HAKİM el-Müstedrek

TEFSİR-2 Sened Sahih Olduğu halde NEBİ (s.a.v.)'in Buhari ve Müslimde Olmayan Kraatleri

1235- "Talak iki Defadır" (el-Bakara, 229) Ayetinin Nüzulü

3160- Bize Şeyh Ebu Bekr b. İshak haber verdi, bize Ali b. el-Huseyn b. el-Cüneyd bildirdi. Bize Yakub b. Humeyd b. Kasib tahdis etti. Bize Ya'la b. Şebib el-Mekki tahdis etti, bize Hişam b. Urve babasından tahdis etti. O Aişe (r.anha)’den şöyle dediğini nakletti: Önceleri erkek karısını dilediği kadar boşayabiliyordu. İsterse onu yüz ya da daha fazla defa boşamış olsun iddeti bitmeden önce ona dönecek (ric'at yapacak) olursa (dönebiliyordu). Nihayet adam karısına: Allah'a yemin ederim ki ben seni benden bain olacağın şekilde seni boşamayacağım gibi, seni yanımda da bırakmayacağım dedi. Kadın: Bu nasılolacakmış deyince, adam şu cevabı verdi: Seni boşayacağım. İddetinin bitmesi yaklaştığı her seferinde sana döneceğim sonra yine seni boşayacağım ve bunu böylece sürdürüp gideceğim. Kadın bu durumunu Aişe (r.anha)'a şikayet etti. Aişe de bu hususu Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'a söyleyince sustu, hiçbir şey demedi. Nihayet Kur'an-ı Kerim'in: "Talak iki defadır. (İkincisinden sonra tekrar dönerse) ya iyilikle tutmalıdır yahut güzellikle salmalıdır." (el-Bakara, 299) ayeti nazil oldu.

Bu senedi sahih bir hadistir. Yakub b. Humeyd hakkında hiç kimse bir delile dayanarak konuşmuş değildir. Hocamız Hafız Ebu Ahmed benimle tartışmış ve Buhari'nin ondan Sahih'inde hadis rivayet ettiğini söylemiştir. Ben de: O şahıs Yakub b. Muhammed ez-Zühri'dir dedim. Kendisi ise dediğinde ısrar etti.

Diğer Tahric: Tirmizi, 1192; İmam Malik, Muvafta, II, 588. Aynı şekilde İbn Merduye ve Beyhaki de mevsul olarak rivayet etmişlerdir. Hadis ayrıca İbn Cerir, Müsned'inde Şafii ve başkaları tarafından da Aişe zikredilmeksizin rivayet edilmiş, Tirmizi hadisin mürsel rivayetini tercih etmiştir. Derim ki: Doğrusu da budur. Çünkü Ya'la b. Şebib leyyin bir rivayettir. Ayrıca bk. ed-Durru'l-Mensur, r, 491. Hakim ise bu hususta sorumluluğun İbn Humeyd b. Kasib'e ait olduğunu kabul etmiştir ve onun hakkında herhangi bir kimsenin delil sürerek olumsuz bir şey söylemediğini belirtip (onu eleştirenlerle) tartışmıştır. Şu kadar var ki Zehebi buna kanaat getirmeyip: Birden çok kişi onun zayıf olduğunu söylemiştir demektedir. Durum da Zehebi'nin dediği gibidir.

3161- ... Bize el-Fadl b. Dulhum, el-Hasen'den tahdis etti. O Ma'kil b. Yesar’dan rivayet ettiğine göre kızkardeşini kocası boşamıştı. Kocası ona geri dönmek isteyince, Ma'kil kızkardeşine engeloldu. Bunun üzerine yüce Allah: "Kadınları boşayıp da iddetlerini bitirdiler mi aralarında meşru bir şekilde anlaştıkları takdirde artık kocalarıyla nikahlanmalarına engel olmayınız." (Bakara, 232) buyruğunu indirdi.

Bu senedi sahih bir hadis olmakla birlikte Buhari ve Müslim bunu tahriç etmemişlerdir.

Diğer Tahric: Buhari, 4529; Ebu Davud, 2087; İbn Hibban, Sahih, 4071. Hakim'in senedinde İbn Dulhum vardır ki İbn Main zayıf olduğunu söylerken başkaları onun kavi olduğunu belirtmektedir. Bu açıklamayı Zehebi yapmıştır. Hadis ile ilgili değerlendirmesinde de Hakim yanılmıştır.

3162- * ... Bize Hafs b. Iyas, Davud b. Ebi Hind’den tahdis etti. O İkrime’den, o İbn Abbas (r.a)’dan şöyle dediğini nakletti: Kadının hamileliği dokuz ay sürerse onu yirmi bir ay emzirir. Hamileliği altı ay sürerse onu yirmi dört ay emzirir. Sonra da: "Onunhamileliği ve sütten kesilmesi de otuz aydır." (Ahkaf, 15) buyruğunu okudu.

Bu senedi sahih bir hadis olmakla birlikte Buhari ve Müslim bunu tahriç etmemişlerdir.

Diğer Tahric: ed-Durru'l-Mensur, V, 9'da belirtildiği üzere bunu Said b. Mansur, Abd b. Humeyd ve İbn Ebi Hatim tahriç etmiş olup, senedi sahihtir.

3163- ... Bize Verka, İbn Ebi Necih'ten tahdis etti. O Ata’dan, o İbn Abbas'tan şöyle dediğini nakletti: Şu "(boşanmış olan kadın) iddetini aile halkı arasında bekler" ayeti nesh edilmiştir. Yüce Allah'ın: "Çıkarılmayarak. .. " (el-Bakara, 240) buyruğu dolayısıyla dilediği yerde iddetini bekleyebilir.

