|
TEVBE 3 |
وَأَذَانٌ
مِّنَ
اللّهِ
وَرَسُولِهِ إِلَى
النَّاسِ
يَوْمَ
الْحَجِّ
الأَكْبَرِ
أَنَّ
اللّهَ
بَرِيءٌ
مِّنَ
الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ
فَإِن
تُبْتُمْ
فَهُوَ
خَيْرٌ
لَّكُمْ
وَإِن
تَوَلَّيْتُمْ
فَاعْلَمُواْ أَنَّكُمْ
غَيْرُ
مُعْجِزِي
اللّهِ
وَبَشِّرِ
الَّذِينَ كَفَرُواْ
بِعَذَابٍ
أَلِيمٍ |
3. Ve (bu) hacc-ı
ekber günü Allah ve Resulünden insanlara, Allah ve Resulünün, müşriklerden uzak
olduklarına dair bir ilandır. Eğer tevbe ederseniz, o sizin için daha hayırlıdır.
Yok, eğer yüz çevirirseniz, iyi bilin ki, siz Allah'ı aciz bırakamazsınız. o
kafirlere can yakıcı bir azabı müjdele.
Bu buyruğa dair
açıklamalarımızı üç başlık halinde sunacağız:
1- Hacc-ı Ekber Günü insanlara Yapılan
ilan:
2- Hacc-ı Ekber Günü:
3- Allah da, Resulü de Müşriklerden
Uzaktır:
1- Hacc-ı Ekber Günü
insanlara Yapılan ilan:
Yüce Allah'ın: "Bir
ilandır" buyruğundaki ilan anlamını veren (...) kelimesinin sözlük
anlamının "bildirmek" olduğu hususunda görüş ayrılığı yoktur. Bu
kelime de sürenin ilk kelimesi olan; "İlişkilerin kesilmesi"
kelimesine atfedilmiştir. "İnsanlara" kelimesi, burada bütün
insanları kapsamaktadır. "Hacc-ı ekber günü" anlamındaki ifade
zarftır. Bunun amili de "bir ilandır" anlamındaki kelimedir. Her ne
kadar "bir ilandır" anlamındaki kelime Yüce Allah'ın: "Allah ...
dan" buyruğuyla vasfedilmiş ise de fiil kokusu varlığını sürdürmektedir ve
bu kadarı da zarflarda amil olur. Bir diğer görüşe göre bundaki amil,
"Rüsvayeden" kelimesi olup, "bir ilandır" anlamındaki
kelime ise, sıfat alarak fiil hükmünden çıktığından dolayı amel etmesi sahih
değildir.
2- Hacc-ı Ekber Günü:
İlim adamları
"hacc-ı ekber" hususunda farklı görüşlere sahiptirler. Bu, Arefe
günüdür denilmiştir. Bu görüş, Hz. Ömer, Osman, İbn Abbas, Tavus ve Mücahid'den
rivayet edilmiştir. Ebu Hanife'nin görüşü de budur, Şafii de bu görüşü kabul
etmiştir. Hz. Ali, yine İbn Abbas, İbn Mes'ud, İbn Ebi Evfa, el-Muğıre b.
Şu'be'ye göre ise, kurban bayramının birinci günüdür. Taberı de bunu tercih
etmiştir.
İbn Ömer'in rivayetine
göre Rasülullah (s.a.v.) haccını yaptığı sırada kurban bayramı günü durarak
şöyle dedi: "Bugün hangi gündür?" Yanında bulunanlar: Bugün Nahr (kurban
bayramının birinci günü, kurban kesme) günüdür, dediler. Hz. Peygamber de:
"Bu haccı ekber günüdür" diye buyurdu. Bunu da Ebü Davüd rivayet
etmiştir.
Buhari Ebu Hureyre'den
şöyle dediğini rivayet etmektedir: Ebu Bekr esSıddik (r.a) kurban bayramının
birinci günü Mina'da ilan yapacak kimseler arasında beni gönderdi: Artık bu
yıldan sonra hiçbir müşrik haccetmeyecektir ve çıplak bir kimse de Beytullahı
tavaf edemeyecektir. Haccı ekber günü de Nahr günü (kurban bayramının birinci
günü)dür. Burada (en büyük anlamına gelen) ekber deniliş sebebi, insanların
el-Haccu'l-Asğar (küçük hac) demelerinden ötürüdür. Ebu Bekir de o yıl,
insanlara antlaşmalarının bozulduğunu ilan etti. Peygamber (s.a.v.)'ın
haccettiği Veda Haccı senesi de hiçbir müşrik hac yapmadı.
