MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR

HUL’ VE TALAK

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Talak Yetkisinin ve Muhayyerliğin Kadına Bırakılması

14730- Harice b. Zeyd b. Sabit'in bildirdiğine göre Zeyd b. Sabit'in yanında otururken Muhammed b. Ebi Atik gözyaşları içinde geldi. Zeyd b. Sabit: "Neyin var?" diye sorunca: "Talak yetkisini hanımımın eline verince beni boşadı" cevabını verdi. Zeyd: "Neden böyle yaptın?" diye sorunca: "Kader" cevabını verdi. Bunun üzerine Zeyd: "Eğer istersen onu geri döndür. Bu bir talak sayılır ve senin onu geri döndürmeye hakkın vardır" dedi.(--- Malik, Muvatta (2/554).

14731- Nafi'nin bildirdiğine göre İbn Ömer şöyle derdi: Erkek talak yetkisini hanımına verirse onun tasarrufu geçerlidir. Ancak kocası buna itiraz edip: "Ben sadece bir talak yetkisini vermeyi kastettim" deyip yemin ederse, kadın iddet beklediği sürece kocasının onu geri döndürmede herkesten daha fazla hakkı olur.(--- Malik, Muvatta (2/553).

14732- Kasım b. Muhammed'in bildirdiğine göre Sakıf kabilesinden bir adam boşanma yetkisini hanımına verdi. Kadın: "Sen boşsun" deyince adam sustu. Sonra kadın bir daha: "Sen boşsun" deyince adam: "Ağzında taş mı var?" dedi. Kadın bir daha: "Sen boşsun" deyince, erkek bir daha: "Ağzında taş mı var?" dedi. Bu durumu Mervan b. el-Hakem'e arz ettiklerinde, adama, hanımına sadece bir talak yetkisi verdiğine dair yemin ettirdi, sonra hanımını ona geri döndürdü.

Kasım bu hükmü beğenir ve bu konuda duyduğu en güzel hüküm olarak görürdü.(--- Malik, Muvatta (2/554).

14733- Beyhaki der ki: "Şafii bu konuda Zeyd b. Sabifin görüşündedir."

14734- Kasım b. Muhammed bildiriyor: Bir adamın yanında bir kavme ait bir cariye vardı. Adam cariyenin ailesine: "Onunla siz ilgilenin" deyince, insanlar bunun bir talak olarak gördü.(--- Malik, Muvatta (2/552).

14735- Beyhaki der ki: "Şafii'ye göre eğer kişi boşamaya niyet etmiş ise bu bir talak sayılır."

14736- Mesruk bildiriyor: Bir kadın kocasına: "Eğer sende olan yetki bende olsaydı seni boşardım" deyince adam: "Yetkiyi sana verdim" dedi. Kadın da kendini üç talakla boşadı. Hz. Ömer, bu konuyu Abdullah (b. Mes'ud)'a sorunca: "Bu bir talak sayılır ve kocasının onu döndürmeye hakkı vardır" cevabını verdi. Ömer de: "Ben da aynı görüşteyim" dedi.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (7/347).

14737- Şafii der ki: "Yetkinin kadına verilmesi ve kocanın kadına: ''Sana sadece bir talak yetkisi veriyorum'' demesi halinde bu bir talak sayılır ve onu geri döndürme hakkı vardır. Oysa onlar buna muhalefet edip bunu bain bir talak saymaktadır.''(--- Şafii, el-Ümm (5/139).

14738- İbrahım'in bildirdiğine göre Abdullah (b. Mes'ud) muhayyerlik konusunda: "Eğer kadın boşanmayı seçerse bu bir talak sayılır. Kocasının onu tekrar döndürme hakkı vardır" demiştir.

14739- Şafii der ki: "Biz de böyle demekteyiz. Ancak onlar buna muhalefet edip bunu bain bir talak saymaktadır." Hafs kanalıyla A'meş'ten kendisine bildirilene göre İbrahım: "Kişinin karısına: ''İşin senin elinde olsun'' veya: ''Muhayyersin'' demesi aynı şeydir" demiştir.

14740- Şafii der ki: "Biz de bu görüşteyiz. Ancak onlar buna muhalefet edip bunların ayrı manalar taşıdığını söylemektedir."

14741- Abdullah (b. Mes'ud) der ki: Kişi hanımma: "Ailene git" derse veya onu ailesine verirse ve ailesi bunu kabul ederse bu, bir talak olur ve kocasının onu geri döndürmede herkesten daha fazla hakkı olur.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (7/348).

