MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR

ALIŞVERİŞ

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Kişinin Vadeli Sattığı Bir Malı Daha Ucuza Peşin Satın Alması

11395- Şafii der ki: Kişi bir malı vadeli satıp müşteri bu malı teslim aldıktan sonra aynı malı sattığından daha düşük veya daha yüksek fiyata borca veya peşin olarak ondan tekrar satın almasında bir sakınca olmaz. Zira ilk satıştan başka bir satış yapılmış olur.

11396- Bazıları ise daha düşük fiyata bu malı satın alamayacağını, kıyasa göre caiz olsa da bu konuda bir rivayete itibar ettiğini söylemiştir. Bu konuda sahih bir rivayete itibar etmesi takdir edilecek bir tutumdur. Kendisine bu rivayetin ne olduğu sorulunca da Ebu İshak'ın Aliye binti Eyfa adında bir kadından naklettiği rivayet olduğunu söyledi.

Bu rivayette Aliye şöyle der: Ebu's-Sefer'in karısıyla birlikte Aişe'nin yanına girdim. Ona: "Vadeli olarak Zeyd b. Erkam'a şu kadara bir mal sattım. Sonra verdiğimden daha az bir parayla aynı malı peşin olarak ondan satın aldım" dediğimde, Aişe şu karşılığı verdi: "Sen de, o da ne kötü bir alışveriş yapmışsınız! Zeyd b. Erkam'a söyle, şayet tövbe etmezse Resulullah'la (Sallallahu aleyhi ve Sellem) birlikte yaptığı cihadın tümü heba olmuştur!''(--- Bak: Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (5/331).

11397- Şafii der ki: Adama: "Bu hadisin Aişe'den geldiği sabit mi?" diye sorulunca, adam: "Ebu İshak bunu karısından nakletti" karşılığını verdi. Adama: "Karısı, hadisleri sabit görülecek biri mi?" diye sorulunca bir şey diyemedi. Bunun üzerine adama şöyle dedim: "Muhacirlerden olan ve faziletleriyle bilinen Busra binti Safvan'ın hadisini ''Bir kadının hadisi'' diyerek reddediyor, hakkında herhangi bir bilgin olmayan bir kadının hadisine itibar ediyorsun. Bu kadın hakkındaki tek bilgin de kocasının kendisinden rivayette bulunmuş olmasıdır."

11398- Ebu Said'in rivayetindeki eklemede Şafii der ki: Şayet bu sözün Aişe'den geldiği sabit ise Zeyd'in, satışı beytü'!-maldan mal dağıtımına kadar vadeli bir şekilde yapmasına karşı çıkmıştır. Zira bu dağıtımın tarihi belli değildir.

11399- Devamla dedi ki: Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ashabı bir konuda ihtilaf etse, bazıları bir şey, bazıları da ondan farklı bir şey dese, biz kıyasa da imkan tanıyan görüşün yanında yer alırız. Burada da kıyasa imkan tanıyan görüş Zeyd b. Erkam'ın görüşüdür.

11400- Bu sözün Aişe'den geldiği bizce sabit değildir. Bunun yanında Zeyd b. Erkam helalolmayan bir şeyi satmaz, yine ancak helalolan bir şeyi satın alır. Biri bir şeyi helal görüp satsa veya satın alsa, bizce de böylesi bir alışveriş haram olsa yine Yüce Allah'ın bu kişinin amellerini heba edeceğini söyleyemeyiz.(--- Şafii, el-Ümm (3/78).

11401- Beyhaki der ki: Bu hadisi Yunus b. Ebi İshak da annesi Aliye binti Eyfa'dan rivayet etmiştir. Bu rivayete göre de Aliye, Ümmü Muhibbe ile birlikte Aişe'nin yanına girdiğini zikreder. Aliye'den de kocası ve oğlu dışında rivayette bulunan kimse yoktur. (--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (S/331).

11402- Bize rivayet edildiğine göre İbn Ömer ve Şureyh böylesi bir satışta sakınca görmezlerdi.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (S/331).

11403- Kasım der ki: Adamın biri parasını peşin verip gümüş parçaları satın aldı ve onları teslim almadan da satmak istedi. Bunu İbn Abbas'a sorunca: "Bu gümüşün gümüş karşılığında satışı gibidir" dedi ve böyle bir şeyi kerih gördü.

11404- Rabı ise rivayet ederken gümüş parçaları yerine gümüş külçesi demiştir.

11405- Malik der ki: "Gördüğümüz kadarıyla İbn Abbas'ın bunu kerih görmesi, adamın, aldığı malı alış fiyatından daha fazlasına satın aldığı adama tekrar satmak istemesinden dolayıdır. Şayet bu malı başka bir adama satacak olsaydı bunda bir sakınca olmazdı."

11406- Ebu Said'in rivayetine göre Şafii şöyle demiştir: "İbn Abbas'ın dediği ve onun sözlerinden anlaşılan bu değildir."

11407- Sonrasında Şafii, yiyeceğin teslim alınmadan önce satışına dair İbn Abbas'ın hadisini ve bu konuda: "Diğer şeylerin de aynı hükümde olduğunu düşünüyorum" demesini zikredip şöyle devam eder: "Bu konuda İbn Abbas'ın sözüne itibar ediyoruz. Zira kişi bir şeyi satın alıp da onu henüz teslim aImadan sattığı zaman satışta, başkasının güvencesinde olan bir malı satmış ve henüz teslim alınmayan bir şeyin karını yemiş demektir. Siz ise ona muhalefet edip yiyecek dışında teslim alınmayan bir malın satın alınan kişiden başka birine satışını caiz gördünüz. Oysa böylesi bir konuda malın yine sahibine satılması ile başkasına satılması arasında bir fark görmüyorum."

11408-11409- Beyhaki der ki: Bu hadis Malik'in rivayetinde "gümüş parçaları" yerine "baş örtüleri" şeklinde geçer.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Alıcı ile Satıcının Anlaşmazlığa Düşmesi