İbn Ebi Evfa da der ki:
Kurban kesme günü (yevmü'n-nahr) hacc-ı ekber günüdür. O günde (kurbanların)
kanı akıtılır, saç kesilir, o günde kirler giderilir ve (ihram dolayısıyla)
haram olan şeyler o günde helal olur. Malik'in kabul ettiği görüş de budur. Çünkü,
kurban kesme günü olan Nahr gününde haccın tamamı vardır. Zira hac için vakfe
de onun (dokuzu ona bağlayan günün) gecesi yapılır. Taş atmak, kurban kesmek,
tıraş olmak ve rükün tavafı da onuncu günün sabahı yapılır.
Birinci görüşü kabul
edenler, Mahreme yoluyla rivayet edilen, Peygamber (s.a.v.)'ın: "Hacc-ı
ekber günü Arefe günüdür" şeklinde rivayet ettiği hadisini delil
gösterirler. Bu hadisi İsmail el-Kadı rivayet etmiştir.
es-Sevrı ve İbn Cüreyc
derler ki: Hacc-ı ekber, Mina'da kalınan bütün günlerdir. Bu da Sıffin günü,
Cemel günü, Buas günü demeye benzer. Bu ifadelerle ise, bizzat gün değil, bu
olayların meydana geldiği zaman ve süre kast edilir.
Mücahid'den gelen
rivayete göre ise hacc-ı ekber, hacc-ı kıran demektir, haccı asğar (küçük hac)
ise, hacc-ı ifrad demektir. Ancak, bunun ayet ile hiçbir ilgisi yoktur. Yine
Mücahid ve Ata'dan şöyle dedikleri rivayet edilmiştir:
Hacc-ı ekber, Arefe'de
vakfe yapılan hacdır. Asğar ise umredir. Yine Mücahid'den gelen rivayete göre
hacc-ı ekber, bütün hac günleridir.
el-Hasen ile Abdullah b.
el-Haris b. Nevfel de derler ki: Ona, hacc-ı ekber günü adının veriliş sebebi,
o yıl müslümanlarla müşriklerin birlikte haccetmeleri ve o günde yahudi,
hıristiyan ve mecusıye mensub kimselerin bayramlarının da o güne denk
düşmesinden dolayıdır.
İbn Atiyye ise şöyle
demektedir: Böyle bir güne Yüce Allah'ın bundan ötürü hacc-ı ekber diye
nitelendirmesi zayıf bir iddiadır.
Yine el-Hasen'den şöyle
dediği nakledilmektedir: Bugüne, "ekber" sıfatının verilmesi, o günde
Ebu Bekir'in haccetmesi ve antlaşmaların bozulduğunun ilan edilmesinden
ötürüdür. Bunun, el-Hasen'in görüşü olma ihtimali daha kuvvetlidir. İbn Sirin
de der ki: Hacc-ı ekber günü, Peygamber (s.a.v.)'ın Veda Haccını yaptığı ve
onunla birlikte o günde diğer ümmetlerin de haccettiği gündür.
3- Allah da, Resulü de
Müşriklerden Uzaktır:
Yüce Allah'ın:
"Allah ve Resulünün, müşriklerden uzak olduklarına dair ... "
buyruğundaki; (...) edatı nasb mahallinde ve (...) takdirindedir. Bunu esreli
okuyanlara göre ifade; (...): Dedi ki: Muhakkak Allah ... diye, takdir ile
okur. "Uzaktır" ifadesi de (Zıt )'in haberidir. "Rasülü"
lafzı, "Allah" lafzının mahalline (merfu olarak) atfedilmiştir.
Bununla birlikte "Uzaktır" kelimesindeki merfu' zamire de
atfedilebilir. Her ikisi de güzeldir. Çünkü ifadeler arasında uzaklık vardır.
Bununla birlikte haberi hazfedilmiş bir mübteda da kabul edilebilir. İfadenin
takdiri de: "Ve Rasülü de onlardan uzaktır" şeklinde olur.
"Şeklinde nasb ile
okuyanlara -ki el-Hasen ve başkasıdır- gelince; bunlar da "Allah"
ism-i celalinin lafzına (mansub olduğundan) atf ile okumuşlardır. Şaz
kıraatlerde ise "ve O'nun Rasülünün hakkı için ... " takdirinde yemin
olmak üzere; (...) şeklinde de okunmuştur. Bu kıraat el-Hasen'den de rivayet
edilmiştir. Bu okuyuşa dair Hz. Ömer'in başından geçen bir olay kitabın baş
taraflarında (Kur'anın i'rabı ile ilgili açıklamaların verildiği bölümde)
geçmiş bulunmaktadır.
"Eğer" şirkten
"tevbe ederseniz, o sizin için daha hayırlıdır" daha faydalıdır.
"Yok eğer" iman etmekten "yüzçevirirseniz, iyi bilinki siz,
Allah'ı aciz bırakamazsınız" O'ndan kurtulamazsınız. Çünkü O, şüphesiz
sizi kuşatandır ve cezasını size indirendir.
SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E
TIKLAYIN