|
MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR |
ALIŞVERİŞ |
ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Alışverişi Bozan
Şartlar
11421- Hişam b. Urve,
babası kanalıyla Berıre kıssasını anlatırken Aişe'den naklen şöyle der:
Sonrasında Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir konuşma yapmak üzere
kalktı. Allah'a hamdu senada bulunduktan sonra şöyle buyurdu: "Bazı insanlara
ne oluyor da Yüce Allah'ın Kitab'ında yeri olmayan bazı şartlar ileri
sürüyorlar! Yüce Allah'ın Kitab'ında yeri olmayan bir şart, bir değil yüz şart
dahi olsa geçersizdir! Bilin ki bu konuda Allah'ın Kitab'ının hükmü uyulmaya
daha layıktır ve onun koştuğu bir şart sızın koşacağınız bir şarttan daha
sağlamdır. Vefa hakkı da azat edenindir. "
Buhari ve Müslim,
Sahih'de rivayet etmişlerdir.(--- Malik, itk (17).
11422- Şafii,
İhtlafu'l-İrakiyyin kitabında şöyle der: Kişi birine, kölesini onu başkasına
satmaması veya ismini verdiği kişilere satmaması veya hizmetinde kullanmaması
şartıyla satarsa böylesi bir satış geçersizdir. Böylesi bir satışta
koşulabilecek tek şart azat etme konusundadır. Bu da sünnete uymaktan ve azat
etme şartının diğer şartlara benzememesinden dolayıdır. "
11423- Şafii'nin burada
kastettiği İbn Ömer'den gelen rivayettir. İbn Ömer'in bildirdiğine göre Hz.
Aişe bir cariye satın alıp onu azat etmek istedi. Ancak satın almak istediği
cariyenin efendileri: "Vela hakkı bizim olması şartıyla onu sana
satarız" dediler. Aişe bunu Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
zikredince: "Bunu demeleri seni yapacağından alıkoymasın. Vela hakkı azat
eden kişinindir" buyurdu.
Buhari ve Müslim,
Sahih'de Malik'ten rivayet etmişlerdir.(--- Buhari, buyu' (2169) ve Müslim, itk
(1504).
11424- Şafii der ki:
Kişinin bir koyun satarken yolcu olsun mukım olsun koyunun derisi ve benzeri
yerlerini istisna etmesi caiz değildir. Bu yönde Resulullah'tan (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) gelen hadis yolculuk durumunda sabit ise onu yolculukta da
mukimden de geçerli sayarız. Böylesi bir istisna üzerinden alışverişi
yaparlarsa da bu alışveriş batıl olur."
11425- Buveytı ve
Rabi'nin bildirdiğine göre ŞafiI "İcaret" konusu içinde şöyle
demiştir: "Satışta şart koşma konusunda Cabir'in Resulullah'tan
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) olan rivayeti sahih değilse, satış esnasında
kişinin hemen teslim alamayacağı her türlü şartı caiz değildir."
11426- Amr b. Raşid
el-Eşcai bildiriyor: Adamın biri asil bir deve -veya develer- sattı ve
kesildikten sonra ayakları ile başını istisna edip satış dışında tuttu. Müşteri
bu şekilde almak istemeyince davayı Ömer'e taşıdılar. Hz. Ömer: "Davayı
Ali'ye götürün" dedi. Ona gittiklerinde Hz. Ali: "Deveyi çarşıya
götürüp fiyatını sorun. Verilecek en yüksek fiyat üzerinden devenin istisna
edilen kısımlarını hesaplayın ve bunu satıcıya verin" dedi.
11427- ŞafiI:
"Ancak Iraklılar bunun Hz. Ali'den geldiğini kabul etmelerine rağmen itibar
etmezler. Devenin istisna edilen kısımları da ayakları ile başıdır"
demiştir. Hz. Ali'nin bu hükmünün, Iraklıları bağlaması gerektiğini göstermek
için de bu rivayeti zikretmiştir.
11428-11429- Cabir
bildiriyor: Deveme binmiş bir şekilde yol alırken devem artık yürüyemez oldu.
Onu orada bırakıp devam etmek istediğimde Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) bana yetişti. Dua edip deveye vurunca deve daha önce hiç gitmediği bir
hızla gitmeye başladı. Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bana: "Bir
ukiyyeye bunu bana sat'' buyurunca: "Olmaz" dedim. Yine:
"Onu bana sat''
buyurunca deveyi ona bir ukiyyeye sattım, ama evime yetişene kadar ona binme
şartını koştum. Evine vardığımızda Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
bana devenin parasını verdi. Dönüp gitliğimde arkamdan birini yollayıp geri
çağırdı ve: "Sana düşük bir fiyat verince deveni elinden almak istediğimi
düşündün değil mi? Al, deve de, dirhemler de senin olsun'' buyurdu.
Buhari, Sahih'de Ebu
Nuaym kanalıyla Zekeriyya'dan ve Müslim ise Muhammed b. Abdillah b. Numeyr'den
rivayet etmiştir.(--- Buhari, istikrad (2385) ve Müslim, müsakat (715).
11430- Lafızlarında
ihtilaf edilen bir hadistir. Bazı lafızlar satışta şartın koşulabileceğini
göstermektedir. Bazı lafızları da Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
bunu, satış sonrası Cabir'e bir ihsan ve iyilik olarak yaptığını
göstermektedir.
11431- Bunlardan biri
Şu'be'nin Muğıre kanalıyla Amir eş-Şa'bi'den olan rivayetidir. Buna göre Cabir:
"Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir deve sattım. Ancak
Medine'ye ulaşana kadar binmem için onu bende bıraktı" demiştir.
Ebu'z-Zübeyr İse bunu
(abİr'den rivayet ederken Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
"Medine'ye ulaşana kadar ona binebilirsin" buyurduğunu zikreder.
11432- Bu rivayeti Sünen
kitabında zikrettik.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-Kübra (5/337).
11433- Metinde geçen
"İfkar" ifadesi binmesi için hayvanı birine ödünç olarak verme
anlamındadır.
11434- Hadisin sonunda
geçen "Sana düşük bir fiyat verince deveni elinden almak istediğimi
düşündün değil mi?" sözü de Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem
buna kesin olarak satış gözüyle bakmadığını bize göstermektedir. Doğrusunu da
Allah bilir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: