|
ENBİYA 98 |
إِنَّكُمْ
وَمَا
تَعْبُدُونَ
مِن دُونِ اللَّهِ
حَصَبُ
جَهَنَّمَ
أَنتُمْ
لَهَا وَارِدُونَ |
98. Gerçekten siz de,
Allah'tan başka taptıklarınız da cehennemin odunusunuz. Siz oraya gireceksiniz.
Bu buyruğa dair
açıklamalarımızı dört başlık halinde sunacağız:
1- Ayetin Nüzul Sebebi:
2- Umum ifade Eden Sigalar (kipler):
3- Cehennemin Odunları:
4- Müşrikler Cehenneme Gireceklerdir:
1- Ayetin Nüzul
Sebebi:
"Gerçekten siz de,
Allah'tan başka taptıklarınız da ... " buyruğu hakkında İbn Abbas dedi ki:
Bir ayet var ki, insanlar onun hakkında bana soru sormuyorlar. Onu
bildiklerinden dolayı mı, yoksa bilmediklerinden dolayı mı ona dair soru
sormuyorlar, bilmiyorum. Ona: Bu hangisidir? diye sorulunca; O: "Gerçekten
siz de, Allah'tan başka taptıklarınız da cehennemin odunusunuz. Siz oraya gireceksiniz"
ayeti nazil olunca bu Kureyş kafirlerine ağır geldi ve: Bu bizim ilahlarımıza
sövdü diyerek, İbnu'z-Zibari'ye gidip durumu haber verdiler. O da: Ben orada
olsaydım, ona cevap verirdim, dedi. Ne diyecektin, diye sordular: Ona şöyle
derdim: İşte hristiyanlar Mesih'e ibadet ettiler, yahudiler de üzeyr'e ibadet
etmektedirler. Acaba bunların ikisi de cehennemin odunu mudurlar? Kureyşliler
onun bu sözünü beğendi ve böylelikle Muhammed (s.a.v.)'in buna bir cevap
veremeyeceği kanaatine sahip oldular. Bunun üzerine Yüce Allah da şöyle
buyurdu: "Şüphesiz kendileri için daha önceden tarafımızdan iyilik takdir
edilmiş olanlar, işte onlar oradan uzaklaştırılmışlardır" (el-Enbiya, 101)
ayetini indirdi. Yine onun hakkında: "Meryem oğlu bir misal olarak verilince"
(ez-Zuhruf 56) -ki burada İbnu'z-Zibari kastedilmektedir.- ''Hemen senin kavmin
bundan dolayı bağrışıp çağrışmaya koyuldu," (ez-Zuhruf, 57) buyruğu indi.
İleride buna dair açıklamalar (belirtilen ayetin tefsirinde) gelecektir.
2- Umum ifade Eden Sigalar
(kipler):
Bu ayet-i kerime umum
sigalarını kabul etmeye ve onun özel bir takım sigalarının bulunduğuna dair
asli bir dayanak teşkil etmektedir. Umuma delalet eden belli bir takım sigalar
yoktur, diyenlerin kanaatlerinin aksine bu böyledir. Bu ve diğer ayet-i
kerimelerin delaleti dolayısıyla varılan kanaat yanlıştır. İşte Abdullah b.
ez-Ziba'ri cahiliye döneminde "ma (şey)" edatından bütün ibadet
edilen varlıkların kastedildiğini anlamıştı. Fasih Araplar ve beliğ konuşan
Kureyşliler de onun bu kanaatini uygun bulmuşlardı. Eğer bu lafız umum ifade
eden bir lafız olmasaydı, bundan istisna yapılması sahih olmazdı. Bu ise
uygulamada fiilen görülen bir husustur. O halde bu edat, umum ifade eden bir
edattır ve bu açıkça görülmektedir.
3- Cehennemin Odunları:
"Hasab: Odun"
anlamındaki kelime genel olarak "sad" ile okunmuştur. Yani, ey
kafirler topluluğu! Sizler ve Allah'tan başka kendilerine ibadet edindiğiniz
putlar cehennemin yakıtısınız. Bu açıklamayı İbn Abbas yapmıştır.
Mücahid, İkrime ve Katade
de "odunudurlar" diye açıklamışlardır.
Ali b. Ebi Talib ve Aişe
(Allah ikisinden de razı olsun) bu kelimeyi "hatab" şeklinde
"tı" ile okumuşlardır. İbn Abbas bunu "dat" harfi ile
okumuştur. el-Ferra der ki: Bununla "hasab"ı kastetmektedir. Çünkü
bize nakledildiğine göre noktalı olarak "el-hadab" kelimesi
Yemenlilerin şivesinde "el-hatab (odun)" demektir. Ateşin kendisi ile
tutuşturulduğu ve kendisi ile yakıldığı her bir şeye de denilir. Bunu
el-Cevheri nakletmektedir. Ateş yakılan ocağa da -aynı kökten olmak üzere-:
"Mihdab" denilir.
Ebu Ubeyde Yüce
Allah'ın: "Cehennemin odunu" buyruğu hakkında şöyle demektedir: Ateşe
her ne atarsan, onunla ateşi yakmış olursun.
Bu ayet-i kerimeden
açıkça anlaşıldığına göre kafir olan insanlar ve onların tapındıkları putlar
cehenneme odundurlar. Bu ayet-i kerimenin bir benzeri de Yüce Allah'ın şu
buyruğudur: "O halde yakıtı insanlarla taşlar olan ... o ateşten
sakının.'' (el-Bakara, 24) Taşlardan maksadın kibrit taşı olduğu da
söylenmiştir. Nitekim daha önce el-Bakara Suresi'nde (24. ayetin tefsirinde)
geçmiş bulunmaktadır. Ayrıca ateşin putlar için azap da ceza da olmayacağı
orada belirtilmiştir. Çünkü kendileri bir günah işlememişlerdir, fakat bu
onlara ibadet edenlere bir azap olacaktır. Evvela hasret ve pişmanlık
duymalarını sağlayacaktır, sonra bunlar ateşte bir araya getirilecek ve
bunların ateşi her türlü ateşten daha çetin ve ağır olacaktır. Sonra da bu
ateşle azap göreceklerdir.
Denildiğine göre bu
putlar, ateşte kızdırılacak ve azaplarının daha da arttırılması için onlara
yapışacaktır. Bu putların ateşe atılmalarının onlara ibadet edenlerin
azarlanmaları için olacağı da söylenmiştir.
4- Müşrikler Cehenneme
Gireceklerdir:
"Siz oraya
gireceksiniz" buyruğunda hitap putlara tapan müşrikleredir.
Yani sizler putlarınızIa
beraber oraya gireceksiniz. Hitabın putlara ve onlara ibadet edenlere olduğu da
söylenebilir. Çünkü putlar her ne kadar cansız varlıklar iseler de insanlara
ait zamirler kullanılarak onlara dair haber verilebilir.
İlim adamları derler ki:
Bunun kapsamına ne İsa, ne Uzeyr, ne de melekler -Allah'ın salat ve selamları
üzerlerine olsun- girer. Çünkü; "Şey" insan dışındaki varlıklar
hakkında kullanılır. Eğer bunların girecekleri kastedilmek istenseydi: "O
kişi, kimse" denilmesi gerekirdi. ez-Zeccac der ki: Çünkü bu ayete muhatab
olanlar yalnızca Mekke müşrikleridir, başkaları bu hitabın kapsamına
girmemektedir.
SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E
TIKLAYIN