|
EN’AM 70 |
وَذَرِ
الَّذِينَ
اتَّخَذُواْ دِينَهُمْ
لَعِباً
وَلَهْواً وَغَرَّتْهُمُ
الْحَيَاةُ
الدُّنْيَا
وَذَكِّرْ
بِهِ أَن
تُبْسَلَ
نَفْسٌ
بِمَا
كَسَبَتْ
لَيْسَ
لَهَا مِن
دُونِ
اللّهِ
وَلِيٌّ وَلاَ
شَفِيعٌ
وَإِن
تَعْدِلْ
كُلَّ عَدْلٍ
لاَّ
يُؤْخَذْ
مِنْهَا
أُوْلَـئِكَ الَّذِينَ
أُبْسِلُواْ
بِمَا
كَسَبُواْ لَهُمْ
شَرَابٌ
مِّنْ
حَمِيمٍ
وَعَذَابٌ أَلِيمٌ
بِمَا
كَانُواْ
يَكْفُرُونَ |
70. Dinlerini bir
oyuncak ve bir eğlence edinip dünya hayatının aldatmış olduğu kimseleri terk
et. Allah'tan başka bir dost ve bir şefaatçisi olmayan her bir nefsin,
kazandıkları yüzünden helake sürüklenmemesi için sen, onunla hatırlat. Ne kadar
fidye verse de ondan alınmaz. Onlar kazandıkları yüzünden helake sürüklenmiş
kimselerdir. inkar edegeldiklerinden dolayı, onlar için kaynar sudan bir içecek
ve can yakıcı bir azap vardır.
Yani sen kalbini onlarla
meşgul etme. Çünkü onlar, -sen kendilerine öğüt vermekle emrolunmuş olsan dahi-
inatlaşan, işi yokuşa süren kimselerdir. Katade der ki: Bu buyruk mensuhtur.
"Müşrikleri artık nerede bulursanızöldürün"(et-Tevbe, 5) buyruğu ile
neshedilmiştir. "Bir oyuncak ve bir eğlence"nin anlamı senin davet
etmiş olduğun dini alay konusu ederler demektir. Anlamın şöyle olduğu da
söylenmiştir: Onlar, kabul ettikleri din ile alayetmektedirler. Çünkü gereğince
amel etmiyorlar.
Alay etmek (istihza) hiç
bir dinde uygun görülmüş bir şey değildir. "Bir oyuncak ve bir
eğlence" batıl ve şımarıklık şeklinde de açıklanmıştır. Bu kabilden
açıklamalar daha önceden (el-En'am, 32. ayet, 1 ve 2. başlıklarda) geçmiş
bulunmaktadır.
Oyun (un eğlenceden)
önce zikredildiği yerler (Kur'an-ı Kerim'de) dört tanedir. Bu yerler de şöylece
şiir halinde ifade edilmiştir: "(Önce) oyun (cak) ve (sonra) eğlence gelip
de Bunun Kur'an-ı Kerim'de kaç yerde böyle geldiğini (sorarsan bil; ki): Birisi
el-Hadid Süresi'nde (20. ayette) diğeri Kıtal Süresi'nde (Muhammed, 36) dir.
el-En'am Süresi'nde ise (32 ve 70'de olmak üzere) iki yerdedir."
Burada
"din"den kastın bayram olduğu da söylenmiştir. el-Kelbi şöyle
demektedir: Yüce Allah her bir kavme ta'zim gösterecekleri ve Yüce Allah'a
namaz kılıp ibadet edecekleri bir bayram tayin etmiştir. Her bir kavim bayram
günlerini oyun ve eğlence edindiler. Bundan Muhammed (s.a.v.) ümmeti
müstesnadır. Onlar bayram günlerini namaz, zikir ve sadaka verdikleri günler
olarak bildiler. Cuma, Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı günleri gibi.
