|
BAKARA 179 |
وَلَكُمْ
فِي
الْقِصَاصِ
حَيَاةٌ يَاْ
أُولِيْ
الأَلْبَابِ
لَعَلَّكُمْ
تَتَّقُونَ |
179. Ey olgun akıl
sahipleri, kısasta sizin için bir hayat vardır. Ta ki sakınasınız.
Buyruğuna dair
açıklamalarımızı dört başlık halinde sunacağız:
1- Kısas Hayattır:
2- Kısası Uygulama Yetkisi:
3- Halife Kendi Kendisine Kısas
Uygular:
4- Takva Sahibi Olmak:
1- Kısas Hayattır:
"Eyolgun akıl
sahipleri, kısasta sizin için bir hayatvardır." İşte bu, az önce de
geçtiği üzere oldukça beliğ ve özlü sözlerdendir. Anlamı şudur: Kiminiz
kiminizi öldürmesin.
Bu açıklamayı Süfyan,
es-Süddi'den o Ebu Malikten rivayet etmiştir. Yani: Kısas uygulanıp kısas hükmü
tahakkuk ettiği takdirde başkasını öldürmek isteyen kimse, kısas uygulanır
korkusuyla bu işten vazgeçer. Böylelikle her ikisi birlikte hayatta kalırlar.
Araplarda birisi ötekini
öldürdü mü her iki tarafın kabilesi de gayrete gelir ve savaşırlardı. Bu ise
pek çok sayıda kimsenin öldürülmesi ile sonuçlanıyordu. Yüce Allah kısası teşri
buyurunca herkes onu kabul etti ve savaşmayı terkettiler. İşte bunda onlar için
bir hayat vardır.
2- Kısası Uygulama
Yetkisi:
Fetva imamları ittifakla
şunu belirtirler: İslam devlet yöneticisinden ayrı olarak tek başına herhangi
bir kimsenin kısas hakkını uygulaması caiz değildir. İnsanların birbirlerine
kısas uygulama yetkileri yoktur. Bu yetki İslam devletinin yöneticisine veya
halifenin bu iş için tayin ettiği kimseye aittir. Bundan dolayı Yüce Allah,
devlet yöneticisini insanların birbirlerine haksızca el uzatmalarını
engellemekle görevlendirmiştir.
3- Halife Kendi
Kendisine Kısas Uygular:
İlim adamları icma ile
şunu kabul etmişlerdir: Halife, eğer raiyesinden herhangi birisine haksızlık
edecek olursa kendisine kısas uygular. Çünkü o da onlardan bir kimsedir. Onun
onlardan ayrı bir meziyeti, bir vasi ve bir vekil gibi onların işlerine nezaret
etmekten ibarettir. Bu ise ona kısas uygulamaya engel değildir. Yüce Allah'ın
hükümlerinin uygulanması hususunda yöneticiler ile kamu arasında herhangi bir
fark yoktur. Çünkü Yüce Allah: "Öldürülenler hakkında üzerinize kısas
yazıldı" diye buyurmaktadır. Elini kesen valisinden şikayette bulunan bir
adama Ebu Bekr es-Sıddik (r.a)'ın şöyle dediği sabittir: Eğer doğru söylüyor
isen, andolsun ki senin için ona kısas uygulayacağım.
Nesai'nin rivayetine
göre Ebu Said el-Hudri şöyle demiştir: Rasülullah (s.a.v.) bir seferinde
birşeyler paylaştırıyordu. Adamın birisi onun üstüne abandı. Rasülullah
(s.a.v.) yanındaki asa ile ona vurdu, adam feryadı bastı. Rasülullah (s.a.v.)
ona: "Gel de kısas uygula" dedi. Adam, hayır affettim ey Allah'ın
Rasülü, diye cevap verdi.
Ebü Davüd et-Tayalisi,
Ebu Firas'tan şöyle dediğini rivayet etmektedir:
Ömer b. el-Hattab (r.a)
irad ettiği bir hutbesinde şöyle dedi: Şunu biliniz ki her kime emiri
zulmederse bunu bana iletsin, ben onun için emire kısas uygulayacağım. Amr bin
el-As kalkıp şöyle dedi: Ey mü'minlerin emiri, bizden herhangi bir kimse
raiyesinden birisini te'dib ederse ona kısas mı uygulayacaksın? Hz. Ömer şu
cevabı verdi: Rasülullah (s.a.v.)'ı kendisine kısas uygularken görmüşken nasıl
olur da ben ona kısas uygulamayayım?
Ebü Davüd
es-Sicistani'nin de Ebu Firas'tan rivayeti şöyledir: Ömer b. el-Hattab bize
irad ettiği hutbesinde şöyle dedi: Ben valilerimi bedenlerinizi dövsünler,
mallarınızı alsınlar diye göndermiyorum. Her kime böyle bir uygulama yapıldı
ise bunu bana iletsin, ben mazlumun lehine ona kısas uygulayayım" Ve bu
manadaki hadisi zikretti.
4- Takva Sahibi Olmak:
Yüce Allah'ın: "Ta
ki sakınasınız" buyruğunun anlamı daha önceden (el-Bakara, 21. ayette)
geçmiş bulunmaktadır. Burada "sakınasınız"dan kasıt, öldürmekten
korunup böylelikle kısastan kurtulabilesiniz şeklindedir. Bu ise başka
hususlarda çeşitli türleriyle sakınmanın, takva sahibi olmanın bir sebebi olur.
Çünkü Allah, itaate itaat ile sevap (karşılık ve ecir) verir.
Ebu'l-Cevza, Evs b.
Abdullah er-Rabai: (...) şeklinde okumuştur. en-Nehhas der ki: Ebu'l-Cevza'nın
bu okuyuşu şaz bir okuyuştur. Başkası ise şöyle der: Bunun "kısas"
gibi bir masdar olma ihtimali de vardır. Burada geçen "kasas"tan
muradın Kur'an olduğu da söylenmiştir. Yani Allah'ın kendisinde sizin için
kasası anlattığı Kitabında bir hayat yani bir kurtuluş vardır, demek olur.
SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E
TIKLAYIN