14742- Şafii der ki: "Kişinin talakı kastetmesi halinde biz de bu görüşteyİz.

Ancak onlar buna muhalefet edip bunun bain bir talak olduğunu söylemektedir. "

14743- Alkame'nin bildirdiğine göre Abdullah (b. Mes'ud): "Hul' veya ila yoluyla olmayan talak, bain talak olmaz" demiştir.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (7/347).

14744- ŞafiI der ki: "Onlar genelolarak talakta muhalefet ederek böylesi bir talakı bain bir talak saymaktadır. Ancak biz hul' yoluyla olanı dışında bütün talakları karısını geri döndürebileceği bir talak saymaktayız."

14745- Allah Resulü'nden (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ve Ömer'den bette talakının bir talak olduğu ve bu durumda kişinin karısını geri döndürme hakkı olduğu rivayet edilmiştir.

14746- Zazan bildiriyor: Hz. Ali muhayyerlik konusunda: "Eğer kocasını tercih ederse bir talak sayılır ve kocası onu geri döndürme hakkına sahiptir" dedi.

14747- Beyhaki der ki: Bir başkası buna: "Eğer kadın boşanmayı tercih ederse bain bir talak sayılır" ziyadesinde bulunmuştur.

14748- ŞafiI der ki: Ne biz, ne de onlar bu görüşte değiliz. Biz bu konuda: "Eğer kocasını tercih ederse talak sayılmaz" demekteyiz. Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem) eşi Hz. Aişe'den rivayet edildiğine göre kendisi: "ResUlullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bizi muhayyer bıraktığı zaman biz kendisini tercih ettik ve Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bunu bir talak olarak saymadı" demiştir.

Müslim, Sahih'de Süfyan kanalıyla rivayet etmiştir. Buhari ve Müslim farklı kanallarla ismail'den tahric etmişlerdir.(--- Buhari, talak (5263) ve Müslim, talak (3619-3622).

14749- Sevrı'nin Cami' kitabında Hammad kanalıyla İbrahım'in bildirdiğine göre Ömer ve İbn Mes'ud şöyle derdi: "Kişi karısını muhayyer bırakır ve kadın boşanmayı tercih ederse bu, bir talak sayılır. Eğer kocasını tercih ederse talak sayılmaz."

14750- Tavus'un bildirdiğine göre İbn Abbas muhayyerlik konusunda Ömer ve İbn Mes'ud'un görüşünde idi. Şa'bi'nin, İbn Mes'ud'dan olan rivayeti de bu şekildedir. İsa b. Asım'ın "Zazan - Ali - Ömer" kanalıyla olan rivayeti de bu şekildedir.

14751- Hz. Ali der ki: Ömer, Zeyd b. Sabit'i de çağırıp sormuş, o da hem benim hem onun görüşünden başka bir görüş söylemiş ve şöyle demişti: "Eğer kadın boşanmayı seçerse üç talak gerçekleşir. Kocasını tercih ederse bir talak sayılır ve kocasının onu döndürmeye hakkı vardır."

14752- Ebu Cafer kanalıyla bildirilene göre Hz. Ali: "Kadın boşanmayı seçtiği zaman bain bir şekilde bir talak ile boşanmış sayılır. Eğer kocasını tercih ederse bu, talak sayılmaz" derdi.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-Kübra (7/346).

14753- Bize bildirilene göre Ebu Cafer'e muhayyerlik hakkında sorulunca Hz. Ömer ile İbn Mes'ud'dan rivayette bulunduğumuz şekilde cevap vermiştir. Kendisine: "Bazıları Hz. Ali'nin: ''Kocasını tercih ederse bir talak sayılır ve erkeğin onu döndürme hakkı olur. Ancak boşanmayı tercih ederse bain bir talak sayılır ve kadın kocasına dönüp dönmemede serbesttir'' dediğini naklediyor" denilince: "Bunu sahifelerde böyle buldular" karşılığını verdi.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (7/346).

14754- Bu şekilde Hz. Ali'den birbirine muhalif üç rivayet gelmiştir.

14755- Bize bildirilene göre erkeğin, talak yetkisini hanımına vermesi ve kadının boşanmayı tercih etmesi konusunda Zeyd b. Sabit: "Bu bir talak sayılır ve kocasının onu döndürmeye hakkı vardır" demiştir.

14756- Sevrı, el-Cami kitabında isnadıyla bildiriyor: Esved ve Alkame bildiriyor: Abdullah b. Mes'ud, bir erkeğin karısına: "Benim elimde olan (talak) yetki(si) senin elindedir" demesi ve kadının: "Seni üç talakla boşadım" demesi konusunda, adama: "Bu, bir talak sayılır ve onu geri döndürme hakkın vardır" dedi. Bu durum Ömer b. el-Hattab'a sorulunca:

"Ben de bu görüşteyim" karşılığını verdi.