Ata dedi ki: (Boşanmış olan kadın) aziz ve celil olan Allah'ın: "Şayet (evlerinden) çıkarlarsa artık onların kendileri hakkında meşru bir şekilde yaptıklarından dolayı size bir vebal yoktur." (el-Bakara, 240) buyruğu dolayısıyla dilerse iddetini ailesi arasında (kendi evinde) bekler, dilerse çıkar.

Bu Buhari ve Müslim'in şartına göre sahih bir hadis olmakla birlikte bunu tahriç etmemişlerdir.

Diğer Tahric: el-Fethu'r-Rabbani, VIII, ı94'te belirtildiği üzere bunu Buhari de Sahih'inde kaydetmiştir. Hafız ayrıca hadisin Buhari'nin zikretmiş olduğu senet ile bazı kimselerin sandıkları gibi muallak bir hadis olmayıp, mevsul olduğuna dikkat çekmiştir. Aynı şekilde Suyuti de ed-Durru'l-Mensur, l, SlS'te hadisin Buhari tarafından rivayet edildiğini belirtmektedir. Aralarında İbn Cerir, Said b. Mansur, bazı Sünen sahipleri ve es-Sünenu'l-Kübra, VII, 427'de Beyhaki gibi kimselerin de bulunduğu çok sayıda bir topluluk da bu hadisi rivayet etmiş bulunmaktadır. Hadis ile ilgili değerlendirmesinde Hakim yanılmıştır..

3164- * ... Bize İsmail b. Uleyye, Yunus'tan tahdis etti. O İbn Sirin’den, o İbn Abbas (r.a)’dan rivayet ettiğine göre bir gün kalkıp işte şurada insanlara bir hutbe irad etti. Onlara Bakara suresini okudu ve bu sure ile ilgili onlara açıklamalarda bulundu. Sonra şu: "Sizden birine ölüm gelip çattığı zaman eğer bir hayır (mal) bırakacaksa anneye, babaya ve yakın akrabaya ... " (Bakara, 150) ayetine gelince, şunları söyledi: Bu ayet ne sh edilmiştir. Sonra okumaya devam etti. Nihayet şu: "İçinizden vefat edenlerin bıraktıkları eşler" (el-Bakara, 234) buyruğuna gelip: "Eşlerine (evlerinden) çıkarılmayarak" (el-Bakara, 240) buyruğuna kadar okudu ve işte bu ayet de (nesh edilmiştir) dedi.

Bu Buhari ve Müslim'in şartına göre sahih bir hadis olmakla birlikte bunu tahriç etmemişlerdir.

Diğer Tahric: Said b. Mansur, 416; İbn Cerir, 5585; Beyhaki, es-Sünenu'l-Kübra, VII, 428. Ayrıca bk. ed-Durru'l-Mensur, l, 540. Senedi kavidir. Hadis daha önce bir başka yoldan II, 273 (3 137'de) geçmiş bulunmaktadır.

3165- * ... Bize Süfyan b. Uyeyne, İbn Cureyc’den tahdis etti. O Ata’dan, o İbn Abbas (r.a)’dan: "İçinizden vefat edenlerin bıraktıkları eşler (evlerinden) çıkmayarak kendiliklerinden dört ayan gün beklerler." (el-Bakara, 234) buyruğu hakkında kadınlar kendi evlerinde iddetlerini beklerler buyurmamaktadır. Kocası vefat etmiş olan kadın dilediği yerde iddetini bekleyebilir.

Diğer Tahric: ed-Durru'l-Mensur, i, 5 16'da belirtildiği üzere hadisi Musannefinde Abdurrezzak, Abd b. Humeyd, İbn Cerir, İbnu'l-Münzir ve İbn Ebi Hatim tahriç etmiştir. Şayet İbn Cureyc'in tedlisi sözkonusu değilse hadis sahihtir. Hatta diğer ravileri İmam olan şahsiyetterdir.

3166- ... [...] Bize Fudayl b. Merzuk tahdis etti. Bana Şakik b. Ukbe elAbdi tahdis etti. Bana el-Bera b. Azib tahdis edip dedi ki: "Namazları ve özellikle orta namazı koruyunuz." (el-Bakara, 238) (buyruğu) nazil olunca (onunla birlikte): "Ve ikindi namazını da (koruyunuz)" diye nazil olmuştu. Biz bunu Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) döneminde Allah'ın okumamızı dilediği kadar bir süre okuduk. Sonra yüce Allah bunu nesh ederek: "Namazları ve özellikle orta namazı koruyunuz." (el-Bakara, 238) buyruğunu indirdi. Bir adam kendisine: O (orta namaz) ikindi namazı mıdır? diye sordu. (el-Bera): Ben onun nasıl indiğini ve Allah'ın onu nasıl nesh ettiğini söylemiş bulunuyorum. Doğrusunu en iyi bilen Allah'tır dedi.

Bu Müslim'in şartına göre sahih bir hadis olmakla birlikte Buhari ile bunu tahriç etmemişlerdir.

Diğer Tahric: Müslim, 630; Beyhaki, es-Sünenu'l-Kübra, r, 459 ve başkaları bu hadisi rivayet etmiş bulunmaktadır. Hadis ile ilgili değerlendirmesinde Hakim yanılmıştır.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

1236- ''... Yurtlarından Çıkanları Görmedin mi?" (el-Bakara, 243) Ayetinin Nüzulü Hakkında