Yüce Allah'ın:
"Dünya hayatının aldatmış olduğu kimseleri" buyruğu dünya hayatından
zahir olandan başkasını bilmeyen kimseleri "terket" demektir. "
... Kazandıkları (günahlar) yüzünden helake sürüklenmemesi için" rehin
olarak alıkonulup helake teslim edilmemesi için "sen onunla" yani,
Kur'an ile veya hesap ile "hatırlat." Bu şekildeki açıklama Mücahid,
Katade, el-Hasen, İkrime ve es-Süddı'den nakledilmiştir.
(Helake sürüklenmek diye
meali verilen:) ibsal: Kişinin helake teslim edilmesi demektir. Bu kelimenin
sözlükte bilinen anlamı budur. (...) şeklinde aynı kökten gelen tabir: çocuğumu
rehin bıraktım, demek olur. Avf b. el-Ahvas b. Cafer der ki: "Ve benim,
işlediğimiz herhangi bir suç ve Döktüğümüz herhangi bir kan olmaksızın
çocuklarımı rehin verişim ... "
Avf b. Cafer,
Kuşeyroğullarından zengin birisi adına es-Suceyfe'nin iki oğlunun kan bedelini
yüklenmek istemiş, onlar da: Biz senin bu işi yüklenmene razı olmuyoruz
deyince, barış kastı ile çocuklarını onlara rehin vermişti. Nabiğa el-Cadi de
şöyle demektedir: "Ve biz, el-Ufake'de Amir'i rehin verdik; ed-Derda'da
olanlara karşılık rehin olarak;
Sonunda her ikisi de
helak oldular."
ed-Derda ise, onlara ait
bir askeri birliğin adıdır.
"Allah'tan başka
bir dost ve bir şefaatçisi olmayan her bir nefsin ... " buyruğuna ait
açıklamalar, daha önceden geçmiş bulunmaktadır. (Bk. el-Bakara, 48-49 ile 255
ve 257. ayetler ile; Al-i İmran, 68. ayetin tefsiri.)
Yüce Allah'ın: "Ne
kadar fidye verse de ondan alınmaz" buyruğuna dair açıklamalar daha önce
el-Bakara Süresi'nde (48-49. ayetlerin tefsirinde) geçmiş bulunmaktadır.
el-Hamim (kaynar su),
oldukça sıcak su demektir. Ayet-i kerimede şöyle buyurulmaktadır: "Başları
üzerinden oldukça kaynar su (el-hamım) dökülür"(el-Hac, 19); ''Onlar,
bununla son derece sıcak su (el-Hamim) arasındagidip geleceklerdir.
"(er-Rahman, 44)
Ayet-i kerime (nin
hatırlatmayı emreden bölümü) kıtal ayeti ile nesih olmuştur. Bunun mensuh
olmadığı da söylenmiştir. Çünkü Yüce Allah'ın: "Dinlerini bir oyuncak ve
bir eğlence edinip ... kimseleri terket" buyruğu, Yüce Allah'ın:
"Onları bırak yesinler, faydalansınlar" (el-Hicr, 3) buyruğu gibi bir
tehdittir. Anlamı da; onlar için üzülme! Çünkü sana düşen sadece nefislerin
helake teslim olunmasını hatırlatıp tebliğ etmekten ibarettir, şeklindedir.
Çünkü, bu şekilde kendisini helake terkeden kimse, ona teslim etmiş ve rehin
alınmış olur. İbsal'in asıl anlamının haram kılmak, yasaklamak olduğu da
söylenmiştir. Bu da Arapların; bu sana haramdır, anlamında (...) şeklindeki
ifadelerinden alınmıştır. Bu tabir, onların cennetten mahrum kılınmaları ve
cennetin kendilerine haram kılınmış olması dolayısıyla bu anlamda kullanılmış
olabilir. Şair der ki: "Sizin komşunuz bize haram ve yasak da Bizim
komşumuz da, onun kocası da size helal, (öyle) mi?"
Buna göre burada ibsal,
haram kılmak, yasak kılmak anlamındadır.
SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E
TIKLAYIN