladım. Sonra döndüm" dedi. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): "Kim bunlardan birini tekrar yaparsa,..." buyurarak, çok
ağır söz söyledi. Hz. Ali'ye: "Ne fitneci, ne kendini beğenmiş, ne de hayır
işleriyle meşgul olmayan tüccar ol! Zira bunlar amelde geri kalmışlardır"
buyurdu.
Tahric bilgisi: (Ebu
Davud et-Tayalisi)
Kabirlerin düzlenmesi
vb. ile ilgili kısmı Sahih'te geçmiştir.
1368. Nuaym b.
Abdurrahman demiştir ki: Bana ulaştığına göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): "Rızkın onda dokuzu ticarettedir" buyurmuştur. Nuaym
demiştir ki: "Geri kalan onda birlik kazanç da sürü (koyun) beslemektedir.
Tahric bilgisi:
(Müsedded)
1369. Ebu Said demiştir
ki: Hz. Ali'yi: "Hakkıyla alış veriş yapmayan tüccar facirdir" derken
işittim.
Tahric bilgisi:
(Müsedded)
1370. Ebu Hureyre ve İbn
Abbas anlatmaktadırlar: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bize hutbe
irat etti... Uzun hadis içerisinde şu sözler geçmiştir: "Kim kardeşini
aldatırsa, Allah ondan rızkı çeker alır, işlerini bozar ve onu, kötülüğe teslim
eder. Müslümana zarar veren, dünya ve ahirette bizden değildir, biz de ondan
değilizdir. Kim, Ödeme gücü bulunduğu halde alacaklısını savsaklarsa, ona öşür
memurunki gibi günah yazılır. " Hemen Avf b. Malik el-Eşca'i ayağa
kalkarak: "Öşür memurunun günahı nedir?" diye sordu. Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) de: "Öşür memurunun günahı, her gün
Allah'ın, meleklerin ve bütün insanların lanetine uğramasıdır. Allah kime lanet
ederse, ona hiçbir yardımcı bulamazsın" buyurdu.
Tahric bilgisi:
(el-Haris)
1371. Ebu Umame demiştir
ki: "Kim, Allah biliyor ya, ödemek niyetiyle insanlardan bir borç alırsa,
daha vadesi dolmadan Allah alacaklıyı memnun eder ve o alacağından vazgeçer.
Kim de, Allah biliyor ya, ödememek niyetiyle bir borç alırsa, Allah ondan onun
(kısasen) öcünü alır ve Sen, onun hakkını senden almayacağınıı düşündün (öyle
mi?) buyurur.
Tahric bilgisi:
(el-Haris)
1372. Ebu Hureyre'nin
bildirdiğine göre bir adam: "Ya Resulallah! Hem haccetmem gerekiyor, hem
de borcum var (nasıl yapayım?)" diye sordu. O da: "Önce borcunu
Öde!" buyurdu.
Tahric bilgisi: (Ebu
Ya'la)
1372b. Ebu Harız,
İbrahim (b. Yezid en-Nehai)'den nakletmiştir: Esved b. Yezid, Naha' ailesinin
tacir azatlılarından borç alır, sonra atası (devlet yardımı / ödeneği) çıkınca,
öderdi. Atası çıktığında Esved ona: "İstersen, alacağını ertele. Çünkü bu
atadan ödememiz gereken (başka) haklar vardı" dedi. Ama tacir:
"Olmaz" dedi. Bunun üzerine Esved ona beş yüz dirhem nakit ödeme
yaptı. Tacir parayı teslim alınca: "Al bunu. Sende kalsın" dedi.
Esved: "Daha önce ben bunu istediğimde reddetmiştin" deyince tacir
şöyle karşılık verdi: Ben senin bize, Abdullah b. Mes'ud'dan naklen Hz.
peygamber'in (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kim iki kere borç verirse,
birini tasadduk etmiş gibi sevap kazanır" buyurduğunu naklettiğini
işittim.
Tahric bilgisi: (Ebu
Ya'la)
İbn Hibban bunu sahih
görmüş ve Ebu Ya'la'dan aynı senetle nakletmiştir. Ahmed b. Hanbel ve İbn Mace
de Alkame yoluyla İbn Mes'ud'dan benzerini nakletmişlerdir. İçeriğinde
Alkame'nin bir kıssası geçmekte olup metin farklıdır. Bunların iki ayrı olay
olduğu anlaşılmaktadır.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
24- Menfaat
Karşılığı Borç Vermekten Men