MansOr der ki: İbrahım'e, İbn Abbas'ın bu konuda: "Allah onun iyiliğini vermesin. O: ''Ben senden boş oldum'' deseydi ya" dediğini söylediğimde, İbrahım: "Kadının: ''Seni boşadım'' demesiyle: ''Kendimi boşadım'' demesi aynıdır" karşılığını verdi.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (7/350).

14757- Şafii der ki: Erkeğin talak yetkisini hanımına vermesi veya onu muhayyer bırakması aynı şeydir. Bu konuda kendisine ittiba edilecek veya buna kıyas sayılacak sahih bir rivayet bilmiyorum. Muhtemelen Alışverişler konusu buna kıyas sayılabilir. Erkek kadına: "Yetki elindedir" derse, kadın o meclisten ayrılmadan veya bir boşama olmadan erkek verdiği yetkiyi elinden alabilir.

14758- İbnu'l-Münzir der ki: "Kadın bulunduğu meclisten ayrılmadıkça yetki elindedir" lafzı; Ömer, Osman, İbn Mes'ud, Cabir, en-Nehai, Ata, Mücahid, Şa'bi ve Cabir b. Zeyd'den rivayet edilmiştir. Bu konuda: "O meclisten ayrılmış olsa bile yetki yine kendisindedir" şeklinde görüş te vardır. Hakem ve Ebu Sevr böyle demektedir ve bu iki görüşün doğru olanıdır.

14759- Beyhaki der ki: Bu da Allah Resulü'nden (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Hz. Aişe'yi muhayyer bırakması konusunu rivayet ettiğimiz gibidir. Zira Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Ey Aişe! Sana bir şey söyleyeceğim. Bu kararı vermeden önce acele etmeyip anne babana danışabilirsin" buyurmuştu.(--- Buhari, tefsir (4785) ve Müslim, talak (5/28, 29).

14760- Başka bir rivayette ise: "Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Bu kararı vermeden önce acele etmeyip anne babana danışmanı isterim'' buyurdu" şeklinde geçmektedir.(--- Müslim, talak (5/31, 32).

14761- Bu hadis, sabittir. Sahabeden rivayet olunan isnadlarında ise eleştiri vardır. Amr b. Şuayb'ın, babasından, dedesinden bildirdiğine göre Ömer b. el-Hattab ve Osman b. Affan: "Bir erkek talak yetkisini hanımına verir ve boşama olayı olmadan o meclisten ayrılırlarsa yetki tekrar erkeğin olur" demişlerdir.

14762- Abdullah der ki: "Erkek talak yetkisini başka bir adama verir ve yetki verdiği kişi boşamadan o meclisten ayrılıp giderse artık böyle bir yetkisi kalmaz."

14763- Cabir der ki: "Erkek talak yetkisini karısına verir kadın bulunduğu mecliste bir tercihte bulunmazsa (o meclisten ayrıldıktan sonra) artık bir yetkisi kalmaz."

14764- Bunlar rivayeten güçlü olmayan isnadlardır. Ancak Cabir'in hadisi diğer rivayetlerden daha üstündür.

14765- Ömer ve Osman'ın hadisini ismail b. Ayyaş, Müsenna b. esSabbah kanalıyla rivayet etmiştir. Müsenna zayıf birisidir ve İsmail huccet biri değildir.

14766- ibn Mes'ud'un hadisine gelince kendisi ve Mücahid arasında kopukluk vardır. Bunu Haccac b. Ertaa rivayet etmiştir. Doğrusunu da Allah bilir.

14767- İlk görüşte olan kişi Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem) muhayyer bırakmasının meclis ile alakah olmadığını söylemektedir. Çünkü Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) talak yetkisini kendisine vermemiştir. "Eğer dünya hayatını ve onun süsünü istiyorsanız, gelin size mut'a vereyim ve sizi güzelce bırakayım"[Ahzab, 28] buyruğunda olduğu gibi eğer boşanmayı isterse onu boşayacağını bildirmiştir.

14768- ŞafiI der ki: "Talak yetkisini kadından başkasına vermeye gelince bu, vekaletten ibarettir. Vekil boşadığı zaman talak hasıl olur ve koca vekilden bu yetkiyi geri almak istediği zaman geri alır."

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Kişinin Diliyle Söylemeden Hanımını İçinden Boşaması